بازدید 8078

وضعیت یارانه ها در بودجه سال آِینده

دکتر حسین راغفر
کد خبر: ۳۶۹۳۷۹
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۲ - ۱۷:۳۳ 06 January 2014
بحث های پیرامون بودجه 1393 این‌روزها یکی از مهم‌ترین مواردی است که دولت و مجلس را سخت به‌خود مشغول کرده است. بودجه تنظیم‌کننده روابط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بین دولت و مردم است و باید برای آن بسیار دقیق و ظریف بود. در دوران دولت آقای احمدی نژاد، با انحلال سازمان برنامه‌ و بودجه کشور ، روند بودجه نویسی تغییر شگرفی کرد. یکی از مهم‌ترین نکاتی که مورد توجه دولت جدید قرار گرفت، احیای این سازمان بود. اما متاسفانه دولت به دلیل فرصت کم، بودجه 93 را نیز بدون سازمان برنامه ریزی و بودجه به مجلس تقدیم کرد. در بودجه سال 1393 همچنان بحث یارانه ها مغفول است. این در حالی است که اخیراً دولت اعلام کرده است که سبد کالایی را به بخش هایی از جامعه پرداخت می کند. «تابناک» در گفت و گو با دکتر «حسین راغفر» استاد دانشگاه و اقتصادان این موضوعات را مورد بررسی قرار داده است.

آقای دکتر هدفمندی یارانه ها در سال 93 را چگونه ارزیابی می کنید؟

در ارتباط با هدفمنددی یارانه ها به طور کلی براورد خوشبینانه ای وجود ندارد. ضمن اینکه ارقام مربوط به طرح هدفمندی نیز متاسفانه در بودجه هنوز مشخص نیست، که با چه حجمی است. صحبت هایی در این مورد مطرح می شود، اما هنوز ابهام وجود دارد. هنوز مشخص نیست که به چه میزان قرار است یارانه ها پرداخت شود. باید بگویم، شواهد نشان می دهد که دولت طرح مشخصی پیرامون یارانه ها در دستور کار ندارد.

احتمال افزایش حامل های انرژی در سال آینده وجود دارد؟


 اگر افزایش قیمت حامل های انرژی اتفاق بیفتد، دوباره مارپیچ تورم شعله ور و ادامه پیدا خواهد کرد. سال آینده مثل سه سال گذشته، شاهد افزایش قیمت خواهیم بود. در فرایند و چرخه معیوب افزایش قیمت ها خود دولت نقش اساسی ایفا می کند. اگر پرداخت نقدی یارانه ها ادامه پیدا کند، نمی توانیم انتظار بهبود وضعیت اقتصادی داشته باشیم، چون منابع عمده ای در حال تلف شدن است. این منابع ای که در حال تلف شدن است، می تواند به سرمایه گذاری و اشتغال در کشور منجر شود. یارانه های نقدی حداقل به 76 میلیون پرداخت می شود و این در حالی است که به نظر من به 46 میلیون نفر اضافی پرداخت می شود .
به احتمال خیلی زیاد بخش قابل توجهی از این یارانه ها کاملا غیرقانونی و انحرافی پرداخت می شود. در این دوران عده ای در کشور به وجود آمده اند که آنها  را دستان یارانه بگیر تعبیر کرده اند. بخشی از مدافعین ادامه پرداخت نقدی یارانه ها، به این کانون های فساد وابسته اند. این در حالی است که دولت روحانی هیچ نشانی از تغییر این فضا نشان نداده است. کنترل تورم اگر این روند دامه پیدا کند، محقق نخواهد شد.

پرداخت یارانه ها بر تولید نیز موثر است؟

مسئله تولید به دلیل ادامه پرداخت نقدی یارانه ها و افزایش قیمت حامل های  انرژی به کمای بیشتری خواهد رفت. تولید باقی مانده هم منتظر تغییر اساسی در نگاه اقتصادی دولت است و اگر این تغییرات اتفاق نیفتد ضربه محکمتری به بخش تولید خواهد خورد. این وضعیت به بیکاری بیشتر، ادامه فرایند رکود تورمی کمک خواهد کرد.

