دولت دوازدهم با وعده بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم چند ماهی میشود که شروع به کار کرده اما نه تنها با بهبود وضعیت اقتصادی روبهرو نیستیم بلکه هرازچندگاهی شاهد تصمیمات و سیاستهایی از جانب دولت هستیم که به طور مستقیم معیشت مردم را دچار وضعیت بحرانیتری میکند.
به گزارش جهان صنعت، این در حالی است که در دولت یازدهم نیز اگرچه صحبتهایی در مورد افزایش صادرات، کاهش تورم و رشد اقتصادی به گوش میرسید اما بازار حرف دیگری برای گفتن داشت. از این رو چند سالی میشود که مردم معتقدند کاهش تورم در زندگی آنها احساس نمیشود و آنچه هر روز با آن روبهرو هستند، افزایش قیمت اساسیترین کالاهای مورد نیاز آنهاست. به عنوان مثال در حالی که قیمت کالاهای اساسی همچون مرغ، گوشت، برنج و... در شرایط عادی، بالاست و با نزدیک شدن به مناسبتها نیز با افزایش قیمت بیشتری روبهرو میشود، شاهد اخباری مبنی بر افزایش قیمت دیگر گروههای کالایی هستیم. بر این اساس لبنیات قرار است طی روزهای آینده با گرانی بیشتری روبهرو شود همچنین بر اساس موافقت ستاد تنظیم بازار، نان نیز که در حال حاضر به دلایلی همچون بیکیفیتی، کمفروشی و فروش اجباری نان کنجدی، در صدر شکایتهای مردم قرار دارد، قرار است از اول آذر گران شود.
مخالفت با گرانی نان
گرانی 15 درصدی نان در حالی چند روز پیش از سوی رییس اتاق اصناف ایران اعلام شد که به گفته وی، پیشنهاد نانوایان افزایش 30 درصدی بوده است. علی فاضلی همچنین با بیان اینکه نان باید تکنرخی باشد، اظهار کرد که با افزایش قیمت نان به صورت صددرصدی مخالف هستم. همچنین رحیم زارع سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در واکنش به این موضوع گفت: کیفیت و بهداشت پخت نان در چند سال گذشته بهبود نیافته است و اسراف نان هم وجود دارد. بنابراین در صورت افزایش قیمت نان بدون توجه به این مشکلات، تا 80 درصد مصرفکننده ضرر خواهد کرد. محمد محمدی، عضو هیاتمدیره انجمن ملی حمایت از حقوق مصرفکنندگان نیز با بیان اینکه در صورت افزایش قیمت نان بدون حل مشکلات ناشی از عرضه نان، نارضایتی مردم افزایش مییابد، اظهار کرد: اگر این مشکلات حل نشود، باز هم مصرفکننده است که آسیب بیشتر میبیند.
افزایش قیمت خودسرانه
این انتقادات در حالی بیان شد که در نهایت یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران در واکنش به تبعاتی که این تصمیم میتواند در بازار به دنبال داشته باشد، گفت: افزایش ۱۵ درصدی قیمت نان برای همه نانها و در سراسر کشور نیست و براساس مصوبه صورت گرفته، تشخیص افزایش قیمت نان در هر استان بر عهده استانداران گذاشته شده است. وی همچنین با رد بیکیفیت بودن آرد تولیدی در کشور گفت: نهادهای نظارتی بر روند تولید آرد نظارت دارند و بر این اساس، آرد بیکیفیت نباید وجود داشته باشد.
اما اگرچه مسوولان از آرامش بازار و نظارت بر همه فعالیتها دم میزنند، برخی نانواییها پیشقدم شده و نرخهایشان را قبل از اینکه وارد آذر ماه شویم، تغییر دادهاند. این در حالی است که به گفته قاسم زراعتکار رییس اتحادیه صنف نانوایان تهران، از سال 93 تاکنون افزایش قیمت نان نداشتهایم و افزایش 15 درصدی قیمت نان، تنها مسکنی برای زنده نگه داشتن نانواهاست و مشکلات نانوایان را حل نمیکند.
گرانی نان در شرایطی رقم خورده که به تازگی رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی نیز از تعیین تکلیف نرخهای جدید سه محصول لبنی توسط سازمان حمایت خبر داد و گفت: این نرخها برای ابلاغ به ستاد تنظیم بازار ارائه شده است که به زودی نرخهای جدید سه فرآورده لبنی شیر، ماست و پنیر اعلام خواهد شد.
