هشدار: پان پراگ، آدامس مخدر

پان پراگ، ماده مخدري است كه به تازگي در غالب آدامس وارد ايران شده است. پان پراگ، راجا، تايتانيك، ناس خارجي، پان پاكستان، پان عربي، ويتامين، ملوان زبل، پان اسفناج وگوتكا.
هنوز داستان مصيبت و بدبختي‌هاي اكستازي كه هزاران معتاد مافنگي روي دست خانواده‌ها گذاشت، به آخر نرسيده بود كه چند ماه پيش، سر و كله يك مخدر توهم‌زاي ديگر در بازار ايران و به ويژه در مناطق شرقي پيدا شد؛ مخدري كه اين بار در بسته‌هاي شكيل با عكس‌هاي هنرپيشه‌هاي خوش‌تيپ هندي و پاكستاني به عنوان آدامس، پاستيل و پودرهايي با طعم نعنا و خوشبوكننده دهان وارد شده است.

اين آدامس‌هاي مخدر را خيلي راحت مي‌شود مثل سيگار از مغازه‌ها خريد، به گونه‌اي كه خانواده‌هايي كه تفاوت اكس و استامينوفن را از هم نمي‌فهميدند، عمرا بفهمند آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي پان چيست و تا به خودشان بيايند، آنچه نبايد بشود، اتفاق ميفتد.
خطر اساسي اين است كه اين بار، طعمه‌ها، بچه‌هاي خردسالي هستند كه دو آدامس بادكنكي را به زور مي‌چپانند توي دهانشان و آن را تق و تق مي‌تركانند. لطفا يكي اين آژير خطر را به صدا دربياورد.

اكس، قرص شادي، فراري، ميتسوبيشي، گشنيز، happy، صليب، تويوتا، سان، يا - با(Ya-ba)، ع،Speed، عشق و آتش و ...؛ سر و كله اكس و تركيبات آمفتامين كه توي بساط مواد فروش‌هاي شمال شهري ايران پيدا شد، هيچ آژير خطري به صدا درنيامد. اكس با همه مخدرهاي ديگر تفاوتي از زمين تا آسمان داشت؛ قرصي در بسته‌هاي شيك و خوشرنگ با اسامي توپ... قرص‌هايي كه بين جوان‌ها پخش شده و آدم را خفن مي‌برد به هپروت؛ منقل و دود و بوي گند و كثافت هم نداشت؛ بنابراين، لابد مثل ترياك، هروئين، كوكائين و... ترسناك نبود.
اما تفاوت اساسي آن با مواد مخدر ديگر، اين بود كه خانواده‌ها نمي‌توانستند آن را از استامينوفن كدئين يا قرص ضد اسهال تشخيص بدهند. اين طوري بود كه تا خانواده‌ها و مسئولان به خودشان بجنبند، سيل اكستازي همه جا را فرا گرفت؛ سيلي كه حتي بسياري از نوجوانان كم سن و سال را هم غرق كرد. البته اين قرص‌هاي عجيب و خوشرنگ مواد جديدي نبودند، همان MDMAها بودند كه شركت مرک (MERCK) آلمان در سال 1912، آنها را براي درمان بيماران رواني ساخته بود، ولي چهل سال بعد در آمريكا، مهر ممنوعيت خورده بودند و حالا پس از نيم قرن، دوباره مثل اژدهايي از خواب بيدار شده و در بسته‌بندي‌هاي شيك در مراسم پايكوبي جوان‌ها سر و كله‌شان پيدا شده بود؛ قرصي ويرانگر كه پل‌هايي بود براي مصرف مخدرهاي سنگينتر... .

پان، همان ناس خودماني
آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي پان پراگ ـ هرچند اين بار با نام قلمبه‌، سلمبه‌اي وارد شده‌اند ـ تركيبي شبيه همان مخدر ناس دارند؛ مخدر كثيفي كه مرزنشينان شرق ايران و خراساني‌ها و ساكنان قسمت‌هايي از آذربايجان، آن را ـ كه از افغانستان، پاكستان و هند وارد مي‌شود ـ خيلي خوب مي‌شناسند؛ دوست صميمي تف و دندان‌هاي كثيف و جرم گرفته... .

