تقابل رسانه ای ایران و عربستان

از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی ایران عربستان سعودی همواره سیاستها و مواضع تقابله جویانه ای را در قبال جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته است. این کشورکه در طول جنگ تحمیلی به طرق مختلف از عراق حمایت و پشتیبانی می کرد. هم اکنون عربستان سعودی در حوزه رسانه ای سیاست های مقابله جویانه ای را علیه ج.ا.ایران پی گیری می نماید. یکی از موارد سیاست مقابله جویانه رسانه ای عربستان در قبال ج.ا.ایران، عملکرد شبکه العربیه می باشد که متعلق به عربستان سعودی می باشد این شبکه وسیله ای برای توجیه سیاست های سازشکارانه با غرب و رژیم صهیونیستی و از سویی دیگر ضد ایرانی عربستان است.

عربستان سعودی که در سطح منطقه از رقابت سیاسی با ایران خود را ناتوان می بیند سعی دارد از طریق شبکه العربیه به مقابله بپردازد. حسن فحص مدیر دفتر شبکه العربیه در تهران در این باره اذعان می دارد: "بینش مالکان شبکه در حدودی که منافع کشور عربستان سعودی در خطر باشد، نمایان می شود. به عنوان نمونه ایران در منطقه خاورمیانه نقش فعالی ایفا می کند و در عراق، لبنان و فلسطین نفوذ زیادی پیدا کرده است، اما عربستان سعودی در این کشورها نفوذ چندانی ندارد بنابراین در رسانه های خود از جمله شبکه العربیه به ایران حمله می کند."

فحص در ادامه می گوید: زمانی که عربستان سعودی توان مقابله با ایران را در میدان عمل نداشته باشد، از هر وسیله ای برای تضعیف نفوذ این کشور که یکی از آنها شبکه "العربیه" است، استفاده می کند ( خبرگزاری ایسنا، 18/4/1387 )

سیاست های شبکه العربیه در قبال ایران:

پس از انتصاب عبدالرحمن راشد به مدیریت شبکه العربیه رویکرد این شبکه در قبال ایران بسیار تند و خصمانه گردید. عبدالرحمن راشد پیش از این سردبیر روزنامه "الشرق الاوسط" بود. او در آمریکا تحصیل نموده و تمایل زیادی به آمریکا دارد. وی اکنون تحت عنوان شخصیت حقوقی مدیر عامل شبکه العربیه در روزنامه الشرق الاوسط مقالات متعددی علیه جمهوری اسلامی ایران به چاپ می رساند که اغلب مورد استفاده دیگر نشریه ها و جراید غربی قرار می گیرد.

العربیه تاکنون محورهای گوناگونی در سیاست خبری خود علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته است:

1- مخالفت با فعالیتهای صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران، شبکه العربیه تنها شبکه عرب زبان منطقه است که هنگام پخش گزارشهای مربوط به فعالیت های هسته ای ایران از واژه "الازمه" به معنی "بحران" استفاده می کند همچنین این شبکه در گزارشهای خبری خود در مورد فعالیت های هسته ای ایران از "مواجهه جامعه جهانی با جمهوری ایران" نام می برد. هدف العربیه ایجاد جو روانی و فضا سازی علیه فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران است. تحلیل ها و اخبار این شبکه به گونه ای تنظیم می شود که این توهم در ذهن ملتهای منطقه شکل بگیرد که ایران، در صدد تولید سلاح هسته ای است که این شیوه همواره از سوی رسانه های صهیونیستی تعقیب می شود.

2- ایران هراسی، به موازات تبلیغ علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای، موضوع خطر گسترش تشیع و تشکیل هلال شیعی در منطقه با هدف پیشبرد پروژه ایران هراسی پیوسته مورد توجه العربیه قرار دارد و هر روز دهها خبر و تحلیل در زمینه خطر تشیع پخش و بر روی سایت عربی و فارسی خود ارسال می کند. (خبرگزاری مهر ، 7/3/87 ) این شبکه همچنین در این زمینه به تحریک کشورها و ملت های عرب علیه ج.ا.ایران می پردازد، العربیه ج.ا.ایران را متهم به داشتن مقاصد خصمانه و سلطه جویانه در منطقه و علیه کشورهای حاشیه خلیج فارس کرده است. ( الشرق الاوسط 4/4/2004 )

3- حمایت رسانه ای از مخالفان و معارضین ج . ا. ایران، از دیگر موارد فعالیت های مغرضانه العربیه مصاحبه با مخالفان و معارضین ج.ا.ایران و پخش نوارهای ویدئویی فعالیت های تروریستی بر علیه نیروهای نظامی ایران و گروگانگیری نظامیان ایرانی است. العربیه هماهنگ با شبکه صدای آمریکا ( VOA ) فعالیت های تروریستی گروهک جندالله را علیه مردم سیستان و بلوچستان و ج.ا.ایران، اقدامی انقلابی قلمداد می کند و کلیه امکانات تبلیغاتی خود را در اختیار این گروهک تروریستی قرار می دهد. ( خبرگزاری مهر 7/3/87 ) هم اکنون این شبکه گزارشهایی حمایت آمیز در مورد منافقین پخش می نمایند.

