چهار سناریوی احتمالی درباره آینده تحولات سوریه
با توجه به پيشروي هاي استراتژيكي كه ارتش سوريه با كمك نيروهاي مردمي در شمال سوريه به دست آورد، وضعيت گروه هاي تروريستي سوريه به شدت به هم ريخت و آنها در شرف شكست هاي ديگر قرار گرفتند. در اين شرايط، سؤالي كه در ذهن ايجاد مي شود آن است كه رويكرد پيش روي متحدان تروريست ها از جمله عربستان و تركيه چگونه خواهد بود؟
با توجه به پيشروي هاي استراتژيكي كه ارتش سوريه با كمك نيروهاي مردمي در شمال سوريه به دست آورد، وضعيت گروه هاي تروريستي سوريه به شدت به هم ريخت و آنها در شرف شكست هاي ديگر قرار گرفتند. در اين شرايط، سؤالي كه در ذهن ايجاد مي شود آن است كه رويكرد پيش روي متحدان تروريست ها از جمله عربستان و تركيه چگونه خواهد بود؟
به گزارش «تابناك»، پيروزي هاي اخير ارتش سوريه كه با كمك نيروهاي نظامي روسيه و مشاوران نظامي ايران به دست آمد، نوعي دستپاچگي و آشفتگي را در رفتار حاميان گروه هاي تروريستي سوريه از جمله عربستان، تركيه و قطر ايجاد كرد، كه به نظر مي رسد در روزهاي آتي بايد منتظر عملياتي شدن دور جديدي از اقدامات اين كشورها در راستاي حمايت از گروه هاي تروريستي باشيم.
توضيح بيشتر آنكه دور جديد حملات ارتش سوريه به مواضع گروه هاي تروريستي به ويژه در استان حلب و شهرهاي مهم و استراتژيك نبل و الزهرا كه با كمك نيروهاي نظامي روسيه، مشاوران نظامي ايران و همكاري مردم سوريه اتفاق افتاد، باعث شد تا بيش از 70 درصد زمين هاي استان حلب سوريه واقع در شمال اين كشور از چنگ گروه هاي تروريستي خارج شود.
اهميت پيشروي ها و پيروزي هاي اخير ارتش سوريه از اين بابت است كه سرزمين هاي اشغالي شمال سوريه در استان حلب، امكان مناسبي براي گروه هاي تروريستي و شورشي ايجاد كرده بود تا از طريق زمين با متحدان خود در خاك تركيه ارتباط برقرار کرده و از حمايت هاي مالي، تسليحاتي و اطلاعاتي آنها استفاده كنند.
در همين رابطه، وزير انرژي رژیم اسرائيل، يووال اشتاينيتز، روز يكشنبه هشدار داده بود كه پيروزي نهايي براي دولت سوريه در جنگ داخلي اين كشور مي تواند به اين معنا باشد كه ايران با رژیم اسرائیل (سرزمین های اشغالی) مرز مشترك پيدا مي كند.
رجب طیب اردوغان، رئيس جمهور تركيه نيز در حالي كه مذاكرات ژنو 3 به از سوی مخالفان دولت لغو شد، پس از دريافت خبر پيشروي هاي گسترده ارتش سوريه با برآشفتگي در جمع خبرنگاران، دولت بشار اسد را تهديد كرد و از نمايندگان دولت خواست تا به ميز مذاكره بازگردند. جان كري، وزير امور خارجه آمريكا نيز با تهديد دولت بشار اسد و متحدانش هشدار داد كه مسائل سوريه بايد از طريق مذاكرات سياسي حل شود.
احمد العسیری، سخنگوی وزارت دفاع عربستان نيز در اين رابطه به خبرنگاران گفت كه كشور عربستان به سوريه نيروي نظامي ارسال خواهد كرد.
با توجه به گذشت چند روز از آزادي شهرهاي نبل و الزهرا و ادامه پيشروي هاي ارتش سوريه در آزادسازي زمين هاي اشغال شده توسط تروريست ها، عملياتي نشدن ادعاهاي عربستان و تركيه مبني بر حمله نظامي سؤال هاي فراواني در اذهان ايجاد كرده است؛ از جمله اينكه بالاخره آنها چه رويكردي را در شرايط كنوني اتخاذ خواهند كرد؟
در اين راستا به نظر مي رسد پيشِروي عربستان، تركيه و قطر در رابطه با تحولات كنوني سوريه چهار سناريو وجود دارد كه تابناك در ادامه به بررسي آنها مي پردازد؛
1- حمله نظامي
يكي از گزينه هاي مطرح براي متحدان گروه هاي تروريستي و مخالفان دولت سوريه پس از پيشروي هاي مهم و استراتژيك ارتش سوريه، حمله نظامي است.
