فاجعه هندوانه!
در حالی که برای تولید هر کیلو هندوانه به حدود 500 لیتر آب نیاز است، این که بدانیم سومین صادر کننده هندوانه در جهان شده ایم نه تنها افتخارآمیز نیست بلکه حتی نشان دهنده سوءمدیریت در کنترل و برنامه ریزی برای کشاورزی کشور است. آن هم در شرایطی که هر کیلو هندوانه صادراتی را حداکثر 750 تومان می خرند. به عبارت ساده تر صادرات هندوانه یعنی صادرات آب مجازی آن هم به قیمت هر 500 لیتر فقط 750 تومان در شرایطی که کشور به قطره قطره این آب نیاز مبرم دارد.
به گزارش روزنامه خراسان، متاسفانه از سال 1395 با مازاد تولید محصول هندوانه مواجه شدیم اما وزارت جهاد کشاورزی، خانه کشاورز و وزارتخانه ها و سازمان های ذی ربط موفق نشدند جلوی کشت این محصول آب بر را بگیرند و کشاورزان از روی عادت همچنان هندوانه کشت می کنند.وزیر جهاد کشاورزی چندی پیش اعلام کرده بود: پایداری تولید مهم ترین موضوعی است که باید با محوریت آب در بخش کشاورزی مورد توجه قرارگیرد و وزارت جهاد کشاورزی برنامه و اقدامات متعددی برای مصرف بهینه آب دارد. همچنین همه مصرف کنندگان آب باید برای سازگاری با کم آبی اهتمام و تلاش کنند.از طرفی وزیر نیرو از ممنوع شدن کشت محصولات کشاورزی در برخی استان‌ها سخن گفت و این که اولویت اول ما آب شرب است و به دلیل محدودیت منابع آب قطعا محدودیت برای بخش‌های مختلف ایجاد میشود، ازجمله این که دولت تصمیم گرفت کشت برنج را درغیر از استان‌های شمالی ممنوع کند.
آمارها چه می گویند؟
طبق جدیدترین آمار، تا مرداد سال 96 هندوانه با ۴/۵۰۳ هزار تن و گوجه فرنگی با ۵/۱۳۶ هزار تن عمده اقلام صادراتی به لحاظ وزنی در بخش کشاورزی بوده‌اند.
با توجه به آمار بالاتر هندوانه آن هم با اختلاف زیاد، معلوم میشود که کشاورزان علاقه بیشتری به کاشت این محصول داشته‌اند. در ۱۰ سال اخیر، ایران رتبه چهارم تولید هندوانه را در جهان به خود اختصاص داده است؛ محصولی صادراتی که چهارفصل است و بازار هدفش در پنج ماه اول امسال، بلاروس، اتریش، جمهوری آذربایجان، آرژانتین، ارمنستان، استونی، افغانستان، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، بحرین، بلغارستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، رومانی، سوئد، عراق، عمان، فدراسیون روسیه، قبرس، قزاقستان، قطر، کویت، گرجستان، لهستان، مجارستان و هلند بوده‌است.
طی 4 سال تنها 40 هزار هکتار کاهش کشت
همان گونه که مطرح شد برای تولید هر کیلوگرم هندوانه حدود 500 لیتر از منابع ارزشمند آبی مصرف می شود اما کشت هندوانه در حالی همچنان در اغلب استان های کشور پیگیری و صادرات آن انجام می شود که این محصول آب بر هنوز هم در اولویت انتقال به فضای گلخانه ای برای مقابله با کم آبی قرار ندارد. مدیرکل دفتر محصولات علوفه ای و جالیزی معاونت امور زراعی وزارت جهادکشاورزی در این باره گفت: در سال 1396 حدود سه میلیون و 750 هزارتن هندوانه در سطح 113 هزار و 500 هکتار تولید شد و برای سال زراعی 97 در نظر داریم همین میزان تولید را در سطح 109 هزار هکتار داشته باشیم.به گفته حسین اصغری با این میزان تولید نیاز کشور ما برای مصرف داخلی و صادرات تامین می شود بنابراین برنامه ای برای افزایش سطح زیرکشت این محصول نداریم.
اصغری به برنامه کاهش سطح زیرکشت هندوانه طی سال های اخیر اشاره و اظهار کرد: در سال زراعی 93- 92 حدود چهار میلیون تن هندوانه در سطح 152 هزار هکتار کشت شد که این رقم در سال 96- 95 به نزدیک سه میلیون و 700 هزارتن در سطح زیرکشت 112 هزار هکتار کاهش یافت.وی با بیان این که اکنون هندوانه در برخی استان های کم آب همچون سیستان و بلوچستان و خوزستان در شرایط خاص و با تکنیک های جدید سیستم آبیاری میکرو، کشت نشایی، استفاده از مالچ و پلاستیک برای کاهش تبخیر تولید می شود، اظهار کرد: در سال زراعی 96- 95 حدود 17 هزار هکتار کشت نشایی و 53 هزار هکتار آبیاری میکرو تیپ و مالچ انجام شد که سعی داریم تا پایان سال 1400 تمامی سطوح زیر کشت محصولات جالیزی از جمله هندوانه را زیر پوشش تکنیک های جدیدی ببریم که به کشت گلخانه ای نزدیک است.