4- متهم نمودن ج.ا.ایران به دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه، این شبکه هم چنین ج.ا.ایران را متهم به دخالت در امور داخلی کشورهای عربی از جمله عراق، لبنان و فلسطین و مداخله در سایست های این کشورها می نماید (سایت خبری بازتاب 19/6/87 )

5- دروغ پراکنی در انتخابات ایران وحوادث پس از آن، موضوع دیگری که شبکه العربیه بر اساس آن به تبلیغتات منفی علیه ایران دست زد، انتخابات دهم ریاست جمهوری بود.العربیه اعتراضات به نتیجه انتخابات را گسست بین نظام و مردم ، اختلاف سران نظام و بی ثباتی ج.ا.ایران القاء می نمود و سعی می کرد در برنامه ها و در وب سایت فارسی خود بر آن دامن زند.
موضع مغرضانه العربیه در جریان انتخابات دهم ریاست جمهوری را می توان در بین شبکه های عربی زبان بی نظیر و آن را در کنار شبکه هایی همچنون VOA,BCC CNN, قرار داد. عربستان سعودی شیوه های مردم سالارنه ج.ا.ایران را تهدیدی علیه نظام سیاسی بسته خود تلقی می کند،همواره در ایجاد خدشه در آن می باشد از این روی در فرآیند انتخابات مختلف در ایران به این امر متوسل می گردد.

منشاء رویکرد ضد ایرانی العربیه:

حسن فحص می گوید: شبکه العربیه از سیاست کلی عربستان پیروی می کند بر این مبنا، ایران مقتدر به معنای کاهش نقش عربستان درخاورمیانه و جهان اسلام است. البته عربستان از کشورهایی است که از حمله نظامی به طرفی نمی بندد بنابراین در جنگ روانی علیه ایران شریک شده است. علاوه بر آن عقب نشینی ایران از مواضع هسته ای خود به نفع عربستان است و می تواند امتیازاتی را کسب کند، وی در تأیید سخنان خود به نقل قولی از مقامات عربستان می پردازد:

یکی از مقامات عربستان به مسئول ایرانی گفت که جمعیت شیعیان در جهان اسلام حدود 11 درصد است. بنابراین نقش شیعیان هم باید به همین مقدارباشد. البته در عمل عربستان نتوانست نقش نود درصدی را ایفا کند. (ایسنا،18/4/1387)

عابدینی کارشناس رسانه ای عقیده دارد: العربیه بیشتر تابع جناح تندرو در حوزه سیاست خارجی عربستان است و سیاست پادشاهی عربستان در بسیاری از اوقات با سیاست تبلیغی "العربیه" تفاوت آشکاری دارد. (ایسنا،18/4/1387)

سایت اسلام تایمز پا را از این فراتر می نهد و در مقاله ای با عنوان "شبکه العربیه همسو با ابزار تبلیغاتی جنگی صهیونیستها می نوازد" می نویسد: با نگاه کوتاهی به تحلیل ها، بررسیها وآماروشواهد درمی یابیم که شبکه العربیه همسو و هماهنگ با صهیونیست ها حرکت می کند و این همان موضوع مهمی است که توجه ما را بیشتر به خود جلب می کند. در واقع العربیه دنباله رو سیاستهای دولت عبری و صهیونیستهاست است. ( سایت اسلام تایمز 7 آوریل 2009 )

پایگاه خبری نهرین نت نیز در واکنش به تشدید حملات شبکه العربیه در ماههای اخیر علیه ایران می نویسد: با توجه به حضور میهمانان و کارشناسان ضد ایرانی که شبکه العربیه در برنامه ها و تبلیغات رسانه ای خود استفاده می کند می توان به پروژه سیاسی طراحی شده و منسجم علیه ایران از سوی این شبکه پی برد. اولین گام این شبکه در تبلیغات رسانه ای خود علیه ایران محاصره این کشور در حوزه دیپلماسی، سیاست و رسانه است تا بتواند از این طریق روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس و در شکل گسترده تر ایران با جهان عرب را به تنش بکشاند.