ذكر اين نكته ضروري است كه در اين رابطه، پيش از اين مقامات سياسي تركيه بارها فرصت هاي ايجاد شده را براي حمله نظامي به سوريه بررسي كرده بودند. براي مثال، در سال گذشته در پي انتشار يك فايل صوتي امنيتي از سوي مقامات سياسي تركيه فاش شد كه آنها در پي ايجاد بهانه براي حمله نظامي به سوريه هستند، به گونه اي كه در آن فايل صوتي، فریدون سینیرلی اوغلو، قائم مقام وزارت امور خارجه ترکیه می گوید که حمله به آرامگاه سلیمان شاه می تواند توجیه بین المللی برای ما داشته باشد تا به سوريه حمله نظامي كنيم و همه متحدان ما نيز در کنار ما قرار می گیرند.
در همين رابطه، روز پنجشنبه 10 فوريه، سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه اعلام کرد که آنکارا فعالانه اما پنهانی در حال آماده شدن برای انجام یک عملیات نظامی در سوریه است.
جدا از تركيه ـ كه تا كنون بارها تصميم خود را براي حمله نظامي به سوريه بررسي كرده است ـ احمد العسیری سخنگوی وزارت دفاع عربستان و فرمانده نیروهای ائتلاف خودخوانده این کشور نيز پس از تحولات اخير سوريه گفته که عربستان سعودي آماده است تا نيروي نظامي به سوريه ارسال كند.
سئوالي كه در اين مورد مطرح مي شود اینكه آیا عربستان در شرايطي که در بحران یمن زمين گیر شده است، امكان ورود نظامی مستقیم به جنگ سوریه را دارد؟ پاسخ به اين پرسش، زياد سخت نيست و به نظر مي رسد عربستان در حال حاضر در شرايطي نيست كه بتواند تصميم خود را عملياتي كند.
اين سناريو يعني تصميم عربستان و تركيه براي حمله نظامي به سوريه آنچنان كه در روزهاي اخير عنوان شد انتظار مي رفت تا كنون اجرايي شود ولي به نظر مي رسد با توجه به مواضع و هشدارهاي جدي و محكمي كه از سوي دولت سوريه، دوماي دولتي روسيه و مقامات سياسي جمهوري اسلامي ايران داده شد و از طرفي بررسي هاي دقيق تر آنها و واقف شدن به عواقب سنگين اين عمل تاكنون اجرايي نشده و به نظر مي رسد كه در ادامه نيز عملياتي نشود.
2- افزايش حمايت ها از گروه هاي تروريستي
يكي ديگر از گزينه هاي پيش روي عربستان و تركيه را مي توان افزايش حمايت از گروه هاي تروريستي در ابعاد مختلف از جمله حمايت هاي مالي، نظامي، تسليحاتي و اطلاعاتي دانست.
در اين رابطه، سایت شبکه خبری «سي ان ان» در مطلبي نوشت: تركيه، عربستان و قطر به عنوان حاميان اصلي شورشيان سوريه در شرايط حاضر كه استان حلب به دست ارتش سوريه افتاده است، تلاش خواهند كرد از مرز استان ادلب كمك هاي خود را به شورشيان افزايش دهند.
«سي ان ان»، تأكيد كرده است كه به نظر بعيد مي رسد، اكنون و پس از شكست هاي سنگيني كه شورشيان از ارتش سوريه خورده اند، تركيه، عربستان و قطر تنها به نظاره پيروزي هاي شيعيان بنشينند و قطعاً آنها تلاش خواهند كرد از راه هاي مختلف متحدان خود را تقويت كنند.
در اين رابطه، فابریس بالانش، جغرافی دان فرانسوی و کارشناس امور سوریه گفت: احتمال دارد در ادامه، عربستان و تركيه با راه اندازي و حمايت از گروه هاي شورشي جديد همانند جيش الاسلام و الفتح بپردازند و يا با ارسال موشك هاي ضد هوايي تلاش كنند حمايت خود را از گروه هاي شورشي تروريستي ادامه دهند.