دلار هم به گرانی دامن زد
به دنبال تصمیمات این چنینی که برای بازار گرفته شده، افزایش قیمت دلار که طی روزهای اخیر رقم خورده نیز، تبعات بسیار منفی در بازار را رقم خواهد زد تا جایی که به گفته کارشناسان، از این پس باید منتظر افزایش قیمت دیگر کالاها در بازار باشیم چرا که افزایش قیمت دلار، گرانی مواد اولیه و همچنین قیمت تمام شده کالاها را در پی خواهد داشت که در نتیجه فروشنده را ناچار به افزایش قیمت خواهد کرد. همانطور که مسوولان بازار لوازم خانگی نیز چند روز پیش اعلام کردند، لوازم خانگی تا ماه آینده گران خواهد شد. در این میان اگرچه برخی معتقدند با افزایش قیمت دلار، صادرات که این روزها با وضعیت بحرانی روبهرو است را افزایش خواهد داد اما واقعیت این است که صادرکنندگان هم خود نوعی تولیدکننده به حساب آمده و برای واردات مواد اولیه باید هزینههای زیادی را پرداخت کنند.
پاسکاری مسوولیتها
وضعیت تولید و صادرات در حالی با شرایط دشوار و روی هوا روبهرو است که واردات بیرویه آن هم به صورت قاچاق از مبادی رسمی و غیررسمی، بلای جان تولیدکنندگان شده است اما در چنین وضعیتی نه تنها با افزایش نظارت در این خصوص روبهرو نیستیم بلکه شاهد اظهارنظرهایی از سوی مسوولان هستیم که به دنبال پاس دادن توپ مسوولیتها به زمین یکدیگر هستند. بر این اساس در حالی که بسیاری از نمایندگان مجلس معتقدند 70 درصد کالاهای قاچاق از طریق مبادی رسمی وارد کشور میشود، کرباسیان وزیر اقتصاد و دارایی اعلام کرد که هیچ کالای قاچاقی از مبادی رسمی وارد کشور نمیشود و اگرچه ممکن است تخلفی در مبادی رسمی داشته باشیم اما نام آن قاچاق نیست. این اظهارات متناقض از سوی مقامات مسوول در حالی است که باید هرچه زودتر برای جلوگیری از واردات غیرقانونی، فکری اساسی کرد.
با توجه به تلاطمهای ارزی، گرانی خودسرانه مواد غذایی، افزایش قاچاق کالا به کشور، وضعیت بحرانی صادرات و همچنین تصمیمهای اقتصادی دولت که در نهایت جیب مصرفکننده را هدف گرفته، به سراغ رییس خانه اقتصاد ایران رفتیم تا نظر وی را در مورد نابسامانیهای اقتصادی موجود در بازار جویا شویم. گفتوگوی «جهان صنعت» با ابراهیم جمیلی را در ادامه میخوانید:
نظر شما در مورد اظهارنظر اخیر وزیر اقتصاد در مورد صفر بودن قاچاق از مبادی رسمی چیست؟
به عقیده بنده امکان ندارد که این میزان قاچاق که در حال حاضر در کشور وجود دارد، همه و همه از طریق واردات ته لنجی و یا کولبری انجام شود. بنابراین به نظر میرسد که با وجود بهبود عملکرد و تجهیزات گمرک طی سالهای اخیر، آنچه این وضعیت را رقم زده، فساد نیروهای انسانی است. به این معنا که اگرچه تجهیزات گمرک پیشرفت زیادی داشته اما بر اساس زمزمههایی که به گوش میرسد، برخی از کارمندان کار خود را به درستی انجام نمیدهند و حتی میتوانند در مواردی دستگاهها را دستکاری کنند تا ورودی و خروجیها را به طور دقیق نمایش ندهد. این در حالی است که به نظر بنده، باید بازرسان معتمد و مطمئنی را نیز برای سرکشی در این موضوع قرار دهند تا کارمندان کار خود را به درستی انجام دهند. همچنین ورود امکانات جدید به گمرک نیز میتواند به بهبود عملکرد گمرک کمک کند. به طور کلی اگرچه نمیتوان گفت که در هیچ دستگاهی تخلف وجود ندارد اما معتقدم از زمانی که مسعود کرباسیان وارد گمرک شد، قاچاق به طور نسبی 40 درصد کاهش پیدا کرد اگرچه نمیتوان در مورد این موضوعات بدون بحث و بررسی، اعداد دقیقی اعلام کرد.
پس شما هم معتقد هستید که قاچاق جلوی چشم مسوولان انجام میشود؟
در حال حاضر قاچاق، اقتصاد را زمینگیر کرده و باعث نابودی تولید شده است اما آنچه در شرایط فعلی میتواند ما را از این معضل رها کند، پیدا کردن مقصر نیست بلکه لازم است تا با تغییر جهت در سیاستهای گمرک و برنامههای آن، تعهد کارمندان در این حوزه را افزایش داد تا برای تولیدکنندگان داخلی ارزش قائل شوند. این در حالی است که به عقیده من، کرباسیان با توجه به اینکه قبل از وزارت اقتصاد، ریاست گمرک را برعهده داشت، تنها کسی است که به خوبی به این حوزه اشراف دارد و میتواند جلوی قاچاق را بگیرد.
