در طول جنگ سرد، مسکو ایالات متحده را بهعنوان یک امپراتوری سرمایهداری فاسد و رو به زوال توصیف میکرد که بنا بر قطعیتهای تاریخی مارکسیسم محکوم به سقوط است.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، استراتژی امنیت ملی آمریکا در دولت ترامپ منتشر شده است. سند راهبرد امنیت ملی، که رؤسای جمهور معمولاً یکبار در هر دوره منتشر میکنند، بیانیهای رسمی از اولویتهای جهانی ایالات متحده ارائه میدهد.
رئیسجمهور دونالد ترامپ قصد دارد طبق سند جدید امنیت ملیاش، ایالات متحده حضور نظامی بزرگتری در نیمکره غربی حفظ کند تا در آینده با مهاجرت، مواد مخدر و افزایش قدرتهای رقیب در منطقه مقابله نماید.
این سند ۳۳ صفحهای، توضیح رسمی و نادری است از دیدگاه دولت ترامپ دربارهٔ سیاست خارجی. چنین استراتژیهایی، که رؤسای جمهور معمولاً یکبار در هر دوره ارائه میدهند، میتوانند به شکلگیری نحوه تخصیص بودجه و تعیین اولویتهای سیاستی در بخشهایی از دولت آمریکا کمک کنند.
این سند هشدار میدهد اروپا با آنچه «محو تمدنی» خوانده میشود روبهرو است، پایان دادن به جنگ اوکراین را یک «منافع اساسی» برای آمریکا معرفی میکند و از تمرکز بر بازگرداندن آنچه واشنگتن «ثبات راهبردی» با مسکو مینامد، خبر میدهد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در این زمینه گفته است این تغییرات «در بسیاری از موارد با دیدگاه ما منطبق است».
در پاسخ به سؤال دربارهٔ تعهد مطرحشده در سند آمریکایی برای پایان دادن به «برداشت و جلوگیری از واقعیتِ گسترش دائمی ائتلاف نظامی ناتو»، پسکوف گفت این موضوع دلگرمکننده است. مسکو مدتهاست با گسترش ناتو مخالفت کرده و آن را تهدیدی علیه امنیت خود میداند.
اما پسکوف هشدار داد که موضع آنچه او «دولت پنهان» آمریکا نامید ــ اصطلاحی که رئیسجمهوری آمریکا برای اشاره به مقاماتی به کار میبرد که معتقد است در حال تضعیف دستور کار او هستند ــ ممکن است با راهبرد جدید امنیتی ترامپ متفاوت باشد.
منتقدان ترامپ میگویند «دولت پنهان» وجود خارجی ندارد و ترامپ و متحدانش برای توجیه قبضه قدرت در قوهٔ مجریه به ترویج نظریههای توطئه متوسل میشوند.
در طول جنگ سرد، مسکو ایالات متحده را بهعنوان یک امپراتوری سرمایهداری فاسد و رو به زوال توصیف میکرد که بنا بر قطعیتهای تاریخی مارکسیسم محکوم به سقوط است؛ در مقابل، رونالد ریگان، رئیسجمهوری آمریکا، در سال ۱۹۸۳ اتحاد جماهیر شوروی را «امپراتوری شر» و «کانون شرارت در دنیای معاصر» نامید.
پس از فروپاشی شوروی، مسکو امیدوار بود با غرب وارد شراکت شود، اما با حرکت واشنگتن بهسوی حمایت از گسترش ناتو ــ همانگونه که در راهبرد ۱۹۹۴ بیل کلینتون آمده بود ــ تنشها آغاز شد و رفتهرفته شدت گرفت. این تنشها در دوران ولادیمیر پوتین، که در آخرین روز سال ۱۹۹۹ به مقام عالی کرملین رسید، به نقطهٔ بحرانی رسید.
