چند نکته درباره بودجه حوزه‌های علمیه و دانشگاه
جلیل بیات در یادداشتی در «تابناک» نوشت:
لایحه بودجه 97 همچنان در میان مردم و شبکه های اجتماعی مورد بررسی و موشکافی قرار دارد؛ موضوعی که رئیس جمهور از آن استقبال کرده بود. یکی از موضوعاتی که در این باره با واکنش های مختلفی در سطح جامعه روبرو شد بحث تخصیص بودجه به برخی نهادهای فرهنگی و از آن جمله حوزه های علمیه بود. برخی معتقدند نهاد حوزه در طول تاریخ مذهب شیعه، نهادی مستقل از دولت ها بوده و دریافت کمک از دولت به هر نحو، استقلال آن را زیر سوال می برد.
در واکنش به این انتقادات حجتالاسلام والمسلمین عباس رفعتی سخنگوی حوزه های علمیه با بیان اینکه جریانی به دنبال تضعیف روحانیت است و تلاش زیادی صورت گرفت که نهاد دینی را در خصوص بودجه زیر سوال ببرند، گفت: در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها نباید حرفی بیان شود که در زمین دشمن باشد و در واقع بلندگوی دشمن و ضدانقلاب باشند.
وی با بیان اینکه دولت ردیف بودجه خاص برای حوزه تعریف نکرده و بودجه اعلام شده در واقع کمک به حوزه است، گفت: برای کل حوزه‌های علمیه سراسر کشور اگر نصف بودجه یک دانشگاه مثل دانشگاه تهران ارایه شود، حاضر به گرفتن هیچ کمکی نیستیم... سرانه هزینه دولت برای دانشجویان اصلا در حد سرانه کمک به طلاب نیست.
درباره این سخنان چند نکته قابل تامل است:
1- به نظر می رسد در عصر رسانه و شبکه های اجتماعی داشتن استدلال منطقی بیش از استفاده از ادبیات اتهامی کاربرد دارد. اینکه هدف از انتقادات را تضعیف روحانیت عنوان کرده و آن را به دشمن و ضدانقلاب نسبت دهیم دردی را دوا نمی کند.
2- فارغ از برخی رسانه ها همچون بی بی سی که سخنگوی حوزه های علمیه نیز به آن اشاره کرده اند، نمی توان انکار کرد حجم اصلی انتقادات به موضوع دریافت بودجه از سوی حوزه های علمیه توسط مردم و در شبکه های اجتماعی صورت گرفته است. لذا بهتر است مسئولین محترم حوزه های علمیه تاملی در عملکرد خود داشته و بررسی کنند چرا دریافت بودجه از سوی این نهاد با واکنش منفی مردم روبرو شده است.
3- اینکه سخنگوی حوزه های علمیه کمک از سوی دولت را با استقلال این نهاد دینی در منافات ندانسته اند یک نظر است و در جای خود محترم. اما آیا حوزه های علمیه بابت همین کمک که از بیت المال به آنها پرداخت می شود خود را پاسخگو می دانند و در صورت نیاز توضیح می دهند که این کمک صرف چه اموری شده است؟
4- حجت الاسلام رفعتی گفته اند بودجه حوزه اندازه نصف بودجه دانشگاه تهران هم نیست. البته باید گفت هزینه های حوزه عمدتا از طریق موقوفات و منابعی که مردم در قالب خمس و ... می پردازند تامین می شود. اما آیا دانشگاهها نیز از چنین منابعی برخوردار هستند؟
5- شاید پر بیراه نباشد که مسئولین حوزه به این سوال جامعه دانشگاهی پاسخ دهند که چرا عموم طلاب از ابتدای تحصیل شهریه (ولو خیلی اندک) دریافت می کنند، اما دانشجویان نه تنها شهریه ای دریافت نمی کنند که بعضا باید مبالغ هنگفتی در عناوین مختلف نیز بپردازند. تفاوت یک طلبه با یک دانشجو چیست در حالی که هر دو به دنبال علم و خدمت به جامعه هستند؟ چرا یک دانشجوی دکتری (و نه حتی کارشناسی و کارشناسی ارشد) حقوق دریافت نمی کند تا تمرکز خود را صرفا بر روی مطالعات و تحقیقاتش بگذارد، اما عموم طلاب از همان ابتدا شهریه دریافت می کنند؟
6- البته اینکه آیا پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) یا نمایندگان آنها بابت تبلیغ دین، حقوقی از بیت المال دریافت می کردند و یا همچون دیگران از طریق اشتغال به اموری دیگر همچون کشاورزی، امرار معاش می کردند از مباحثی است که به آن ورود نمی کنیم.
7- تمام دانشجویان (اعم از مجرد و متاهل) برای دریافت خوابگاه باید هزینه بپردازند. این هزینه چند سالی است که در همان ابتدای ترم و به صورت نقد دریافت می شود. آیا طلاب نیز بابت دریافت خوابگاه هزینه ای پرداخت می کنند؟
نکات مدنظر را تا همین جا خاتمه داده و دیگر وارد مقایسه شرایط خدمات رفاهی و مالی از جمله ارائه وام و ... نمی شوم. هدف این است که به مسئولین محترم عرض شود اگر نقدی را بر عملکرد یا مجموعه خود مشاهده می کنند به جای طرح مباحث اتهامی یا قیاس های بی ارتباط، به پاسخگویی و شفاف سازی روی آورند که شفافیت و پاسخگویی دوای جامعه امروز ما است.
