الگوی تفریح سالم كدام است؟
حسین سروقامت*
تأملاتی کوتاه پیرامون مطالبات مقام معظم رهبری در باره سبک زندگی
قسمت دوم
رهبر معظم انقلاب در مهر ماه سال 1391 در جمع پرشور جوانان خراسان شمالی مطالبی را پیرامون سبک زندگی بیان نمودند که حاوی راهبردهای ارزشمندی در این خصوص است.
ایشان آسیب شناسی و علت یابی در زمینه عدم پیشرفت لازم در بخش سبك و فرهنگ زندگی را ضروری خوانده و در ادامه به طرح بیست سؤال اساسی در باره سبک زندگی ما ایرانیان پرداخته، توجه همگان را به تفکر و اندیشه پیرامون آنها معطوف نمودند.
4- چرا در فرهنگ رانندگی انضباط لازم رعایت نمی شود؟
ما از اساس با فرهنگ رانندگی غریبه ایم. سخن گفتن از انضباط در فرهنگ رانندگی با کسی که برای نوامیس مردم ایجاد مزاحمت می کند، از بی قانونی سوء استفاده نموده، هرچقدر دوست دارد از مردم کرایه می گیرد، همزمان با رانندگی با موبایل صحبت می کند و حتی پیامک رد و بدل می کند، آب در هاون کوبیدن نیست؟
از کسی که بدون گواهینامه رانندگی می کند و با دیدن یک مسافر و برای ربودن او که مبادا خدای نکرده نصیب دیگری شود، بدون علامت و راهنما جلوی ماشین های پشت سرش می پیچد، چه انتظاری هست؟
آیا کسی که شور و شوق جوانی را دلیل کافی برای اتلاف وقت و دور دور کردن تلقی کرده، در همان حال، برای سوار کردن دختری جوان چنان ترمز می زند که نگو و نپرس، از فرهنگ رانندگی بویی هم برده است؟
و یا کسی که غیر منصفانه رانندگی زنان سرزمین خویش را به سُخره می گیرد، یا کسی که با فحش و ناسزا پیرمردی را که اندکی کُند رانندگی می کند؛ مورد نوازش قرار می دهد! یا کسی که در اتوبان با شتاب فراوان از خط سرعت به شانه سمت راست جاده می پیچد و ممکن است زمینه تصادف های متعدد را فراهم آورد، فرهنگ رانندگی می داند؟
آیا کسی که صدای ضبط ماشین خود را با استفاده از باندهای مختلف تا بالاترین میزان ممکن بالا برده، یا با بوق آزار دهنده خود و یا برداشتن اگزوز اتومبیل خویش اسباب آزار دیگران را فراهم می کند، از شعور، انضباط و فرهنگ رانندگی بیگانه نیست؟
بعضی از ما بی صبرانه در یک مسیر کوتاه بارها و بارها مسیر خویش را تغییر می دهیم تا فقط چند قدم از سایرین جلوتر برویم.
بعضی از ما هنوز با دیدن حادثه ای، به جای کمک به آسیب دیدگان و خبر کردن نیروهای امدادی دست به دوربین برده، به عکسبرداری و فیلمبرداری می پردازیم!
بعضی صندوق عقب و صندلی های پشتی ماشین خود را تغییر کاربری داده، به فروشگاه سیار مبدل کرده ایم و در شهر می چرخیم و ترشی و سرکه و مربا و . . . می فروشیم!
بعضی، تک سرنشین و یله، به دنبال مسافری سرگردان، عرصه را بر رانندگان تاکسی که تنها از همین راه ارتزاق می کنند، تنگ می کنیم.
می دانم؛ زندگی شهری الزامات و قواعد خاصی دارد. سانتافه سوار و پیکان سوار حس مشترکی را تجربه نمی کنند. اختلاف طبقاتی از همین جاها آغاز می شود.
ما روزگاری را پشت سر گذارده ایم که راه دادن به یکدیگر و گذشت و صبوری نسبت به یکدیگر نوعی فرهنگ تلقی می شد.
امروز هم دیر نیست؛ اما باید بدانیم تا نخواهیم، هیچ چیزی درست نخواهد شد.
5- الزامات آپارتمان نشینی چیست؟ آیا رعایت می شود؟
امروزه فرهنگ آپارتمان نشینی به صورتی کاملاً مشخص و مدون درآمده و هر کس می تواند به آسانی و سهولت به قواعد و قوانین آن دسترسی پیدا کند. در فرهنگ آپارتمان نشینی ارتباط همسایگان با یکدیگر و همچنین با مدیر ساختمانی که خود معین کرده اند، بخوبی مشخص شده است. حیطه کار مدیر ساختمان نیز روشن است. همسایگان نیز بر اساس قوانین نوشته یا نانوشته متعهد شده اند به تصمیمات وی که بر اساس قانون اتخاذ شده است، عمل کنند.
