تهیه کنندگان صوری در سینمای ایران قدرت بیشتری می‌گیرند؟

به گزارش «تابناک»؛ بنا بر مصوبات مجلس شورای اسلامی و هیأت وزیران درباره روند صدور پروانه نمایش فیلم‌های سینمایی، هیچ محدودیت و شروطی برای صدور پروانه نمایش فیلم سینمایی در نظر گرفته نشده؛ اما وزارت معاون سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی از دهه شصت تاکنون ـ که به سازمان سینمایی تغییر وضعیت داده ـ محدودیت‌هایی فراقانونی برای صدور پروانه ساخت فیلم سینمایی در نظر گرفته و بدین ترتیب، دایره فیلمسازان را محدود کرده است؛ محدودیتی که در دولت احمدی نژاد و روحانی تا حدودی کاهش یافت، ولی همچنان سدهای محکمی وجود دارد و با اینکه مسیر بسته نیست، رسیدن به سینمای حرفه‌ای دشوار است.
 
در سال‌های دور و دهه شصت و هفتاد، که سینمای ایران با وقایع وحشتناکی ـ به سبب تصمیمات خلق الساعه برخی مدیران وقت، که هنوز رد پایشان در سینمای ایران دیده می‌شود ـ روبه رو بود، رسیدن به موقعیت کارگردانی سینما نیازمند برخورداری از سابقه دستیاری یک یا چند کارگردان بود و به همین دلیل، شماری از چهره‌هایی که در آن سال‌ها توانستند فیلم‌ خودشان را بسازند، دستیار داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، بهرام بیضایی و دیگر کارگردان‌های این نسل بودند.

البته در سال‌های اخیر، رویکرد دیگری نیز در نظر گرفته شده و جوان‌هایی که سوابقی در حوزه فیلم کوتاه یا مستند داشتند ـ در صورتی که از یک تهیه کننده باسابقه استفاده می‌کردند ـ مشمول دریافت پروانه ساخت می‌شدند.
 
این رویه ی تازه به نفع شماری از تازه نفس‌ها تمام و اندکی راه برای شماری از فیلمسازان جوان هموار شد که ثمره‌اش معرفی نسل تازه فیلم سازان در دوران کاهش درخشش چهره‌های پرسابقه سینمای کشورمان است؛ اما مدتی بعد اوضاع تغییر کرد و تهیه کنندگی برای کارگردان‌های فیلم اولی به یک کاسبی تبدیل شد. آن گونه که برخی سینماگران روایت می‌کنند، برخی تهیه کنندگان، رقمی را به عنوان دستمزد برای تهیه کنندگی آثارِ کارگردان‌های فیلم اولی تعیین می‌کنند و در عمل، حضوری در پروژه نیز ندارند؛ به تعبیر دیگر، این تهیه کنندگان رسماً از امتیاز تهیه کنندگی‌شان در این شرایط تازه کاسبی می‌کنند.حال ظاهراً افزایش رقابت باعث شده تا دامنه تهیه کنندگی برای فیلمسازانِ فیلم اولی نیز محدود شود و برخی به این سمت حرکت کنند. در همین چهارچوب در آخرین جلسه‌ای که میان نمایندگان کانون کارگردانان و انجمن تهیه کننده ـ کارگردانان برگزار شد، این دو صنف به این نتیجه رسیدند که تهیه کنندگی فیلم اولی‌ها بهتر است بر عهده تهیه کنند‌ه‌ای باشد که خود تجربه کارگردانی داشته باشد، زیرا در چنین شرایطی، کارگردان دیگر نیاز به مشاوره کارگردانی دیگر ندارد.