وی تصریح کرد: اکنون هندوانه به دلیل چهار فصل بودن کشورمان به طور عمده در خوزستان، فارس، سیستان و بلوچستان، منطقه جنوب کرمان (جیرفت)، هرمزگان و خراسان و در استان های شمالی برای خودمصرفی و در برخی استان ها با آب سبز (آب باران) تولید می شود.
کشاورز مقصر نیست
در عین حال به گفته یکی از نمایندگان مجلس مجموعه سیاست هایی که درکشور اعمال می شود باید به سمتی برود که هزینه کاشت چنین محصولاتی واقعی شود. احمد علی کیخا در گفت وگو با خراسان اظهار کرد: وقتی در برخی مناطق فرصت های جایگزین شغلی برای کشاورزان ایجاد نکرده ایم، کشاورز هم چاره ای جز کشت این گونه محصولات ندارد از جمله در سیستان و بلوچستان که تنها دارایی مردم فقط نیروی کار و زمین است و احتمالا بارانی که خداوند بر آن ها نازل کند، هیچ فرصت شغلی دیگری وجود ندارد و آن ها بسته به این شرایط هندوانه یا محصول دیگری می کارند.این عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس تاکید کرد: قطعا اگر کشاورزان، فرصت شغلی جایگزین داشتند کمتر به دنبال این مسئله می رفتند بنابراین آن ها برای امرار معاش چاره ای ندارند. کیخا افزود: علاوه بر این در برخی مناطق مسئله به موضوع دیگری برمی گردد. وقتی آب بسیار کمیاب است ولی با پایین ترین قیمت در اختیار کشاورزان قرار می گیرد عملا آن ها هم به دنبال محصولاتی نمی روند که ارزش افزوده بالایی داشته باشد.
وی با تاکید بر ضرورت اعمال سیاست های حمایتی دولت در این بخش گفت: سیاست های حمایتی دولت درباره محصولات مختلف باید متناسب با مناطق مختلف کشور و شرایط آبی متفاوت صورت گیرد و نباید برای همه مناطق کشور نسخه یکسان پیچیده شود تا رفتار کشاورزان اصلاح شود. بنابراین برای حل این مسائل ضروری است بسته سیاستی در حوزه های مختلف اندیشیده شود تا هم معیشت مردم و هم بحث پایداری منابع و حفظ آن ها دیده شود. کیخا اضافه کرد: متاسفانه در طول سال های گذشته به دلیل این که به منافع آنی و کوتاه مدت فکر شده است، نتیجه اش تخلیه منابع آب و بدمصرفی بوده و عملا پایداری این منابع مورد تردید واقع شده است. به دنبال این روند می بینید که در حوزه های مختلف، عرصه های طبیعی و تالاب ها و همچنین سفره های آب زیرزمینی را از دست دادیم . با این شرایط اگر چه عملا چند سالی ممکن است کشاورزان منتفع شوند ولی وقتی با محدودیت شدید منابع مواجه می شویم آن ها مجبور می شوند بسیاری از باغ های چند ساله و اراضی که روی آن ها سرمایه گذاری شده را به دلیل فقدان آب رها و مهاجرت کنند.
این نماینده مجلس توسعه کشت های گلخانه ای را اقدامی جایگزین معرفی و تصریح کرد: اما متاسفانه تا کنون اقدامی که بتواند این مشکلات را به طور کلی رفع کند نداشته ایم.متاسفانه چنین به نظر می رسد که هنوز هم اراده و آگاهی لازم برای تعیین و اجرای الگوی کشت مناسب کشور و هر منطقه وجود ندارد. حال آیا مسئولان حوصله تنش های احتمالی را ندارند یا بررسی های علمی را؟ نمی توان منتظر پاسخ این سوال نشست چون آن چه مسلم است زمان زیادی برای کشاورزی ایران باقی نمانده است.