3- كاهش مداخله در سوريه
افزايش مداخلات تركيه و عربستان در سوريه، چهره واقعي اين كشورها را در حمايت از تروريست در مجامع بين المللي و افكار عمومي جهان آشكارتر مي كند. آنچنان كه در سفر اخير اردوغان به اكوادر مردم جهان شاهد آن بودند كه اعتراضاتي وسيع عليه اردوغان در اكوادر شكل گرفت و براي نمونه در سالن سخنراني اردوغان سه خانم همزمان با گفتن عبارت «قاتل برو بيرون» اعتراض خود را به سياست هاي تركيه در سوريه نشان دادند.
از اين روی، معناي اين سناريو آن است كه متحدان گروه هاي تروريستي، از جمله عربستان و تركيه، مداخلات و حمايت هاي خود از گروه هاي تروريستي را تحت تأثير فشارهاي بين المللي كاهش دهند.
در مجموع، در حال حاضر به نظر نمي رسد اين رفتار عملياتي شود، چون متحدان اين كشورها هم اکنون در سوریه در شرايط بدي قرار دارند، ولی اين احتمال وجود دارد كه در ادامه در صورت به دست آمدن پيروزي هايي توسط گروه هاي تروريست و شورشي، عربستان و تركيه تحت تأثير فشارهاي بين المللي مداخلات خود در سوريه را كاهش دهند.
4- همراهي با دولت قانوني سوريه
عملياتي شدن اين سناريو آنقدر غير واقعي به نظر مي رسد كه طرح آن نيز شايد صحيح نباشد، ولي واقعيت هاي موجود در فضاي كشور سوريه كه در آن صدها گروه شورشي و تروريستي فعال شده اند، ده ها هزار انسان كشته و ميليون ها نفر ديگر نيز آواره شده اند، به گونه اي پيش مي رود كه رسيدن به يك توافق سراسري، آنچنان كه در مذاكرات صلح نيز بر آن تأكيد مي شد، اجتناب ناپذير است.
در اين رابطه، ذكر اين نكته ضروري است كه با توجه به عدم همراهي كشورهايي نظير هند، مصر و پاكستان با عربستان و تركيه در سياست هاي فعلي اين دو كشور، تغيير سياست هاي تركيه و عربستان در قبال سوريه هر چند با احتمال بسيار پايين ولي غير ممكن نيست.
با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به شرايط حاكم بر سوريه و اختلافات شديد موجود ميان بازيگران تحولات سوريه، سناريوي دوم يا افزايش حمايت هاي عربستان، تركيه و قطر از گروه هاي تروريستي جدي ترين و محتمل ترين حالتي است كه در روزهاي آتي بايد منتظر رخ دادن آن بود.
به گزارش «تابناك»، پيروزي هاي اخير ارتش سوريه كه با كمك نيروهاي نظامي روسيه و مشاوران نظامي ايران به دست آمد، نوعي دستپاچگي و آشفتگي را در رفتار حاميان گروه هاي تروريستي سوريه از جمله عربستان، تركيه و قطر ايجاد كرد، كه به نظر مي رسد در روزهاي آتي بايد منتظر عملياتي شدن دور جديدي از اقدامات اين كشورها در راستاي حمايت از گروه هاي تروريستي باشيم.
توضيح بيشتر آنكه دور جديد حملات ارتش سوريه به مواضع گروه هاي تروريستي به ويژه در استان حلب و شهرهاي مهم و استراتژيك نبل و الزهرا كه با كمك نيروهاي نظامي روسيه، مشاوران نظامي ايران و همكاري مردم سوريه اتفاق افتاد، باعث شد تا بيش از 70 درصد زمين هاي استان حلب سوريه واقع در شمال اين كشور از چنگ گروه هاي تروريستي خارج شود.
اهميت پيشروي ها و پيروزي هاي اخير ارتش سوريه از اين بابت است كه سرزمين هاي اشغالي شمال سوريه در استان حلب، امكان مناسبي براي گروه هاي تروريستي و شورشي ايجاد كرده بود تا از طريق زمين با متحدان خود در خاك تركيه ارتباط برقرار کرده و از حمايت هاي مالي، تسليحاتي و اطلاعاتي آنها استفاده كنند.