الزامات آپارتمان نشینی و آداب همسایگی اقتضا می کند همسایگان به اموری مبادرت ورزند (بایدها) و از اموری اجتناب کنند (نبایدها). هرچند کار از اینها باریک تر است و بر اساس تعالیم اسلام همسایگان چنان به هم نزدیک اند که گویا از هم ارث می برند!
اگر بخواهیم از «بایدها» شروع کنیم و تنها به بخش مهم تر آنها اشاره ای کوتاه و گذرا داشته باشیم، همسایگان باید یکدیگر را بشناسند و از احوالات هم بی خبر نمانند مبادا کسی سیر بخوابد و همسایه او سر گرسنه بر زمین بگذارد. همچنین باید در مواقع لزوم به داد هم برسند. برای دستگیری از یکدیگر و یاری رسانی به همدیگر چه کسی نزدیک تر از همسایه؟!
آزادی ساکنان آپارتمان ها نوعی آزادی مشروط است. حد و مرز این آزادی باید مشخص باشد و افراد خود را متعهد بدانند که به آن عمل کنند. مبادا این آزادی، از سایر همسایگان سلب آزادی کند. همچنین همسایگان باید به انحای مختلف مراعات یکدیگر را بنمایند. شرایط بیماران، درماندگان، سالمندان و کودکان را در نظر بگیرند، به اقتضای چنین شرایطی نحوه رفتار خود را تعیین کنند و خدای ناکرده اسباب آزار و اذیت همسایگان خود را فراهم نکنند.
اگر غذایی طبخ می کنند که بوی آن به خانه همسایه می رسد، سخاوتمندانه ظرفی از آن را درب خانه وی بدهند. مشاعات را پاکیزه و مرتب نگهدارند، همگان بویژه جوانان در آسانسور و یا طبقات عفیفانه رفتار کنند، برای فعالیت های عمومی تر بویژه کارهای پر سر و صدا نظیر برگزاری هیئات مذهبی از همسایگان خود اجازه بگیرند و نخست آنان را برای این قبیل فعالیت ها به خانه خویش دعوت کنند. همچنین در پخش غذای هیئت، از سایر همسایگان و سرایدار ساختمان غفلت نورزند. افراد در آپارتمان ها و در عالم همسایگی باید کاری کنند که همواره بتوانند در چشم همسایه خویش نگاه کنند. چه بهتر که مسائل اختلافی را دوستانه به یکدیگر تذکر دهند.
اگر وقت بخصوصی برای قرار دادن زباله ها بیرون ساختمان در نظر گرفته شده است، رعایت این امر را بنمایند.
هنگام اثاث کشی و حمل و نقل اثاث مراقب دیوارها، آسانسور و اموال مشترک باشند. مدیران برخی ساختمان ها و آپارتمان ها برای این قبیل برنامه ها، هزینه ای را در نظر می گیرند. همسایه ها در پرداخت این هزینه ها کوشا باشند. چنانکه در پرداخت بموقع حق شارژِ مصوب نیز نهایت دقت را بنمایند.
همچنین ساکنان یک آپارتمان اتومبیل خویش را در محل مخصوص خود، پارک نمایند و از پارک کردن ماشین در محل پارک سایر همسایگان اجتناب ورزند. از آنجا که این قبیل قسمت های ساختمان در معرض دید همگان است، در پاکیزه نگهداشتن آنها کوشا باشند. مراقبت کنند سرریز روغن یا بنزین خودروی آنان محیط پارکینگ را آلوده نسازد.
اینها و دهها نکته ریز و درشت دیگر، چیزهایی نیستند که از چشم مردم پوشیده باشند. اما همیشه در تذکر منافعی نهفته است.
اما در بخش «نبایدها» نیز نکات مهمی قابل تذکرند. همسایگان بر اساس قانون «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» نباید مطلقاً کاری کنند که به یکدیگر ضرر و زیانی وارد سازند. نباید در لوله های مشترک ساختمان چیزی بریزند که موجب گرفتگی لوله ها و خسارت به همسایگان شود. نباید در آسانسور یا پلکان و . . . سیگار بکشند. نباید هنگام رفت و آمد طوری سر و صدا کنند که آسایش دیگران سلب شود. نباید به خاطر رفتار مهمانانِ همسایه خویش بلافاصله درب منزل همسایه رفته، زبان به اعتراض گشایند. زیرا چنین امری اجتناب ناپذیر و گریز ناپذیر است. امروز برای دیگری است، فردا ممکن است برای من باشد.