اقاجون همین هندوانه غذا خیلی از مردمه ببینید می تونیت اینم از مردم فلک زده بگیرید هر کیلو هندوانه 500 لیتر که میشه 750 ؟ والا ما میخریم 2600 تومان . نه اینکه دوست نداریم ارزون تر بخریم ها.... نیست که بخریم. دولت باید کشت کشاورز رامدیریت کند تحلیل شما از این که صادرات هندوانه می شود درست است اما کشور باید هندوانه خودش را تولید کند و نباید هندوانه به میوه لاکچری تبدیل شود. واسه همینه که وقتی میگن مردم صرفه جویی کند کسی توجه نمی کند. چون میگن چرا من باید صرفه جویی کنم تا دیگران سود ببرند و بی خیال باشند. کجای کارمون درسته که اینجادرست باشه. هندوانه کیلویی 4700 دذ مناطق حاشیه کویر صدها سال است که از اواخر فرورین کشاورزان اقدام به کشت دیم هندوانه می کنند و در واقع از رطوبت زمین که قابل استحصال به عنوان آب کشاورزی نیست ، بهره می برند و هندوانه هایی درشت تر و پرآب تر از هندوانه های آبیاری شده به دست می آورند که نسبت به سایر هندوانه ها قند کمتری دارد. به هرحال هندوانه محصولی است که دارای خواص فراوانی است و به راحتی نمی توان از کشت آن صرف نظر کرد . چرا بدون توجه به انواع کشت هندوانه ، قضاوت میکنید برای درک بهتر این مساله می توانید به شهرستان ها ی دامغان و کاشان سفرکنید و با این نوع از هندوانه ها آشنا شوید . به راحتی کاشت این نوع هندوانه را در مناطق استان گلستان می توان ترویج کرد و نگران مصرف بیش از اندازه آب نیز نبود . همیشه راحت ترین کار حذف صورت مساله است اما مفیدترین راه نیست . با حذف کاشت هندوانه به هیچ هدفی نخواهیم رسید به جز بیکاری کشاورزان در حدود 4 متر مکعب از آبهای زیرزمینی برای تولید یک عدد هندوانه مصرف می کنیم و همون هندوانه را به کشورهای عربی صادر می کنیم برای نیم دلار مسئولين محترم، چطوره كه هندوانه توليد خودمونو مردم بايد كيلويي 2000 تومان بخرند ولي صادرات آن 750 تومنه؟ به نظرم بريم يك كانتينر هندوانه صادر كنيم بعد بياريم براي مصرف مقرون به صرفه تر باشه. آخه چرا دسترنج و منابع كشور بايد نصيب بيگانگان بشه؟بابا مسلمونا چراغي كه به خونه رواست به مسجد حرومه ! ضمنا مازاد توليد داريم خيلي هم خوبه ، دست توليد كننده ها هم درد نكنه چرا مسئولين امر تاسيسات فراوري ايجاد نميكنن؟ چطور اگر اینهمه هندونه صادر میشه اونم کیلویی 750 بعد ما باید هندونه بخریم کیلویی 2500؟! اقا این چیه جدیدا همه تون یاد گرفتین که برای فلان میوه یا محصول انقدر اب مصرف میشه!؟خب خلقت خدا اینطوریه مگه بده؟ کلا هر محصول کشاورزی اب زیادی مصرف می کنه
شماها برید مدیریت اب رو بخونید هزاران سال بشر با همین مسایل کشاورزی می کرده
شما میدونین بهترین میوه های دنیا در ایران عمل میاد؟
می خواین همین رو هم بگریرین ازمون از چین هندوانه وارد کنید؟
آقا شما میدونید که این 500 لیتر آبی که برای تولید یک کیلو هندوانه نیاز هست یعنی چی؟! یعنی آبی که گیاه از خاک میگیره که لزوما همش آب آبیاری نیست بلکه آب موجود در خاک و باران هم هست... شما میدونید که هر گیاه حالا هندوانه یا علف هرز طی روز چقدر آب رو در اثر تبخیر و تعرق از دست میده؟ حالا مثلا تو اون زمین هندوانه کشت نشه و علف سبز شه میدونید چقدر آب تبخیر و تعرق میشه از اون علف؟ آمار دارید چند درصد از کشت هندوانه آبیاری میشه اصلا؟ بعدشم هندونه تو ایران کیلویی 2000 تومنه بعد صادراتیش میشه 750!؟ هندوانه در مناطقی از آزربایجان دیمی هم به عمل می آید کشت آبی آن را ممنوع کنند متاسفانه با توجه به افزودن مواد شیمیایی و رنگی به هندوانه بسیار زود خراب می شود و مواد رنگی ان سرطان زا است کشور همسایه هم محموله های هندوانه را معدوم یا عودت می دهد گاها برای زود رسیدن هندوانه در میدان میوه و تره بار زیر چادر کامیون های حمل هندوانه مواد شیمیایی و گاز می زنند آقا جان آمار غلطه . غلط . هر کیلو هندوانه 20 تا 25 لیتر آب مصرف میکنه . نه 500 لیتر برای هر کیلو . لطفا اصلاح کنید . هندوانه درجه ا صادر میشود ولی خراب بیمزه برای خودمان هرچی هندوانه خریدم درسته دور ریختم امسال که هیچ هندونه ایی ایرانیا ندیدن همش صادر شد هم هندونه هم خیار