دیپلماسی جنگ اوکراین
از زمان الحاق کریمه توسط روسیه در سال ۲۰۱۴ و جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، راهبردهای پیاپی آمریکا روسیه را نیرویی بیثباتکننده معرفی کردهاند که نظم پساجنگ سرد را تهدید میکند.
زیر نظر ترامپ، رویکرد واشنگتن به این درگیری تغییر کرده و همزمان شاهد تنشهای علنی او با ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، بودهایم. ترامپ پیشتر ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، را «دوست» توصیف کرده بود.
راهبرد جدید ترامپ در حالی منتشر میشود که تلاشهای کاخ سفید برای میانجیگری جهت پایان جنگ روسیه و اوکراین به مرحلهای حساس رسیده است. زلنسکی روز دوشنبه برای شرکت در نشست چهارجانبه با «کییر استارمر» نخستوزیر بریتانیا، «امانوئل مکرون» رئیسجمهوری فرانسه و «فریدریش مرتس» صدراعظم آلمان، به لندن سفر خواهد کرد.
زلنسکی بارها به دنبال دریافت حمایت قویتر از شرکای اروپایی بوده، بهویژه هنگامی که مقامهای آمریکایی از موضع مسکو حمایت کردهاند که کییف باید در هر توافق صلحی، واگذاری بخشی از اراضی را در نظر بگیرد.
زلنسکی گفته است که شنبهشب پس از پایان سه روز گفتوگوی مقامات آمریکایی با هیئت اوکراینی در فلوریدا، یک «تماس تلفنی مفصل» با مقامهای آمریکا داشته است. این نشستها پس از سفر نمایندگان ترامپ، استیو ویتکاف و جرد کوشنر، به مسکو در اوایل هفته برگزار شد. یک منبع به آکسیوس گفته بود این تماس دو ساعت طول کشیده و «سخت» بوده است.
زلنسکی در شبکههای اجتماعی نوشت: «اوکراین مصمم است که با حسن نیت به همکاری با طرف آمریکایی ادامه دهد تا واقعاً به صلح دست یابد.» او گفت دو طرف درباره «نقاط کلیدی که میتواند به پایان خونریزی کمک کند و تهدید یک تهاجم دوبارهی تمامعیار روسیه را از بین ببرد» گفتوگو کردهاند.
مشخص نیست که آمریکا یا اروپا آماده ارائه تضمینهای امنیتیای باشند که واقعاً روسیه را از حمله دوباره باز دارد. همچنین بعید است ولادیمیر پوتین با هرگونه توافقی که شامل استقرار نیروهای غربی در اوکراین باشد، موافقت کند.
مقامهای آمریکایی از زمان آغاز دوره دوم ریاستجمهوری ترامپ بارها ادعا کردهاند که به یک توافق پایدار نزدیک هستند، اما هر بار این ادعاها خیالپردازانه از آب درآمده است.
نماینده در حال خروج ترامپ در امور اوکراین، کیت کلاگ، روز شنبه در یک نشست دفاعی گفت تلاشهای دولت برای پایان دادن به جنگ در «آخرین ۱۰ متر» است. او گفت دو موضوع باقیمانده شامل قلمرو و سرنوشت نیروگاه هستهای زاپوریژیا است.
کلاگ که از همسوترین مقامهای واشنگتن با موضع کییف محسوب میشود، قرار است در ژانویه از سمت خود کنار برود و در گفتوگوهای فلوریدا حضور داشت. بسیاری از دیگر افراد نزدیک به ترامپ، از جمله ویتکاف، بهمراتب بیشتر آماده پذیرش مواضع روسیه بودهاند. پسر ترامپ، دونالد جونیور، روز یکشنبه در یک نشست در دوحه گفت زلنسکی عمداً به جنگ ادامه میدهد، چون میترسد با پایان آن قدرتش را از دست بدهد. او گفت آمریکا دیگر «آن احمقی که چککُش را در دست دارد» نخواهد بود.