به نظر شما آقای راغفر دولت با پول یارانه ها چه اقدامی می تواند انجام دهد؟
دولت نزدیک  42 هزار میلیارد یارانه ها نفتی قابل توجهی در اختیار دارد، که می تواند راه گشای بسیاری از مسائل است. تصویر روشنی وجود ندارد که دولت در مورد یارانه ها چه کاری می خواهد،انجام دهد.
دولت می تواند مثلا به 30 میلیون نفر یارانه بدهد. البته پرداخت یارانه نباید به صورت نقدی باشد بلکه باید به صورت کالا و خدومات پرداخت شود. پرداخت غیر نقدی باعث می شود اشتغال در کشور در حوزه های سلامت، آموزش، مسکن، حمل و نقل، تغذیه و.... افزایش پیدا کند. اصولا تغییر در پرداخت نقدی یارانه ها منجر به افزایش اشتغال، کاهش اثار تورمی و جلوگیری از تزریق نقدینگی می شود.

دولت سبد کالایی جدید مطرح کرده است. شما با این اقدام دولت موافق هستید؟

دولت باید شیوه روشنی برای یارانه ها داشته باشد و باید روشی بهتر انتخاب کند. ارائه سبد های کالایی می تواند بخشی از خدماتی باشد که دولت به ویژه به گروهای متوسط ، پایین جامعه و نیروهای گارگری بابت مابتفاوت دستمزدی پرداخت کند. این اقدام  اشکالی ندارد. ولی مشکل اساسی تر این است که به هر صورت برنامه روشنی برای یارانه ها باید وجود داشته باشد.
باید برنامه های جامع برای یارانه وجود داشته باشد، آن وقت جایگاه هر کدام از این شیوه های پرداخت در جای خود تعریف می شود. مثلا شب عید دولت به یک سبدی را پرداخت می کند و این سبد ممکن است مقدمه باشد که احیانا قرار است، قیمت های حامل های انرژی افزایش پیدا کند و از پیش یک دلخوشی به مردم داده باشند. در واقع قبل از افزایش قیمت ها به مردم شیرینی می دهند. ولی این اقدامات اساسی نیست. دولت بایستی از همین ابتدا سنگ بنای غلط نگذارد. دولت جدید می تواند؛ سنگ بنای غلطی که دولت های گذشته گذاشته اند را تغییر و اصلاح کند. اگر دولت برنامه ای نداشته باشد ان وقت همان سنک بنای قبلی مبنایی برای کارها و اقدامات غلط دیگر می شود. در هر حال پرداخت سبد کالا می تواند به گروه های جمعیت آسیب پذیر کمک کند.

آقای دکتر راغفر آیا بودجه جدید نتوانسته است به بخشی از مشکلات با توجه به اوضاع داخلی و بین المللی بپردازد؟

این بودجه خوشبینانه نوشته شده است. البته نسبت به بودجه های گذشته نکات مثبتی نیز دیده می شود؛ از جمله این بودجه نسبت به بودجه های گذشته شفاف تر و فرصت رانت خواری محدود شده است. باید همزمان توجه داشت که منابع دولت محدودتر و تعهدات از دولت قبل نیز مانده است. تعهداتی که به عهده این دولت است، رقم قابل توجهی می باشد.
 این دولت با مشکلات جدی روبرو است که این ها همه محصول دولت قبل است، اما این دولت نیز تاکنون به نظر نمی رسد که سیاست روشنی برای مقابله با شرایط کنونی اتخاذ کرده باشد. دولت تغییر جدی و ماهوی از یک اقتصاد با رکود تورمی به سمت اقتصاد فعال انجام نداده است. به هر صورت بودجه انعکاس برنامه یک ساله دولت است.
یک سری طرح هایی به دولت تحمیل شده است و مقدار زیادی از بودجه نیز صرف دستمزد و پرداخت حقوق کارمندان می شود. هر دولتی که بر سر کار بیاید؛ ناگزیر است، که بخشی از فعالیت ها روزمره را انجام دهد. بنابراین، دولت با منابع محدودی می ماند که باید فعالیت ها را انجام دهد. این تفاوت سیاست دولت های مختلف است که با بودجه باقی مانده چه کند.

