روایت سید مهدی شجاعی از مرد رؤیاهایش
کتاب سیدمهدی شجاعی درست در زمانی منتشر می شود که فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی که آن هم درباره شهید چمران است، در حال اکران است. اما فرق میان چمران به روایت شجاعی و چمران به روایت حاتمی کیا، در چیست؟
سجاد روشنی در جام جم نوشت:
سیدمهدی شجاعی از آن دست نویسندگانی است که سال‌هاست گفت‌وگوی اختصاصی نکرده است.
این نویسنده انقلابی که آثار ارزشمندی در حوزه داستان و فیلمنامه آفریده است، روز گذشته با خبرگزاری فارس گفت وگویی انجام داده که البته چندان چالشی و بحث برانگیز نیست و ما که اینکاره ایم شاید حدس بزنیم او در خانه اش نشسته و صرفا برای چند پرسش مکتوب، توضیحی داده است که البته همین هم غنیمت است.
این نویسنده در پاسخ به این پرسش که چرا شهید چمران را دستمایه خلق یک اثر ادبی (مرد رویاها) قرار داده، می گوید: آنچه توجه مرا معطوف به شخصیت مرحوم چمران کرد، مختصات ویژه ای از این دست بود: ایمان استوار، همت بلند، تلاش خستگی ناپذیر، خودسازی کم نظیر، جمع صفات و خصوصیات متفاوت و بعضا بظاهر متضاد، تلفیق عرفان و مبارزه، جمع بین روح عاشقانه و روحیه سلحشوری و... شاید پررنگ تر از همه اینها، قانع نبودن به کار خوب و عمل صالح و تلاش برای یافتن و شناختن بهترین گزینه و انتخاب «احسن عملا» ـ درست ترین کار ممکن ـ و تحمل همه شداید، سختی ها و هزینه ها در این مسیر بود.
مخاطب فیلمنامه در مقایسه با یک کتاب داستانی کمتر است. اما چرا شجاعی این قالب را برای گفتن حرفش انتخاب کرده است. او در این باره می گوید: مخاطب فیلمنامه کمتر از مخاطب داستان است؛ ولی مخاطب تلویزیون، قابل قیاس با مخاطب کتاب داستان نیست. این فیلمنامه از ابتدا به نیت چاپ نوشته نشد، به نیت ساخت نوشته شد برای تلویزیون، و من بیش از ده سال منتظر ساخت آن از سوی تلویزیون ماندم اما ، فکر کردم لااقل متن آن در اختیار علاقه مندان قرار بگیرد.
جالب اینجاست کتاب سیدمهدی شجاعی درست در زمانی منتشر می شود که فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی که آن هم درباره شهید چمران است، در حال اکران است. اما فرق میان چمران به روایت شجاعی و چمران به روایت حاتمی کیا، در چیست؟ شجاعی می گوید: کارهای آقای حاتمی کیا عموما ارزشمند و قابل توجه اند. البته من فیلم ایشان را هنوز ندیده ام. ولی به هر حال این تقارن زمانی کاملا تصادفی است. بین نگارش این فیلمنامه و ساخت فیلم ایشان حدود ده سال فاصله وجود دارد و اساسا بعید می دانم بین این دو کار هیچ ربط و نسبتی وجود داشته باشد.
ایشان قاعدتا شهید چمران را در عرصه جنگ و دفاع مقدس دیده اند و حول و حوش ایام شهادت. در حالی که فیلمنامه مرد رویاها قبل از انقلاب و پیش از ورود چمران به ایران به پایان می رسد. مضاف بر این که مرد رویاها به زوایایی از شخصیت و زندگی چمران می پردازد که شاید برای نزدیک ترین افراد به چمران هم تازگی داشته باشد و البته کار آقای حاتمی کیا به دلیل محدودیت زمانی در قالب فیلمنامه سینمایی به مراتب دشوارتر است از مجال گسترده سریال 13 قسمتی. و اما این که چقدر این دو کار به چمران واقعی نزدیک شده اند، همچنان که عرض کردم در مورد کار ایشان به دلیل این که ندیده ام، قضاوتی نمی توانم داشته باشم و در مورد مرد رویاها می توانم بگویم از هیچ تلاش و کوششی برای شناخت شخصیت واقعی ایشان و ترسیم آن فروگذار نکرده ام. امیدوارم که خیلی به بیراهه نرفته باشم.