اگر در اوقات نامتعارف (نظیر نیمه شب یا صبح زود) که اغلبِ مردم در حال استراحت هستند، رفت و آمد می کنند نباید با سرو صدا همسایه های خود را بیدار کنند. نباید زباله را در آسانسور یا طبقات رها کنند. نباید اسباب و اثاثیه خویش را بیرون آپارتمان و در مشاعات قرار دهند. نباید با تبدیل بالکنِ آپارتمان خویش به انباری، چهره ساختمان را زشت و کریه جلوه دهند.
6- الگوی تفریح سالم كدام است؟
در هر جامعه ای الگوی تفریح سالم را نخبگان آن جامعه معرفی و تبیین می کنند. در برخی جوامع وزارتخانه یا سازمانی خاص، عهده دار این مأموریت است. در ایران پس از انقلاب اسلامی بخشی از این وظیفه به وزارت ورزش و جوانان سپرده شده است. کما اینکه پیش از این در شرح وظایف سازمان ملی جوانان این امر گنجانده شده بود.
به هر ترتیب الگوی تفریح سالم بایستی با شرایط و مقتضیات هر جامعه ای همخوانی داشته و به اصطلاح بومی شده باشد. الگوی جوامع دیگر و حتی ملاک ها و معیارهای سایرین برای تشخیص وضعیت تفریح یا نشاط جوامع نمی تواند بصورت مطلق در همه نقاط کاربرد داشته باشد.
کما اینکه در برخی نظرسنجی ها که از سوی مؤسسات گوناگون نسبت به کشورهای مختلف انجام شده و ایران را در انتهای جدول نشاط و سرزندگی قرار داده اند، ملاک، اختلاطِ آزاد دختر و پسر، رقص دسته جمعی، حضور جوانان در دیسکوها، کارناوال های شادی و . . . بوده که اساساً با اقتضائات کشور ما همخوانی ندارد. حتی در برخی کشورها این شرایط از سوی کلیسا توصیه می شود که اسباب تعجب و حیرت است.
امروزه در دنیا سکس و خشونت اسباب تفریح بخش گسترده ای از جوانان و نوجوانان به شمار می آید. آیا چنین امری در کشور ما قابل توصیه است؟
به هر ترتیب در بحث الگوی تفریح در سرزمین ما ملاک هایی وجود دارد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
در الگوی تفریح سالم بایستی خلاقیت و ابتکار عمل افراد پرورده شود. نشاط مادی و معنوی فراهم شود. گاهگاهی حتی تفریحات جوانان خالی از آموزش و یادگیری نباشد. همکاری جمعی در این قبیل برنامه ها گسترش یابد. تفریحات ما بایستی همبستگی ملی مان را تقویت کند. همچنین از اختلاط به دور بوده، گناه و فساد و فحشا را دامن نزند.
تفریحات ما باید حتی المقدور کم هزینه و پرفایده باشد. به اتلاف وقت افراد نیانجامد. چنین تفریحی باید قابل توصیه از سوی عقلا بوده، سن و سال افراد در آن لحاظ شده باشد. به نیاز های جسمی و روحی افراد - هردو- پاسخ دهد.
تفریحات ما در جامعه بایستی حتما برای شرایط پس از کار و تلاش در نظر گرفته شده باشد. در حقیقت تفریح، بایستی خستگی کار را بزداید و از بین ببرد. والا بیکاری و علافی و فقط تفریح و رفاه و آسایش از سم مهلک خطرناک تر است.
تفریحات بایستی بخش گوناگون فعالیت های جوانان را مورد لحاظ قرار دهد و ناظر بر اسباب و لوازم گوناگونی نظیر فیلم و کتاب و نمایش و هنر و آموزش و پرورش و گردشگری و مسافرت و خورد و خوراک و مسابقات و مهارت ها و رقابت ها و طبیعت شناسی و... باشد.
در الگوی تفریح سالم لذت های ارزان و جذاب و هدفمند نبایستی از نظر دور داشته شوند. چندی پیش نویسنده ای خوش قریحه 100 لذت ارزان و شیرین راکه هیچیک با موازین ما نا سازگار نبودند، فهرست کرده بود. لذت هایی که ما اغلب از آنها غافلیم.
در یک جمله در الگوی تفریح سالم، تفریح و التذاذ با کار و تلاش پیوندی ناگسستنی دارند.
ادامه دارد...
* عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی
گزارش خطا
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۱
انتشار یافته: ۱
چند تا نمونه عملی و اجرایی از تفریحات سالم با قابلیت پذیرش برای جوانان این مرز و بوم هم عنوان می نمودید بد نبود
نظرسنجی
آیا به عنوان زن حاضرید با مهریه 14 سکه «بله» را بگویید؟