در همين رابطه، وزير انرژي رژیم اسرائيل، يووال اشتاينيتز، روز يكشنبه هشدار داده بود كه پيروزي نهايي براي دولت سوريه در جنگ داخلي اين كشور مي تواند به اين معنا باشد كه ايران با رژیم اسرائیل (سرزمین های اشغالی) مرز مشترك پيدا مي كند.
رجب طیب اردوغان، رئيس جمهور تركيه نيز در حالي كه مذاكرات ژنو 3 به از سوی مخالفان دولت لغو شد، پس از دريافت خبر پيشروي هاي گسترده ارتش سوريه با برآشفتگي در جمع خبرنگاران، دولت بشار اسد را تهديد كرد و از نمايندگان دولت خواست تا به ميز مذاكره بازگردند. جان كري، وزير امور خارجه آمريكا نيز با تهديد دولت بشار اسد و متحدانش هشدار داد كه مسائل سوريه بايد از طريق مذاكرات سياسي حل شود.
احمد العسیری، سخنگوی وزارت دفاع عربستان نيز در اين رابطه به خبرنگاران گفت كه كشور عربستان به سوريه نيروي نظامي ارسال خواهد كرد.
با توجه به گذشت چند روز از آزادي شهرهاي نبل و الزهرا و ادامه پيشروي هاي ارتش سوريه در آزادسازي زمين هاي اشغال شده توسط تروريست ها، عملياتي نشدن ادعاهاي عربستان و تركيه مبني بر حمله نظامي سؤال هاي فراواني در اذهان ايجاد كرده است؛ از جمله اينكه بالاخره آنها چه رويكردي را در شرايط كنوني اتخاذ خواهند كرد؟
در اين راستا به نظر مي رسد پيشِروي عربستان، تركيه و قطر در رابطه با تحولات كنوني سوريه چهار سناريو وجود دارد كه تابناك در ادامه به بررسي آنها مي پردازد؛
1- حمله نظامي
يكي از گزينه هاي مطرح براي متحدان گروه هاي تروريستي و مخالفان دولت سوريه پس از پيشروي هاي مهم و استراتژيك ارتش سوريه، حمله نظامي است.
ذكر اين نكته ضروري است كه در اين رابطه، پيش از اين مقامات سياسي تركيه بارها فرصت هاي ايجاد شده را براي حمله نظامي به سوريه بررسي كرده بودند. براي مثال، در سال گذشته در پي انتشار يك فايل صوتي امنيتي از سوي مقامات سياسي تركيه فاش شد كه آنها در پي ايجاد بهانه براي حمله نظامي به سوريه هستند، به گونه اي كه در آن فايل صوتي، فریدون سینیرلی اوغلو، قائم مقام وزارت امور خارجه ترکیه می گوید که حمله به آرامگاه سلیمان شاه می تواند توجیه بین المللی برای ما داشته باشد تا به سوريه حمله نظامي كنيم و همه متحدان ما نيز در کنار ما قرار می گیرند.
در همين رابطه، روز پنجشنبه 10 فوريه، سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه اعلام کرد که آنکارا فعالانه اما پنهانی در حال آماده شدن برای انجام یک عملیات نظامی در سوریه است.
جدا از تركيه ـ كه تا كنون بارها تصميم خود را براي حمله نظامي به سوريه بررسي كرده است ـ احمد العسیری سخنگوی وزارت دفاع عربستان و فرمانده نیروهای ائتلاف خودخوانده این کشور نيز پس از تحولات اخير سوريه گفته که عربستان سعودي آماده است تا نيروي نظامي به سوريه ارسال كند.
سئوالي كه در اين مورد مطرح مي شود اینكه آیا عربستان در شرايطي که در بحران یمن زمين گیر شده است، امكان ورود نظامی مستقیم به جنگ سوریه را دارد؟ پاسخ به اين پرسش، زياد سخت نيست و به نظر مي رسد عربستان در حال حاضر در شرايطي نيست كه بتواند تصميم خود را عملياتي كند.
اين سناريو يعني تصميم عربستان و تركيه براي حمله نظامي به سوريه آنچنان كه در روزهاي اخير عنوان شد انتظار مي رفت تا كنون اجرايي شود ولي به نظر مي رسد با توجه به مواضع و هشدارهاي جدي و محكمي كه از سوي دولت سوريه، دوماي دولتي روسيه و مقامات سياسي جمهوري اسلامي ايران داده شد و از طرفي بررسي هاي دقيق تر آنها و واقف شدن به عواقب سنگين اين عمل تاكنون اجرايي نشده و به نظر مي رسد كه در ادامه نيز عملياتي نشود.