به تازگی بر اساس تصمیم ستاد تنظیم بازار، قرار شد تا از اول آذرماه نان گران شود. نظر شما در این خصوص چیست؟
بنده با افزایش 15 درصدی قیمت نان آن هم در شرایط فعلی به شدت مخالف هستم و معتقدم که این مقطع، زمان مناسبی برای گرانی نان نبود. با توجه به تلاطمهای ارزی و نابسامانیهای اقتصادی، دولت میتوانست گرانی قوت غالب مردم را به زمان دیگر موکول کند. همچنین بهتر بود به جای این کار، بحث آزادسازی کل سیستم آرد و نان توسط دولت پیگیری شود چرا که در صورت عدم آزادسازی، یارانه و قاچاق آرد و نان همچنان ادامه خواهد داشت. به طور کلی باید شفافیت در این زمینه نیز ایجاد شود تا شرایط برای سودجویان و کاسبانی که به دنبال کارهای غیرشفاف هستند، مهیا نشود. این در حالی است که چنین تصمیماتی که از جانب دولت اتخاذ میشود، تنها سردرگمی مردم و چندنرخی شدن نان را به دنبال خواهد داشت.
به نظر شما روند صعودی دلار چه تبعاتی را به دنبال دارد و تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
نمیتوان در این خصوص پیشبینی مشخصی انجام داد اما به نظر میرسد که روند صعودی دلار تا پایان سال ادامه داشته باشد اگرچه بنده مخالف قیمت دستوری در بازار ارز هستم. واقعیت این است که هرچه قیمت ارز افزایش پیدا کند، مشکلات تولید نیز زیاد میشود و تولیدکنندگان ناچار میشوند دست از کار بکشند. این در حالی است که مواد اولیه نیز با توجه به اینکه بیشتر وارداتی است، با قیمتهای بالاتری وارد کشور میشود که در نهایت قیمت تمام شده کالاها را بالا خواهد برد. به این صورت ما ناچار هستیم تا ارز را به دست خارجیها داده و واردات را گرانتر انجام دهیم. در این میان هرچه تقاضا برای واردات بیشتر میشود، ارز نیز گرانتر میشود. با این حال معتقدم که دولت باید تدابیری را اتخاذ کند که به وسیله آن، ما در تولید بسیاری از کالاها که در حال حاضر واردکننده آن هستیم، مهارت پیدا کنیم و بهبود وضعیت تولید را شاهد باشیم.
با توجه به آماری که تاکنون از سوی گمرک اعلام شده، صادرات با کاهش قابل توجهی روبهرو بوده و تراز تجاری منفی چند ماهی میشود که در تجارت خارجی نمایان شده. نظر شما در این خصوص چیست؟
اگرچه واقعیت این است که به دلیل سیاستهای نامناسب دولت در زمینه صادرات، با کاهش روبهرو شدیم و روزبهروز در کشورهای هدف صادراتی مثل عراق مشکلاتی در زمینه صادرات به وجود میآید اما ما نباید خیلی روی این موضوع مانور دهیم و کاهش صادرات را خبری کنیم. اگرچه دولت باید با مردم صادق باشد اما نباید جو منفی در این خصوص ایجاد کرد بلکه باید با ارائه راهکارهای تخصصی در خصوص تمرکز بر تولید و صادرات، دولت را در زمینه سیاستگذاری درست و به موقع یاری دهیم.
اخیرا سیاستهایی در مورد کاهش نرخ سود بانکی اتخاذ شد اما سرمایههای مردم به بازار سرمایه راه پیدا نکرد. تحلیل شما در این خصوص چیست؟
یکی از مشکلاتی که در زمینه بازار سرمایه و بورس با آن مواجه هستیم، نبود مدیریت مناسب است. از این رو با وجود اینکه ما بارها در جلسات مختلف پیشنهاد کردیم که شرکتهای جدیدی پذیرش شود تا بورس فعال شده و تولید راه بیفتد اما کسی به این پیشنهادات توجه نمیکند. بنابراین سرمایهها به سمت بازارهای سیاه هدایت میشود در حالی که باید این سرمایهها راهی بازار سرمایه شده و در نهایت به تولید داخلی کشور کمک کند.
به عنوان کلام آخر، اگر صحبتی دارید، بفرمایید.
به عنوان فعال بخش خصوصی که در زمینه اقتصادی فعالیت میکنم، معتقدم با اقتصاد ولنگار نمیتوان کاری برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم انجام داد بلکه باید دولت در جهت اقتصاد شفاف، رقابتی و آزاد، گام بردارد. این در حالی است که به نظر میرسد دولت زمان را به راحتی از دست میدهد و در این زمینه به درستی پیش نمیرود. اما به هر حال امیدواریم با کمک مردم، فعالان اقتصادی و همراهی دولت، هرچه زودتر شاهد بهبود وضعیت اقتصادی و تجارت خارجی کشور باشیم.