آقای دکتر عده ای از تحلیلگران اقتصادی بودجه دولت در سال 93 را انبساطی و عده ای دیگر انقباضی می دانند. نظر جنابعالی در این مورد چیست؟


منظور از بودجه انبساطی و انقباضی آثار تورمی بودجه است. بودجه می توان بسیار حجیم و بزرگتر از گذشت شود، مشروط بر اینکه ارقام بودجه مصروف تولید و عمران کشور شود. بنابراین در این صورت بودجه ظرفیت دارد، افزایش پیدا کند ولی آثار تورمی بسیار نازل باشد.

منظور از بودجه انبساطی این است که تاثیراتش روی تورم زیاد باشد. در بخش هایی از بودجه ای سال آینده، شاهدش هستیم، دولت فقط بین 12 تا 13 هزار میلیارد تومان فقط به پیمان کاران بدهکار است که باید پرداخت کند. دولت به نظر نمی رسد، بتواند امسال بدهکاری هایش را پرداخت کند. البته دولت می تواند از  طرق دیگری مانند، انتشار اوراق مشارکت و تحمیل آنها به پیمان کاران به عنوان بخشی از بدیهی ها پرداخت کند.  دولت امکان ندارد، کار دیگری انجام دهد.
حقوق و مزایای کارکنان دولت رقم بزرگی از بودجه را تشکیل می دهد. دولت ناگزیر است تعدادی از پروژه های عمرانی را انجام ندهد. دولت حتی اگر بودجه آرمانی داشته باشد، هنوز جا دارد که فعالیت های عمرانی انجام دهد و در آن صورت بودجه نسبت به سال قبل خیلی بزرگتر خواهد بود اما احتمالا آثار تورمی کمتر خواهد بود. بنابراین بحث انبساطی یا انقباضی بودن برمی گردد به اینکه قرار است در چه مواردی افزایش ها صورت بگیرد و مصروف چه مواردی شود.
هنوز ابهام زیاد در مورد بودجه دولت قبلی وجوددارد. دولت احمدی نژاد در بودجه امسال 210 هزار میلیارد تومان بودجه عمومی را نوشت و تصویب کرد. دولت جدید لایحه اصلاحیه به مجلس داد و ان را به 150 هزار میلیارد تومان کاهش داد. مجلس این رقم را 175 هزار میلیارد تومان افزایش داد. این کاهش از 210 هزار میلیارد تا 175 هزار میلیارد صورت گرفته، معلوم نیست از کدام موارد کاسته شده است.

بودجه امسال چقدر محقق خواهد شد؟
عملکرد دولت در 8 ماه اول بسیار نازل تر از آن چیزی است که مجلس تصویب کرده است. پیش بینی می شود کل عملکرد بودجه امسال چیزی در حدود 136 هزار میلیارد باشد. البته اگر همین روند 8 ماه باشه و در 4 ماهه آخر تداوم پیدا کند. بنابراین بین 40 تا 45 هزار میلیارد کسری بودجه خواهیم داشت. البته رقم 150 هزار میلیارد دولت جدید درست است.
عرف بودجه نویسی است که معمولا 10 درصد بودجه را متورم می نویسند. اگر از 150 هزار 10 درصد کم کنیم همان 135 هزار می شود که دولت فکر می کند اتفاق بیفتد. از 135 تا 175 هزار میلیارد 40 هزار فاصله است. این 60 هزار کسری بخشی به افزایش قیمتها ربط دارد.
 بخشی از درامدهای دولت که مالیات براشخاص است احتمالا تحقق پیدا نکند. ارزیابی های که دولت دارد رشد 30 درصدی را در مالیات پیش بینی کرده که با توجه به وضعیت رکود تحقق پیدا نمی کند. البته سیاست خارجی نیز در برنامه های اقتصادی ایران بسیار تاثیر گذار است و باید صبر کنیم ببینم که چه اتفاقی خواهد افتاد.

سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هفدهم رمضان