سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه میگوید همکاری میان ژاپن و ایران میتواند در بازگرداندن اعتماد به ماهیت صلحآمیز برنامهٔ هستهای ایران مفید باشد، به شرط آنکه تهران توصیههای ژاپن را برای ازسرگیری همکاری با آژانس و ایجاد شفافیت کامل دنبال کند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با خبرگزاری کیودو ژاپن در خصوص این موضوع که در فضای بعد از جنگ ۱۲ روزه، آیا چشماندازی برای از سرگیری همکاری ایران و ژاپن در زمینه ایمنی هستهای وجود دارد؟ گفته است: در طول جنگ ۱۲ روزه، تأسیسات هستهای ما بمباران و تخریب شده و آسیبهای جدی دیدهاند. این به وضوح نقض بزرگ حقوق بینالملل است و شاید بزرگترین نقض حقوق بینالملل باشد، زیرا یک تأسیسات هستهای صلحآمیز تحت نظارت آژانس بمباران شده است. این باعث ایجاد خطرات و چالشهای جدی شده است: خطر تشعشعات، مهمات منفجرنشده در تأسیسات، و همانطور که میدانید تهدیدها همچنان ادامه دارند. اکنون ما هم با تهدیدات امنیتی و نگرانیهای ایمنی مواجه هستیم.
وی افزود: متأسفانه هیچ سابقهای از بمباران یک تأسیسات هستهای صلحآمیز وجود ندارد؛ بنابراین هیچ پروتکل یا دستورالعملی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود ندارد. این سؤال من از مدیرکل آژانس بود: آیا روش یا پروتکلی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود دارد؟ آنها گفتند نه، چون سابقهای وجود ندارد. این اولین بار است که یک تأسیسات هستهای صلحآمیز تحت نظارت بمباران میشود؛ بنابراین نمیتوانیم بازرسیها را از سر بگیریم مگر آنکه روی روش بازرسی تأسیسات بمبارانشده توافق کنیم. ما با آژانس برای رسیدن به این توافق وارد مذاکره شدیم و چارچوب همکاری در قاهره برای حل این مساله به دست آمد.
وزیر خارجه ایرن تأکید کرد: این مهم است که آژانس پذیرفت که به چارچوب جدید همکاری نیاز داریم. اما متأسفانه، پس از توافق در قاهره، سه کشور اروپایی و آمریکا به دنبال مکانیسم اسنپ بک در شورای امنیت رفتند، که غیرقانونی بود و ما فکر نمیکنیم آنها حق فعال کردن این مکانیسم را داشته باشند. من به سه کشور اروپایی و آمریکا گفتهام که اگر به سوی اسنپ بک بروید، چارچوب همکاری ایران و آژانس، یعنی توافق قاهره، دیگر معتبر نخواهد بود و باید آن را بازنگری کنیم؛ و متأسفانه این همان اتفاقی است که افتاد. اکنون ما با آقای گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در تماس هستیم تا این همکاری را از سر بگیریم.
عراقچی در این گفتوگو نگرانیهای ایمنی را معتبر خواند و در عین حال گفت: اینجا به موضوع احتمال همکاری ممکن با ژاپن میرسیم. ژاپن تجربه بمبهای هستهای و پیامدهای آن را در ایمنی محیط زیست و سلامت مردم دارد و همچنین تجربه نیروگاه فوکوشیما که توسط سونامی تخریب شد را نیز دارد. من در آن زمان سفیر در توکیو بودم و از آن منطقه بازدید کردم؛ بنابراین هیچ شکی ندارم که ژاپن دانش خوبی درباره بهبود ایمنی تأسیسات هستهای دارد و این دانش میتواند با ایران به اشتراک گذاشته شود.
در خصوص این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «مارک فینو» سخنگوی پیشین وزارت خارجه فرانسه انجام داده که در ادامه آمده است. «فینو» در حال حاضر عضو ارشد بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.
*عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در گفتوگو با «کیودو» ژاپن عنوان کرده که ژاپن دانش خوبی درباره بهبود ایمنی تأسیسات هستهای دارد و این دانش میتواند با ایران به اشتراک گذاشته شود. عراقچی این موضوع را در ارتباط با نگرانیهای مطرح در مورد ایمنی تاسیسات هستهای خسارت دیده از جنگ ۱۲ روزه عنوان کرده است. این در حالی است که به گفته عراقچی همکاری احتمالی با ژاپن در این خصوص جدا از بحث بازرسیهای آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد بود. چرا که به گفته وی چارچوبی برای بازرسی از تاسیسات خسارت دیده ناشی از این حملات در آزانس وجود ندارد. آیا همکاری با ژاپن در زمینه ایمنی تاسیسات خسارت دیده میتواند زمینهای برای رسیدن به یک چارچوب توافق جدید میان ایران و آژانس باشد؟
درست است که ژاپن در زمینهٔ انرژی هستهای تجربهٔ گستردهای دارد، اما سابقهٔ ایمنی آن در فوکوشیما چندان مثبت نیست. با این حال، از آنجا که تجربهٔ غنیسازی اورانیوم در تأسیسات تحت پادمان را نیز دارد، ممکن است بتواند با ایران دربارهٔ نهتنها تأسیسات آسیبدیده، بلکه همچنین در مورد شفافیت و احترام به تعهدات پادمانی مشورت و توصیههایی را به اشتراک بگذارد.
*عراقچی در این گفتوگو به همکاری خوب میان ایران و بازرسان ژاپنی آژانس اشاره کرده است. وی گفته است همکاری با بازرسان و مدیران ژاپنی در آژانس و جاهای دیگر بسیار مفید بوده و میتواند در آینده ادامه یابد. آیا این به معنای این است که ایران احتمالا در آینده خواستار حضور بازرسان ژاپنی برای بازرسی از تاسیسات خسارت دیده خود شود؟
طبق مقررات آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)، کشورهای مورد بازرسی اختیار گستردهای در انتخاب بازرسان فردی آژانس ندارند. ترکیب تیمهای بازرسی آژانس، در اختیار خود آژانس است. در هر صورت، حتی اگر آژانس بازرسان ژاپنی را انتخاب کند، مشخص نیست که آن بازرسان تجربهای در تأسیسات آسیبدیده داشته باشند و آنها موظف خواهند بود رویهها و مقررات آژانس را اجرا کنند؛ بنابراین ملیتشان تغییر چندانی در روند کار ایجاد نخواهد کرد.
*با توجه به احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در نشست آتی شورای حکام و ارجاع آن به شورای امنیت، آیا مدلی که عراقچی ترسیم میکند میتواند مانع از این رخدا شود و همکاری با آژانس را موجب شود؟
اکثریتی در شورای حکام برای ارجاع پروندهٔ ایران به شورای امنیت سازمان ملل میتواند تحت تأثیر رفتار ایران در زمینهٔ همکاری با آژانس و شفافیت دربارهٔ ذخایر اورانیوم با غنای بالا قرار گیرد. حتی اگر در شورای حکام چنین اکثریتی وجود داشته باشد، بعید است که شورای امنیت سازمان ملل به دلیل وتوی روسیه و چین هرگونه قطعنامهای علیه ایران تصویب کند.
*با توجه به صحبتهای عراقچی، آیا ژاپن میتواند زمینه همکاری ایران با آژانس و متعاقبا شروع گفتوگوهای ایران و آمریکا را مهیا کند؟
همکاری میان ژاپن و ایران میتواند در بازگرداندن اعتماد به ماهیت صلحآمیز برنامهٔ هستهای ایران مفید باشد، به شرط آنکه تهران توصیههای ژاپن را برای ازسرگیری همکاری با آژانس و ایجاد شفافیت کامل دنبال کند.