العالم و مقابله با جنگ روانی سعودی:

شبکه العالم نیز برای مقابله با جنگ رسانه ای کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی که همسو با جریان رسانه ای غرب در حال انجام است به مقابله و روشنگری پرداخته است. شبکه العالم واکنش های مناسبی در پاسخ به جنگ روانی العربیه از خود به نمایش می گذارد. البته بخشی از حملات رسانه های عربی به ویژه العربیه به دلیل افزایش نفوذ العالم در منطقه و نگرانی از رقابت متعارف با این شبکه است. با این حال آنچه اقدامات العالم را مؤثر و کارآمدتر ساخته است نظام سیاسی بسته و غیر دموکراتیک عربستان سعودی است.

نظام عربستان یک نظام پادشاهی موروثی و واپسگرا می باشد که اجازه هیچ نوع فعالیت سیاسی به دگراندیشان نمی دهد. فعالیت احزاب در این حکومت پادشاهی ممنوع است.

در ساختار سیاسی ـ اجتماعی عربستان اجازه هیچ نوع فعـــالیت سیاسی به زنان داده نمی شود و فعالیت اجتماعی آنان نیز بسیار محدود می باشد. آزادیهای مذهبی دراین کشور به شدت نادیده گرفته می شود و اقلیت شیعیان این کشور با مشکلات فراوانی روبرو هستند.

نظام های بسته بسیار شکننده و از گردش اطلاعات بیمناک می باشند. همچنین ساختارهای متصلب در رویارویی های سیاسی آسیب پذیر می باشند. کوچک ترین آگاهی بخشی در این جوامع به دلیل عدم برخورداری از ظرفیت لازم برای هضم و پذیرش، می تواند به پاشنه آشیل این دولتها تبدیل شود.

عربستان سعودی به خبرنگاران شبکه العالم در این کشور اجازه فعالیت نمی دهد. این شبکه با مشکلات فراوانی جهت فعالیت خبری در این کشور مواجه است. با این حال العالم اخبار، گزارش های ویژه و برنامه های تحلیلی در راستای رسالت خبری خود از این کشور تهیه می کند که موحبات نگرانی شدید دولت سعودی را فراهم آورده است.

 این شبکه در وب سایت خود بخشی به نام "المملکه تحت المهجر" ایجاد کرده است که به پوشش وسیعی از تحولات داخلی و تحرکات منطقه ای و بین الملل این کشور به صورت روزانه می پردازد. العالم در برنامه های پر ببیننده ای همچون مع الحدث، الحقیقه این، تحت الرماد و تحت الضوء در موردنقش عربستان درحملات تروریستی و بی ثباتی منطقه ای، به مشکلات حقوق بشری، سرکوبهای داخلی و... در این کشور پرداخته است.

العالم در چند ماه اخیر گزارش هایی از اعتراضات شیعیان نسبت به رفتارهای تبعیض آمیز دولت عربستان و نادیده گرفتن حقوق اقلیت شیعی و سرکوب این اعتراضات توسط دولت سعودی پخش نموده که با ناخرسندی عربستان همراه شده است.
 
شبکه العالم در خبری فاش ساخت که عربستان سعودی برای گسترش وهابیت در 30 سال گذشته مبلغ 86 میلیارد دلار به الازهر کمک نموده است العالم همچنین گزارشی در خصوص انتقاد روحانیون شیعه عراق از حمایت عربستان از تروریست ها در عراق و صدور فتواهای تکفیر توسط علمای وهابی این کشور تهیه نمود.

العالم چندی پیش نیز گزارش هایی در خصوص اقدام عربستان در بستن مساجد هفت گانه مدینه منوره بر روی نمازگراران و تصمیم به تخریب آنها و همچنین درگیری نیروهای عربستان با دانشجویان دفتر دانشگاه طایف پخش نمود.
 
این شبکه هم چنین در گزارشی، اعلام کرد که مسئولیت انفجار برج های الخبر که بر اساس آن 19 نظامی آمریکایی کشته و 372 تن دیگر زخمی شدند، بر عهده القاعده است که عربستان با مانع تراشی بر سر راه منابع تحقیق کننده سعی در نسبت دادن آن به ایران و شیعیان این کشور داشته است.

"سعد الفقیه" مخالف عربستانی در مصاحبه با شبکه العالم اظهار داشت: عربستان برای پنهان نگاه داشتن درگیریهای داخلی این مساله را پنهان نموده است.

مقاومت روحانیون و اعضای برجسته خاندان آل سعود در برابر اصلاحات، عنوان گزارش دیگری است که شبکه العالم بدان پرداخت. ابراهیم مقیطب، رئیس جمعیت حقوق بشر در عربستان، می گوید: عربستان بسیاری از توافقنامه های بین المللی را امضاء می کند اما به هیچ کدام از آنها پایبند نیست و این بخاطر مقاومت نیروهای ضد اصلاحات در این کشور می باشد.