تحلیلگران در کییف میگویند وضعیت هنوز به اندازهای وخیم نیست که اوکراین مجبور شود تنها برای جلوگیری از ادامه جنگ هر توافقی را بپذیرد، اما تأکید میکنند که زمستانی دشوار و شاید تیره در پیش است، زیرا روسیه همچنان زیرساختهای انرژی را هدف قرار میدهد و تامین برق و گرمایش میلیونها اوکراینی را مختل میکند.
با ورود اوکراین به چهارمین زمستان جنگ تمامعیار، فرسودگی در حال گسترش است و زلنسکی نیز بر اثر یک رسوایی فساد که بسیاری از نزدیکان او را درگیر کرده و به استعفای رئیس دفتر قدرتمندش، آندری یرماک، منجر شده، تضعیف شده است.
به گفته مقامهای محلی، یک نفر شامگاه شنبه بر اثر حمله پهپادی در منطقه شمالی چرنیهیف کشته شد و یک حمله ترکیبی از پهپادها و موشکها زیرساخت انرژی شهر مرکزی کرمنچوک را هدف قرار داد. این حمله موجب شد بخش زیادی از شهر روز یکشنبه بدون برق و آب باقی بماند. این دومین شب پیاپی حملات به زیرساختهای انرژی بود؛ پس از آنکه بیش از ۶۰۰ پهپاد و ۵۰ موشک جمعهشب به کار گرفته شد.
تمرکز بر چین
راهبرد جدید امنیت ملی، منطقه هند-آرام را در مرکز سیاست خارجی آمریکا قرار میدهد و آن را «میدان نبرد اقتصادی و ژئوپلیتیکی کلیدی» توصیف میکند. این سند وعده میدهد توان نظامی آمریکا گسترش یابد تا از بروز درگیری میان چین و تایوان جلوگیری کند.
در همین حال، روسیه که به دلیل تحریمهای غرب بر سر جنگ اوکراین منزوی شده، روابط اقتصادی و سیاسی خود با چین را عمیقتر کرده است.
ترامپ در ماه مارس به فاکسنیوز گفته بود: «به عنوان کسی که دانشآموخته تاریخ است و همه چیز را دنبال کرده، اولین چیزی که یاد میگیرید این است که نباید اجازه دهید روسیه و چین با هم متحد شوند.»
کارشناسان میگویند این سند نشاندهنده تمایل ترامپ به بازسازی نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم از دریچه آنچه «اول آمریکا» خوانده میشود، است؛ نظمی که اتحادهای جهانی را بازپیکربندی میکند.
این سند همچنین بر دفاع از آنچه «هویت غربی» اروپا نامیده میشود و جلوگیری از «محو تمدنی» تأکید میکند؛ زبانی که تحلیلگران میگویند با روایتهای جریان راست افراطی در اتحادیه اروپا و آمریکا همسو است.
واشنگتن و مسکو به چین چشم دوختهاند
از زمان الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ و حملهٔ ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین، راهبردهای آمریکا مسکو را یک متجاوز یا تهدیدی دانستهاند که تلاش میکند نظم پساجنگ سرد را با زور بیثبات کند.
پسکوف در گفتوگو با خبرگزاری دولتی تاس گفت درخواست برای همکاری با مسکو در موضوعات مرتبط با ثبات راهبردی، بهجای توصیف روسیه بهعنوان تهدیدی مستقیم، گامی مثبت است.
راهبرد ترامپ آنچه را «منطقه هند–آرام» مینامد، یکی از «میدانهای اصلی رقابت اقتصادی و ژئوپلیتیک» توصیف میکند و میگوید آمریکا و متحدانش توان نظامی خود را تقویت خواهند کرد تا از وقوع درگیری با چین بر سر تایوان جلوگیری شود.
روسیه پس از تحریمهای غرب بهدلیل جنگ اوکراین و تلاش اروپا برای کاهش وابستگی به نفت و گاز روسیه، رویکرد خود را بهسوی آسیا ــ و بهویژه چین ــ تغییر داد.