مهرداد فرید، دبیر شورای عالی تهیه کنندگان سینمای ایران و نایب رئیس انجمن تهیه کننده ـ کارگردانان درباره بحث‌هایی که در این جلسه مطرح شد، گفت: «هفته گذشته، جلسه ای بین نمایندگان کانون کارگردانان با انجمن تهیه کننده ـ کارگردانان برگزار شد و در نهایت هر دو انجمن به این نتیجه رسیدند که تهیه کنندگی فیلم های کارگردانان اول بهتر است بر عهده‌ آن دسته از تهیه کنندگانی باشد که قبلا تجربه کارگردانی داشته‌اند، چرا که کارگردانان فیلم اول در چنین شرایطی دیگر نیازی به مشاور کارگردان ندارند. در واقع زمانی که کارگردانان جوان اولین تجربه بلند سینمایی خود را پشت سر می گذارند، بی شک در طول کار نیاز به همراهی و مشورت در حوزه کارگردانی خواهند داشت که در چنین شرایطی تهیه کننده ای که خود پیش از این تجربه کارگردانی داشته، می تواند در این زمینه به آن کارگردان جوان کمک کند.»

فرید در پایان به نکته ای درباره فعالیت تهیه کنندگان هم اشاره کرد: «البته این امر به این معنا نیست که تهیه کنندگانی که تنها به عنوان تهیه کننده فعالیت می کنند، اجازه نداشته باشند که تهیه کنندگی فیلم های اول را برعهده گیرند بلکه صحبت از اولویت‌ها و توانایی‌هاست. به قول معروف «چون که صد آمد نود هم پیش ماست» و بدین ترتیب از این پس قرار است، تهیه کنندگان دارای سابقه کارگردانی در اولویت قرار گیرند. آیا این رویه منتهی به تقویت فیلمسازانِ فیلم اولی می‌شود؟ بعید به نظر می‌رسد.
 
انتظار می‌رفت در دوره ایوبی یا حیدریان، شاهد حذف این پیش شرط‌های عجیب و صدور گسترده پروانه ساخت فیلم‌های سینمایی می‌بودیم. عده‌ای از سینماگران این ترس را دارند که با صدور گسترده پروانه نمایش ساخت فیلم سینمایی، بحران تولید شکل بگیرد که بازاری برای عرضه اش وجود ندارد. اتفاقاً زمانی که معاونت مطبوعاتی دولت یازدهم صدور گسترده پروانه نشریات و خبرگزاری‌ها را در دستور کار قرار داد، چنین تصوری وجود داشت؛ اما چنین اتفاقی رخ نداد و عملاً گستره نشریات در حال انتشار توسعه چندانی نیافت و بسیاری از مجوزها به چاپ نشریه نرسید.
 
در صورتی که درهای سینما برای عموم متقاضیان باز شود، پیش بینی می‌شود میزان تولید سینما در سال نخست ـ حداکثر 10 تا 20 درصد ـ افزایش یابد و هرچند شاید شمار پروانه های ساخت فیلم‌های سینمایی سه رقمی باشد، در نهایت حجم اعظم این پروانه‌ها به ساخت آثار سینمایی منتهی نخواهد شد، کما اینکه هم اکنون نیز حتی بسیاری از فیلم سازان حرفه‌ای که پروانه ساخت دریافت می‌کنند، یا فیلمشان را نمی‌سازند یا از زمان دریافت پروانه ساخت تا زمان تولید فیلمشان ـ که بخشی از آن صرف بازنویسی فیلمنامه، جذب سرمایه گذار و... می‌شود ـ چندین سال به طول می‌انجامد.
 
بنابراین از وزیر آینده فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار می‌رود، با رفع موانع فیلم سازی، امضای طلایی و مجوزهای طلایی که از دهه شصت در سینمای ایران وجود داشته و سینمای کشورمان را محفلی کرده، حذف نماید و در این راه از فشار برخی تهیه کنندگان و کارگردان‌ها که منافعشان را در این محدودیت‌ها می‌یابند، نترسند. آیا به این انتظار پاسخ داده می‌شود و نسل جوانی که برای پروانه ساخت فیلم سینمایی باید به تهیه کنندگان پرسابقه در عمل باج بدهند، از این قید و بندها رها می‌شود و می‌توانند فیلم‌هایشان را بسازند یا سینمای محفلی ایران با همین رویه چهار سال دیگر را در پیش خواهد داشت؟