آسیاب آبی/ آسیاب بادی

با شروع به خواندن رمان، انبوهی از واژگان نادرست اصلاح شد که پیش از این نیز آن نادرستی‌ها پیوسته در جراید و متون انتشاریافته بالاخص رمان مشاهده می‌شد، اما از آن‌جا که تعهدی برای اصلاح آنها نمی‌داشتم، همین که مطلب قابل فهم می‌شد، نادیده گرفته می‌شد و اکنون که در مقام ویراستار نشسته بودم، دیگر موضعم با یک خواننده فرق می‌کرد.
«ص» از حروف خاص عربی است و در هر کلمه‌یی که مشاهده شود، ‌آن کلمه قطعا فارسی نیست و به احتمال قوی عربی است و می‌دانیم عدد «شست» فارسی است و نباید با «ص» عربی به صورت «شصت» نوشته شود، مگر آن‌که به صورت نادرست ضبط شود. واژه «شست» در ادب فارسی در سه معنا به کار رفته، یکی همین عدد معروف است که بعد از پنجاه‌ونه و قبل از شست‌ویک می‌آید؛ دوم به معنای انگشت بزرگ‌تر دست انسان است که قدرت حرکتی بیش‌تری دارد و سوم، معنای دورتر آن، تور ماهیگیری است، چنان‌که سعدی -روانش شاد- در خصوص انگشت شست می‌نویسد: ‌
اگر تو سرو خرامان ز پای ننشستی
چه فتنه‌ها که بخیزد میان اهل نشست
 برادران و بزرگان نصیحتم مکنیــد
که اختیار من از دست رفت و تیر از شست
و در مورد شست به معنای تور ماهیگیری، سعدی می‌فرماید:
دیر آمدی‌ ای نگار سرمست
زودت ندهیم دامن از دست
بر آتش عشقت آب تدبیر
چندان که زدیم باز ننشست
از روی تو سر نمی‌توان تافت
وز روی تو در نمی‌توان بست
از پیش تو راه رفتنم نیست
بسیاری از تصرفات در کلمات ناشی از کاربرد کلمه در شعر است، زیرا شاعر برای حفظ وزن شعر گاه ناچار می‌شود حرفی از کلمه‌یی را حذف کند تا از حشو - آن هم حشو قبیح- بپرهیزد، چنان‌که می‌گوید:
آینه چون روی تو بنمود راست
خود شکن، آیینه شکستن خطاست
یکی از عبارات دردناک، «سؤال پرسیدن» است، این ترکیب نادرست که بسیار باب شده، ناشی از ستمی است که مترجمان شتاب‌زده وارد زبان فارسی کرده‌اند و رادیو و تلویزیون خودمان نیز به جهت ترسی که از فعل معین «کردن» دارد، این عبارت نادرست را رواج داده است، به‌طوری‌که پیوسته گفته می‌شود: «می‌توانم یک سؤال بپرسم؟» که ترجمه
سودای آن ندارم همه واژگان نادرستی را که از رمان آن دوست عزیز استخراج کرده‌ام، در همین یک مقال ذکر کنم که سخن به درازا می‌کشد، اما بنا دارم در مقاله دیگر، این قصه بلند را پی گیرم.