ناس يكي از كثيفترين و تهوع‌آورترين موادي است كه در دسته مخدرهاي توهم‌زا قرار مي‌گيرد و هرچند پليس كشورهاي مختلف آن را مخدري مانند سيگار محسوب مي‌كند و داشتن آن جرم محسوب نمي‌شود، اما اين ماده به خاطر نوع استفاده آن، مواد سازنده‌اش و نوع مصرف‌كنندگانش، در ايران يكي از مفلوكترين و تو سري خورده‌ترين مخدرها به حساب مي‌آيد.
اين ماده كه تا همين چند سال قبل در بسته‌هاي پلاستيكي درب و داغان، شبيه حنا، وارد ايران مي‌شد، از برگ درختي به نام بتل به دست مي‌آيد كه در اندونزي، مالزي، فيليپين، چين، تايوان، كامبوج، ويتنام، لائوس، هند و پاكستان مي‌رويد. برگ‌هاى آن را اگر تازه باشد، مي‌جوند ولي معمول‌ترين شيوه مصرف آن استفاده از خشك كرده آن است.

برگ‌هاي خشك شده درخت بتل را مي‌كوبند، سپس آن را با كمي آشغال مثل خاك سيگار و آهك قاتي كرده و با انگشت مي‌چپانند زير لثه، پس از چند دقيقه مكيدن هم با يك تف غليظ پرت مي‌كنند بيرون؛ فلچ... حالتان به هم خورد؟

پان پراگ، كلاغي كه قناري شد
پان (paan) يا پان‌پراگ كه چند وقتي است آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي آن از مرزهاي شرقي كشور وارد شده و با قيمتي بين 50 تا 300 تا تك‌توماني به فروش مي‌رسد، در اصل از فك و فاميل‌هاي همان ناس كثيف است كه لباس خوش‌تيپي به تنش كرده‌اند و او را جزو خوشبوكننده‌هاي دهان به حساب آورده‌اند.
براي تهيه آدامس‌ها و پاستيل‌هاي پان، دانه‌هاي قرمز و درشت درخت بتل را در برگ درخت پيچيده و تنباكو، آهك، خاكستر، ادويه‌جات معطر، ساخارين و مقدار زيادي اسانس و افزودني‌هاي غيرمجاز را مي‌چپانند توي اين مخلوط و مي‌شود پان پراگ.

البته تحقيقاتي كه روي آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي دهان پان در سيستان و بلوچستان انجام شده، نشان مي‌دهد در 11نوع از آنها مقداري هم مواد مخدر ديگر اضافه شده تا طرف را حسابي بگيرد. خب، دروغ نباشد در برخي از نمونه‌ها هم البته ارسنيك، كربنات منيزيم و سرب مشاهده شده است؛ آدامسي با تركيبات جادويي... .

خوشبوكننده‌هايي براي مردن لثه‌ها
دليلي كه مصرف‌كنندگان پان را به سمت آن مي‌كشد، احساس گرمي، سرخوشي موقت، سبكي سر، گيجي و شادي كاذبي است كه پس از مصرف آن دست مي‌دهد، اما اين ماده توهم‌‌زا، آنقدر ويران‌كننده است كه مضراتش را نمي‌شود شمرد.

پان پراگ كه حالا به صورت آدامس (جويدني) و پاستيل (مكيدني) وارد كشور مي‌شود، بدجوري پدر لثه‌ها را درمي‌آورد، چرا كه نيكوتين آن به سرعت از طريق مخاط دهان جذب شده و باعث بدرنگي دندان‌ها مي‌شود. علاوه بر آن، مصرف اين ماده، زمينه‌ساز بروز سرطان‌هاي دهان، حنجره و لثه مي‌شود. آمارها نشان مي‌دهد كشور هندوستان به دليل مصرف زياد مردم آن از اين ماده، مقام دوم سرطان دهان را در دنيا دارد. اما اين تمام ماجرا نيست؛ پان پراگ علاوه بر اينها، بدجوري دستگاه تنفسي و قلب و عروق مصرف‌كننده را آسفالت مي‌كند و با جذب شدن توسط بزاق دهان، دخل سلول‌هاي مغزي فرد را هم مي‌آورد. علاوه بر اين، با توجه به اين‌كه ناس و پان پراگ بزاق دهان را مثل سيل راه مي‌اندازند، تمايل مصرف‌كننده را هم به تخليه اين ترشحات يا همان تف كردن تحريك مي‌كنند. به اين ترتيب مصرف‌كننده فرت و فرت تف مي‌كند كه با اين كار، علاوه بر لكه‌هاي كثيف كه در خيابان‌هاي مناطق فقيرنشين پاكستان و هند سانت به سانت ديده مي‌شود، بيماري‌هاي عفوني مثل سل و هپاتيت به سرعت گسترش مي‌يابند.

