لباس 180 ساله بر تن «لیلا حاتمی» در کن

مرسوم است هنرمندان حاضر در جشنواره‌های فیلم، لباس‌های ویژه‌ی شرکت در این مراسم را که توسط مشهورترین طراحان مد و لباس آماده شده‌، به تن کنند؛‌ اما «لیلا حاتمی‌» در کن 2014 با یک سنت‌شکنی، لباسی را پوشید که حدود 180 سال قدمت دارد و نمونه‌ای بارز از هنر سنتی ایران، یعنی «نقده‌دوزی» است.

مهرنوش شاه‌حسینی ایده‌ی استفاده از این لباس تاریخی را به لیلا حاتمی داد. او آرشیتکتی است که از سال 1374 داشته‌های معماری‌اش را به طراحی لباس وارد کرد و سرانجام از سال 1384 به‌شکل مستمر به طراحی لباس پرداخت و بیشتر با نام «سُها دیزاین» شناخته می‌شود.

شاه‌حسینی در شرح ماجرای انتخاب این لباس به ایسنا، گفت: وقتی خبر انتخاب «لیلا حاتمی» برای داوری جشنواره‌ی فیلم کن منتشر شد، او با من تماس گرفت تا درباره‌ی لباس هم‌فکری کنیم. ما 14 روز بیشتر تا آغاز مراسم فرصت نداشتیم. خانم حاتمی گفت، پیشنهادهایی را از خارج ایران برای طراحی و تهیه‌ی لباس گرفته، اما تأکید و نظر اصلی‌اش، انتخاب لباسی متناسب با فرهنگ ایرانی و همراه با حجاب و پوشیده بود.


وی ادامه داد: خانم حاتمی نظر داشت که قطعه‌ای از لباس‌های کلکسیون قدیمی پدرشان را در این مراسم استفاده کند؛ اما به‌دلیل محدودیت‌ زمانی، امکان آماده کردن چنین لباسی وجود نداشت. بعد من این ایده را دادم که در داشته‌های خانوادگی‌مان، لباسی را با این ویژگی‌ها جست‌وجو کنیم، سپس این لباس را که قدمتی حدود 180 سال دارد و روی آن با طلای خالص «نقده‌دوزی» شده است‌، پیشنهاد کردم. در واقع، این لباس از ابتدا برای مراسم جشن تهیه شده بود.

شاه‌حسینی درباره‌ی این لباس تاریخی‌، توضیح داد: این کت‌ودامن به خانواده‌ی سنتی ما تعلق دارد و تا به امروز فقط یک‌بار از آن استفاده شده و پس از آن در صندوقچه‌ی شخصی و خانوادگی‌مان نگهداری می‌شد، مادرم فقط به‌خاطر ارادتی که به «لیلا حاتمی» و خانواده‌ی او دارد، حاضر شد این لباس را در اختیار ما قرار دهد. خانم حاتمی برای این لباس ارزش زیادی قائل شد و بسیار خوشحال بود که در این مراسم بین‌المللی، سهمی در معرفی فرهنگ و یکی از هنرهای اصیل ایرانی دارد.

وی گفت: ما برای آماده کردن این لباس قدیمی، به هیچ‌وجه به ترکیب اصلی آن دست نزدیم، فقط کمی با ظرافت، لباس تنظیم و روی پوشش بیشتر آن کار شد. برای اجرای این تنظیم‌های ظریف، کار را به تنها خیاطی که در تهران می‌شناختم و فکر می‌کردم خیاطی را مانند نقاشی انجام می‌دهد، یعنی «فاطمه حاتمی سلطانی» سپردم.

او در عین حال تأکید کرد: ما تلاش کردیم به اصالت این لباس آن‌چنان که نظر و تأکید «لیلا حاتمی» نیز همین بود، دست نزنیم. در واقع، ما ایده را پیدا کردیم و ماجرا دقیقا شبیه به این بود که لباسی را برای این مراسم از موزه به امانت گرفته باشیم.

این طراح لباس سپس درباره‌ی هنر «نقده‌دوزی» که روی این لباس کار شده است، توضیح داد: نقده‌دوزی از عوامل تزیین پارچه در ایران بوده که از دوره‌ی هخامنشیان رواج داشته و طرح‌هایی مانند گلدان وحشی‌، سروی‌، درختی، گل و مرغ‌، بته‌جقه، ‌اسلیمی و ستاره‌های پنج‌، شش،‌ هشت و دوازده پَر با نخ طلا روی پارچه‌های ابرشیمی‌، کتان‌، چلوار وحشی‌، پشمی‌، مخمل و ماهوت کار می‌شد. این رودوزی در دوره‌ی اشکانیان و ساسانیان همراه با گلابتون و ده‌یک‌دوزی (که هنری در حال منسوخ شدن است) رواج داشت. «شاردن» و «مارکوپولو» نیز در سفرنامه‌های خود از رواج کامل این سه هنر در دوران صفوی یاد کرد‌ه‌اند. نقده‌دوزی همین حالا هم به‌عنوان بخشی از تزیینات، روی پرده‌ی خانه‌ی خدا استفاده می‌شود و هنوز هم در بخش‌هایی از ایران مانند اصفهان،‌ یزد‌، کاشان، کرمان‌، تهران‌، قزوین‌، بندرعباس‌، کردستان و خوزستان تا حدی رواج دارد.

شاه‌حسینی اضافه کرد: قدمت این لباس به‌گونه‌ای است که هر کسی از نزدیک‌ آن را ببینید، متوجه ارزش تاریخی و هنری آن می‌شود. فکر می‌کنم با توجه به عکس‌هایی هم که از خانم حاتمی در آن جشنواره گرفته شده، این لباس خیلی مورد توجه قرار گرفته است.