دیپلماسی سلامت با کشورهای همسایه، یک ضرورت، نه یک انتخاب

در دیپلماسی سلامت، از ویژگی‌ها و ظرفیت‌های سلامت در روابط بین‌المللی بهره برده می‌شود.

برنامه‌های همکاری‌های سلامت محور بین کشورهای در حال توسعه که همکاری‌های جنوب-جنوب نام گرفته است، از نمونه‌های برجسته این نوع دیپلماسی است.

سلامت می‌تواند به عنوان مقدمه و مکمل سیاست خارجی عمل نموده و به عنوان جزء ادغام یافته با آن، نقش حساس خود را ایفا نماید.

دیپلماسی سلامت با کشورهای همسایه یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. بیماری مرز نمی‌شناسد. بنابر این مرزهای سلامت یک کشور فراتر از مرزهای سیاسی آن است.

با توجه به واقعیت های اپیدمیولوژیک، وضعیت سلامت در کشورهای همسایه از کشورهای دیگر تاثیر پذیر است.

غالبا کشورهای همسایه از شرایط همسان ذیل که موثر بر سلامت می‌اشند برخوردارند:

-  شرایط آب و هوایی نسبتا یکسان
-  تشابه در استعداد ابتلاء به بیماری های خاص
-  برخورداری از مشترکات تاریخی
-  برخورداری از تشابهات فرهنگی
-  سبک زندگی کما بیش مشابه
-  استعداد منطقه ای به حوادث و بلایای طبیعی
-  برخورداری مردم از ویژگیهای مشترک ژنتیکی
-  محیط زیست و اکو سیستم نسبتا یکسان
-  حیات وحش نسبتا مشابه
-  سفر های متعدد مردم این کشورها به کشورهای دیگرهمسایه
-  ترددهای مرزی فراوان
-  وجود خانواده های مشترک در طرفین مرزها
-  استفاده از محصولات و تولیدات کشورهای همسایه (ازجمله مواد غذایی) در کشورهای همجوار.

موارد فوق در مورد جمهوری اسلامی ایران و همسایگان خود صدق کرده و به نحو بارزی وجود دارد.
 
وجود مرزهای طولانی بین جمهوری اسلامی ایران و همسایگانش، حساسیت اکثر موارد فوق را چند برابر نموده و به همین نسبت ضرورت همکاری در عرصه سلامت را قطعی تر می‌نماید.

در مقابله با عوامل محیطی تهدید کننده سلامت، اقدام هماهنگ و مشترک از سوی چند کشور همسایه بطور حتم موثرترین روش خواهد بود.

برای مقابله با بسیاری از بیماری‌ها اقدام جمعی و هماهنگ با کشورهای همسایه، مناسبترین رویکرد است. چگونه می‌توان در اقدامات علیه یک بیماری به فعالیت‌های مربوطه در داخل مرزها بسنده کرد و از وضعیت بیماری در آنسوی مرزها غافل بود؟ 

در مقابله با کانون تعدادی از بیماریهای عفونی می‌بایستی کل یک بلوک آلوده  که در مواردی بیش از یک کشور را شامل می‌شود، هدف فعالیت های کنترل، حذف و ریشه کنی قرار گیرد.

این موارد توجه ما را به این حقیقت معطوف می‌نماید که دیپلماسی سلامت با کشورهای همسایه، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.

اکنون که بر اساس اظهارات وزیر محترم امور خارجه ارتقاء همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های مختلف با همسایگانش در اولویت سیاست خارجی کشور قرار دارد، دیپلماسی سلامت با کشورهای همسایه نیز می‌تواند از فضای ایجاد شده بهره‌مند گردد.

یک نمونه از این دیپلماسی، همکاری‌های سلامت گروه پنج (G5) متشکل از جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی افغانستان، جمهوری اسلامی پاکستان، جمهوری عراق و سازمان جهانی بهداشت می‌باشد. این گروه از سال ۱۳۸۴ شمسی و به ابتکار جمهوری اسلامی ایران با امضای وزرای بهداشت چهار کشور فوق الذکر و مدیر منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت تشکیل شده است. 

تفصیل اهداف و فعالیت های همکاریهای سلامت گروه پنج (G5) موضوع یک نوشتار مستقل خواهد بود.