آنچه رسانه های عربستانی را خشمگین ساخته است که بر اساس آن حملات رسانه ای زیادی را علیه جمهوری اسلامی ایران تشدید نمایند عملکرد رسانه های بین المللی ایرانی است. به طور مثال پس از عملکرد العالم درجنگ غزه و افزایش مخاطبان آن و در پی تنزل العربیه بر اساس موضع گیری آن ضد جریان مقاومت، رسانه های وابسته به عربستان علیه شبکه العالم موجی ازمطالب انتقادی و حتی تخریبی به راه انداختند.

شبکه العالم در برنامه "مع الحدث" یکی از پربیننده ترین برنامه های این شبکه، به بررسی گزارش سازمان دیده بان حقوق بشر پرداخت که مهمان این برنامه آقای "کرستوف ویکلی" تهیه کننده گزارش فوق، به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در عربستان و بازداشت سری هزاران نفر در عربستان به بهانه مبارزه با تروریسم به شدت انتقاد کرد. این موضوع باعث گردید که روزنامه مشهورعکاظ در مقاله ای به قلم اسماء محمد به شدت به العالم حمله نماید.(روزنامه عکاظ، 25 جولای 2009)

العالم در خبری به نقل از مجله معروف (foreign policy) اعلام نمود که عربستان میان فهرست ده کشور خطرتاک جهان قرار دارد. این خبر که در بسیاری دیگر ازرسانه های جهان و دنیای عرب نیز منعکس شد موجب خشم دولت عربستان گردید.
 
العالم در حالی به اطلاع رسانی رویدادهایی عربستان سعودی می پردازد که رسانه های داخلی عربستان و حتی شبکه العربیه از پوشش این رویدادها بر حذر می باشند. این عمل العالم موجب گردید سایت ایلاف، وابسته به دولت عربستان، مقالات متعددی علیه این شبکه منتشر نماید.

رسانه های سعودی در حالی به برجسته سازی رویدادهای سیاسی ایران می پردازد که در کشور خود هیچ گونه زمینه ای برای این گونه فعالیت ها ندارند به طوری که يکي از نکات بسيار جالب در شبکه العربیه آن است که به هيچ وجه به مسائل داخلي عربستان نمي‌پردازد و نيز هيچ گاه به نقد سياست خارجي اين کشور در خاورميانه و يا منطقه روي نمي‌آورد. در حقيقت شبکه تلويزيوني «العربيه» يک چهره کاملا وارونه از جامعه عربستان نشان مي‌دهد و همين امر، خود دليلي روشن است که اين شبکه از سوي عربستان سعودي خط‌دهي مي‌شود.

دکتر ومضاوی الرشید در مقاله ای در القدس العربی می نویسد: "جامعه عربستان به یک جامعه ضعیف تبدیل شده که درگیریهای داخلی آنرا فرسوده کرده است، به حدی که قدرت خود را درباره ترسیم آینده خویش از دست داده و تسلیم امر استبداد شده است حکومت نظرخود را از بالا تحمیل و از شکاف و دو دستگی داخلی در جامعه سوء استفاده و از شکل گیری جبهه داخلی به زیان قدرت استبدادی جلوگیری می کند." ( القدس العربی ، 13 جولای 2009 )

حکومتی که از شکل گیری احزاب برای مشارکت در قدرت جلوگیری می نماید و آنها را به سمت دو دستگی داخلی منحرف و در عمل از شکل گیری هرگونه فعالیت انتقادی ممانعت به عمل می آورد، با برجسته سازی رویدادهای داخلی یک کشور دیگر جز به فراکنی از امور داخلی خود به چه می اندیشد؟

عربستان سعودی برای فرار از پاسخ گویی در مقابل انتقادات نسبت به عدم پایبندی به اصول مردمسالاری، حقوق بشر و رفتار تبعیض آمیز با اقلیت ها در سطح داخلی، ناتوانی از رقابت منطقه ای با ج.ا.ایران و کاهش نفوذ آن در کشورهای خاورمیانه در سطح منطقه ای، متوسل به عملیات روانی و جنگ رسانه ای شده است، امری که با صرف هزینه های گزاف و همراه شدن با جریان رسانه ای غرب می خواهد آنرا محقق کند.

بهترین شیوه برای پاسخگویی به این سیاست عربستان سعودی، مقابله رسانه ای است، امری که شبکه العالم می تواند به مقابله با آن بپردازد و در گذشته نیز به خوبی از عهده آن برآمده است.