2- افزايش حمايت ها از گروه هاي تروريستي
يكي ديگر از گزينه هاي پيش روي عربستان و تركيه را مي توان افزايش حمايت از گروه هاي تروريستي در ابعاد مختلف از جمله حمايت هاي مالي، نظامي، تسليحاتي و اطلاعاتي دانست.
در اين رابطه، سایت شبکه خبری «سي ان ان» در مطلبي نوشت: تركيه، عربستان و قطر به عنوان حاميان اصلي شورشيان سوريه در شرايط حاضر كه استان حلب به دست ارتش سوريه افتاده است، تلاش خواهند كرد از مرز استان ادلب كمك هاي خود را به شورشيان افزايش دهند.
«سي ان ان»، تأكيد كرده است كه به نظر بعيد مي رسد، اكنون و پس از شكست هاي سنگيني كه شورشيان از ارتش سوريه خورده اند، تركيه، عربستان و قطر تنها به نظاره پيروزي هاي شيعيان بنشينند و قطعاً آنها تلاش خواهند كرد از راه هاي مختلف متحدان خود را تقويت كنند.
در اين رابطه، فابریس بالانش، جغرافی دان فرانسوی و کارشناس امور سوریه گفت: احتمال دارد در ادامه، عربستان و تركيه با راه اندازي و حمايت از گروه هاي شورشي جديد همانند جيش الاسلام و الفتح بپردازند و يا با ارسال موشك هاي ضد هوايي تلاش كنند حمايت خود را از گروه هاي شورشي تروريستي ادامه دهند.
3- كاهش مداخله در سوريه
افزايش مداخلات تركيه و عربستان در سوريه، چهره واقعي اين كشورها را در حمايت از تروريست در مجامع بين المللي و افكار عمومي جهان آشكارتر مي كند. آنچنان كه در سفر اخير اردوغان به اكوادر مردم جهان شاهد آن بودند كه اعتراضاتي وسيع عليه اردوغان در اكوادر شكل گرفت و براي نمونه در سالن سخنراني اردوغان سه خانم همزمان با گفتن عبارت «قاتل برو بيرون» اعتراض خود را به سياست هاي تركيه در سوريه نشان دادند.
از اين روی، معناي اين سناريو آن است كه متحدان گروه هاي تروريستي، از جمله عربستان و تركيه، مداخلات و حمايت هاي خود از گروه هاي تروريستي را تحت تأثير فشارهاي بين المللي كاهش دهند.
در مجموع، در حال حاضر به نظر نمي رسد اين رفتار عملياتي شود، چون متحدان اين كشورها هم اکنون در سوریه در شرايط بدي قرار دارند، ولی اين احتمال وجود دارد كه در ادامه در صورت به دست آمدن پيروزي هايي توسط گروه هاي تروريست و شورشي، عربستان و تركيه تحت تأثير فشارهاي بين المللي مداخلات خود در سوريه را كاهش دهند.
4- همراهي با دولت قانوني سوريه
عملياتي شدن اين سناريو آنقدر غير واقعي به نظر مي رسد كه طرح آن نيز شايد صحيح نباشد، ولي واقعيت هاي موجود در فضاي كشور سوريه كه در آن صدها گروه شورشي و تروريستي فعال شده اند، ده ها هزار انسان كشته و ميليون ها نفر ديگر نيز آواره شده اند، به گونه اي پيش مي رود كه رسيدن به يك توافق سراسري، آنچنان كه در مذاكرات صلح نيز بر آن تأكيد مي شد، اجتناب ناپذير است.
در اين رابطه، ذكر اين نكته ضروري است كه با توجه به عدم همراهي كشورهايي نظير هند، مصر و پاكستان با عربستان و تركيه در سياست هاي فعلي اين دو كشور، تغيير سياست هاي تركيه و عربستان در قبال سوريه هر چند با احتمال بسيار پايين ولي غير ممكن نيست.
با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به شرايط حاكم بر سوريه و اختلافات شديد موجود ميان بازيگران تحولات سوريه، سناريوي دوم يا افزايش حمايت هاي عربستان، تركيه و قطر از گروه هاي تروريستي جدي ترين و محتمل ترين حالتي است كه در روزهاي آتي بايد منتظر رخ دادن آن بود.