بدو، بدو كيلو دو زار
اكستازي با همه بدي‌هايش يك حسن داشت، آن هم اين‌كه وقتي اولين بار وارد كشور شد، آنقدر گران بود كه هر كسي نمي‌توانست بخردش، اما آدامس‌هاي پان پراگ مواد كثيفي هستند كه قيمت بهترين نوعشان هم به اندازه يك آب نبات چوبي نيست؛ 50 تا 300 تومان. علاوه بر اين، با توجه به اين‌كه قاچاقچيان آن را به‌ عنوان خوشبوكننده دهان يا آدامس و پاستيل خوشمزه وارد مرزهاي شرقي كشور كرده‌اند، خيلي راحت مي‌شود آن را از دستفروشي‌ها و حتي دكه‌هاي روزنامه فروشي آن مناطق خريد؛ بنابراين خودتان ميزان خطر آن را حدس بزنيد.

مرحله بعدي لطفا
اگرچه پان پراگ خودش بدجوري اوضاع دهان و دندان و مغز را به هم مي‌ريزد، اما مهمترين هراسي كه از اين ماده وجود دارد، وابستگي‌ است كه اين ماده به مخدرهاي سنگينتر و قويتر ايجاد مي‌كند.پان همان كاري را مي‌كند كه اكس يا حتي سيگار دارند انجام مي‌دهند؛ معرفي مصرف كننده به دنياي مخدرهاي قويتر اما ميليون‌ها بار وحشتناكتر. دليلش هم اين است كه اگر اكس و سيگار از دوران جواني و نوجواني افراد را آلوده مي‌كنند، پانپراگ كه به عنوان خوشبوكننده دهان يا آدامس با طعم نعنا وارد بازار شده، حتي كودكان دبستاني و خردسال را هم به حفره بزرگ اعتياد مي‌كشاند و آنها را به سمت وابستگي و اعتياد به مواد مخدر قويتر راهنمايي مي‌كند.

مخدر پاكستاني
«پان» (paan) يا «پان پراگ»، يكي از مواد پرمصرف رايج در پاكستان ـ در كنار چاآليا (chaalia)، گوتكا (gutkha) و نيسوار (niswar) است. شيوع مصرف اين محصولات جويدني ـ به ويژه چاآليا و گوتكا ـ در بين جوانان پاكستاني به سرعت رو به افزايش است. اين ماده در فرهنگ و سنت مردم هند به عنوان يك ماده خوشبوكننده و تميزكننده دندانها استفاده مي‌شود.

استفاده از پان، ريشه در فرهنگ هندي دارد. هنديها معمولا اين ماده را به عنوان نشانه‌اي از مهمان‌نوازي براي مهمانان خود مي‌آورند. علاوه بر اين، به دانه درخت بتل در زبان اردو، سوپاري (supari) يا چاآليا نيز گفته مي‌شود كه در مواردي توزيع پانپراگ با اين اسامي نيز صورت مي‌گيرد.

چهارمين روانگردان جهان
پان كه در كشورهاي اندونزي، مالزي، فيليپين، چين، تايوان، كامبوج، ويتنام، لائوس، هند و پاكستان قرن‌هاست به عنوان يك ماده نشئگي‌آور و در عين حال خوشبوكننده دهان مصرف مي‌شود، چهارمين ماده پرمصرف جهان پس از تنباكو، الكل و كافئين است كه حداقل 10درصد جمعيت دنيا در كشورهاي آسياي جنوب شرقي- به ويژه هند و پاكستان - اين ماده را مصرف مي‌كنند.

تحقيقات صورت گرفته در هند، پاكستان و نپال نشان مي‌دهد كه در حال حاضر بين 20 تا 40درصد از جمعيت جوان اين كشورها از اين مواد استفاده مي‌كنند. تحقيقي كه از سوي يك مركز تحقيقاتي در دانشگاه پزشكي كراچي صورت گرفت، نشان داد كه 40درصد از جمعيت كراچي، حداقل يك بار يكي از محصولات جويدني درخت بتل را مصرف كرده‌اند.

منبع: همشهري آنلاين