سیدمهدی شجاعی از آن دست نویسندگانی است که سال‌هاست گفت‌وگوی اختصاصی نکرده است.این نویسنده انقلابی که آثار ارزشمندی در حوزه داستان و فیلمنامه آفریده است، روز گذشته با خبرگزاری فارس گفت وگویی انجام داده که البته چندان چالشی و بحث برانگیز نیست و ما که اینکاره ایم شاید حدس بزنیم او در خانه اش نشسته و صرفا برای چند پرسش مکتوب، توضیحی داده است که البته همین هم غنیمت است.
این نویسنده در پاسخ به این پرسش که چرا شهید چمران را دستمایه خلق یک اثر ادبی (مرد رویاها) قرار داده، می گوید: آنچه توجه مرا معطوف به شخصیت مرحوم چمران کرد، مختصات ویژه ای از این دست بود: ایمان استوار، همت بلند، تلاش خستگی ناپذیر، خودسازی کم نظیر، جمع صفات و خصوصیات متفاوت و بعضا بظاهر متضاد، تلفیق عرفان و مبارزه، جمع بین روح عاشقانه و روحیه سلحشوری و... شاید پررنگ تر از همه اینها، قانع نبودن به کار خوب و عمل صالح و تلاش برای یافتن و شناختن بهترین گزینه و انتخاب «احسن عملا» ـ درست ترین کار ممکن ـ و تحمل همه شداید، سختی ها و هزینه ها در این مسیر بود.
مخاطب فیلمنامه در مقایسه با یک کتاب داستانی کمتر است. اما چرا شجاعی این قالب را برای گفتن حرفش انتخاب کرده است. او در این باره می گوید: مخاطب فیلمنامه کمتر از مخاطب داستان است؛ ولی مخاطب تلویزیون، قابل قیاس با مخاطب کتاب داستان نیست. این فیلمنامه از ابتدا به نیت چاپ نوشته نشد، به نیت ساخت نوشته شد برای تلویزیون، و من بیش از ده سال منتظر ساخت آن از سوی تلویزیون ماندم اما ، فکر کردم لااقل متن آن در اختیار علاقه مندان قرار بگیرد.
جالب اینجاست کتاب سیدمهدی شجاعی درست در زمانی منتشر می شود که فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی که آن هم درباره شهید چمران است، در حال اکران است. اما فرق میان چمران به روایت شجاعی و چمران به روایت حاتمی کیا، در چیست؟ شجاعی می گوید: کارهای آقای حاتمی کیا عموما ارزشمند و قابل توجه اند. البته من فیلم ایشان را هنوز ندیده ام. ولی به هر حال این تقارن زمانی کاملا تصادفی است. بین نگارش این فیلمنامه و ساخت فیلم ایشان حدود ده سال فاصله وجود دارد و اساسا بعید می دانم بین این دو کار هیچ ربط و نسبتی وجود داشته باشد.
ایشان قاعدتا شهید چمران را در عرصه جنگ و دفاع مقدس دیده اند و حول و حوش ایام شهادت. در حالی که فیلمنامه مرد رویاها قبل از انقلاب و پیش از ورود چمران به ایران به پایان می رسد. مضاف بر این که مرد رویاها به زوایایی از شخصیت و زندگی چمران می پردازد که شاید برای نزدیک ترین افراد به چمران هم تازگی داشته باشد و البته کار آقای حاتمی کیا به دلیل محدودیت زمانی در قالب فیلمنامه سینمایی به مراتب دشوارتر است از مجال گسترده سریال 13 قسمتی. و اما این که چقدر این دو کار به چمران واقعی نزدیک شده اند، همچنان که عرض کردم در مورد کار ایشان به دلیل این که ندیده ام، قضاوتی نمی توانم داشته باشم و در مورد مرد رویاها می توانم بگویم از هیچ تلاش و کوششی برای شناخت شخصیت واقعی ایشان و ترسیم آن فروگذار نکرده ام. امیدوارم که خیلی به بیراهه نرفته باشم.
