در هفته نامه جدید تابناک به پرونده بنزین می پردازیم. مطابق مصوبه دولت، از نیمه آذرماه بنزین مازاد بر سهمیههای ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی با نرخ ۵۰۰۰ تومان عرضه میشود؛ نرخی که بهعنوان «ترمز مصرف مازاد» طراحی شده و قرار است سیگنال جدیدی به بازار بدهد.
در کنار این نرخها، بازار سوخت با یک تحول دیگر نیز روبهروست: چهار نرخی شدن بنزین. از بنزین ۱۵۰۰ تومانی آغاز میشود، به ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ تومان میرسد و در نهایت با ورود بنزین سوپرِ جدید تکمیل میشود؛ سوختی که برآوردها از قیمت بیش از ۷۰ هزار تومان حکایت دارد و بهزودی وارد جایگاهها خواهد شد. به این ترتیب، ساختار یخزده قیمتگذاری سوخت پس از سالها در حال پوستاندازی است.
با این حال، دولت تأکید میکند که حتی با نرخهای جدید نیز یارانه سنگین بنزین حذف نشده است. برآوردها نشان میدهد قیمت تمامشده هر لیتر بنزین وارداتی برای دولت حدود ۶۶ هزار تومان است؛ بنابراین دریافتکنندگان بنزین ۵۰۰۰ تومانی همچنان از یارانهای در حدود ۶۱ هزار تومان بهرهمند میشوند. به بیان دیگر، سیاست جدید بهجای حذف یارانه، تنها شدت آن را برای مصرفهای مازاد کاهش میدهد تا رفتار مصرفی گروههای پرمصرف تعدیل شود.
این گزارش، جمعبندی کوتاهی از هفته نامه تابناک است که برای آشنایی با جزئیات هر یک از مطالب، با کلیک بر لینکهای مربوطه، متن کامل را مطالعه کنید.
جزئیات مصوبه دولت برای تغییر نرخ بنزین
میزان سهمیه بنزین نرخهای اول و دوم خودروها به ترتیب ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان (به استثنای خودروهای دولتی، خودروهای مناطق آزاد، خودروهای وارداتی، خودروهای نوشماره داخلی و همچنین مالکان چندخودرویی – بهجز یک خودروی انتخابی) بدون تغییر باقی میماند و از نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۴؛ نرخ سوخت گیری بنزین خودروها با استفاده از کارت اضطراری جایگاه، معادل حداقل ده درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاهها (۵۰۰۰ تومان) تعیین میشود.
یارانه ۶۱ هزار تومانی برای بنزین ۵ هزار تومانی
نرخ سوم بنزین به عنوان یک «ترمزدستی ملایم» طراحی شده تا مصرف مازاد را کنترل کند بدون آنکه شوک قیمتی گسترده به همه خانوارها وارد شود. دولت تاکید کرده که یارانه ۶۱ هزار تومانی هر لیتر برای مصرفکنندگان پرمصرف همچنان پابرجاست؛ چراکه قیمت تمامشده بنزین وارداتی برای دولت حدود ۶۶ هزار تومان برآورد میشود. در عمل، دریافتکنندگان بنزین ۵۰۰۰ تومانی همچنان در حال استفاده از یارانه بسیار بالا هستند و دولت بهجای حذف یارانه، صرفاً شدت آن را برای مصرف مازاد کاهش داده است.
ابهامات دقیقه نودی «واردات بنزین سوپر»
نایبرئیس فدراسیون صنعت نفت ایران، در گفتوگو با تابناک: بازه قیمتی بنزین سوپر بین ۶۵ هزار و ۳۰۰ تا ۷۵ هزار تومان برآورد شده است، اما هنوز نرخ قطعی با احتساب کارمزد جایگاهداران مشخص نشده و هیچ مرجع رسمی آن را تأیید نکرده است.
کافی است فقط ۴ میلیون از این خودروها (متوسط عمر ۱۵ سال) را که هر کدام روزانه حداقل ۵۰ کیلومتر پیمایش و ۱۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف دارند را اسقاط کنیم؛ و خودروی برقی یا کم مصرف جایگزین آن کنیم، این یعنی روزی ۳۲ تا ۴۳ میلیون لیتر صرفهجویی در مصرف بنزین ، بدون یک ریال افزایش قیمت، بدون ایجاد ذره ای نارضایتی بین مردم. این یعنی ۶۵ تا ۸۵ درصد همان هدفی که دولت با بنزین ۵۰۰۰ تومانی دنبال میکند، بدون تورم، بدون اعتراض و با ارزآوری ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در سال محقق میشود.
احتمال خداحافظی با بنزین ۱۵۰۰ تومانی
محمود زرین ماه کارشناس اقتصادی در گفتگو با تابناک: بنزین ۱۵۰۰ تومانی باید بهزودی حذف شود و مثلاً ۱۰۰ یا ۱۵۰ لیتر بنزین ۳ هزار تومانی به ازای هر کارت باقی بماند و مابقی فعلاً نرخ ۵ هزار تومان شود. همچنین اعتبار سهمیهها باید ماهانه باشد و ارزیابی مصرف و عرضه بنزین توسط شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی کاملاً دقیق و شفاف انجام شود.
