ممکن است اورانیوم ایران واقعاً زیر آوار باشد/ غرب در حال فعال کردن اهرم فشار دیگری علیه تهران است

عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا می‌گوید: ممکن است اورانیوم غنی شده ایران واقعاً زیر آوار باشد و از نظر فیزیکی در دسترس نباشد. در چنین صورتی دشوار است ایران چیز زیادی غیر از آنچه تاکنون گفته بگوید.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، سه کشور اروپایی قصد دارند در نشست آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش نویس قطعنامه‌ای را ارائه کنند که با محوریت نگرانی‌ها از فعالیت‌های هسته‌ای ایران تنظیم شده و خواستار محدودیت‌های تازه و گزارش‌دهی مستمر درباره وضعیت ذخایر اورانیوم ایران است.

«تروئیکای اروپایی» شامل فرانسه، آلمان و انگلیس، پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را آماده کرده‌اند که قرار است در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ۱۹ تا ۲۱ نوامبر (۲۸ تا ۳۰ آبان) ارائه شود.

این پیش نویس قطعنامه بر پایه گزارش اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم شده است که بر ضرورت دسترسی فوری آژانس به اطلاعات دقیق درباره ذخایر مواد هسته‌ای اعلام‌شده ایران تاکید دارد.

در متن پیش نویس این قطعنامه آمده است که ایران بر اساس تصمیمات بین‌المللی باز اعمال شده در سپتامبر ۲۰۲۵، موظف به تعلیق تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه و پروژه‌های مربوط به آب سنگین است.

همچنین از ایران خواسته شده است تا مطابق پروتکل الحاقی عمل کند و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و تاسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد.

خبرنگار روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال لارنس نورمن در رشته پیامی در ایکس در پاسخ به این سوال که آیا احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بعد از نشست این هفته شورای حکام آژانس وجود دارد و چرا او آن را غیرمحتمل می‌داند، پاسخ داد «می‌دانم که این موضوع خیلی بعید است. در برنامه نیست».

در خصوص این موضوع خبرنگار تابناک گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.

«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.

مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحد‌های تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.

پل پپلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه پرینستون است. کتاب‌های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».

*آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پی تصویب قطعنامه‌ای است که از ایران می‌خواهد گزارشی درباره وضعیت ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد خود ارائه دهد و اجازه دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های آسیب‌دیده را بدهد. دلایل پیشنهاد این قطعنامه چیست؟

وضعیت اورانیوم غنی‌شدهٔ ۶۰٪ همان موضوعی است که از منظر عدم‌اشاعه مدت‌ها بیش از همه نگران‌کننده بوده است، و این قطع‌نامه صرفاً تلاشی است برای کسب پاسخگویی بیشتر از سوی دولت ایران در این موضوع. اینکه چنین قطع‌نامه‌ای اثر مورد انتظار را داشته باشد یا نه، هنوز باید منتظر ماند و دید.

*وال‌استریت ژورنال گزارش داده که بعید است پرونده ایران در این نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود. آیا این موضوع به معنای فشار برای همکاری ایران با آژانس است و اگر همکاری حاصل نشود، در جلسات آینده پرونده به شورای امنیت خواهد رفت؟

امکان ارجاع به شورای امنیت ممکن است از سوی سه کشور اروپایی و دیگران به‌عنوان شکلی از اهرم فشار بر ایران دیده شود. اینکه آیا در عمل ارجاع انجام خواهد شد اگر همکاری ایران ناکافی ارزیابی شود، نیاز به تصمیم دیگری دارد، به‌ویژه از سوی دولت‌های غربی.

*وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، اعلام کرده که تمام ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد زیر آوار است و ایران قصد خارج کردن آن را فعلا ندارد. با توجه به فشار آژانس، آیا ایران می‌تواند به این رویکرد ادامه دهد؟

ممکن است اورانیوم واقعاً زیر آوار باشد و از نظر فیزیکی در دسترس نباشد. در چنین صورتی دشوار است ایران چیز زیادی غیر از آنچه تاکنون گفته بگوید. با این حال، ایران می‌توانست در زمینهٔ دسترسی بازرسان آژانس نسبت به آژانس تا حدودی همکارانه‌تر عمل کند، حتی اگر این به این معنا باشد که بازرسان بیشتر به بالای تودهٔ آوار نگاه کنند و نتوانند به اورانیوم نزدیک شوند.

*ایران اعلام کرده که درخواست‌هایی برای مذاکره با آمریکا دریافت کرده است. این موضوع پیش از احتمال صدور قطعنامه آژانس مطرح شد. آیا این دو موضوع مرتبط هستند؟ به عبارت دیگر، آیا ایران برای کاهش فشار آژانس به مذاکره روی می‌آورد؟

این مسائل مرتبط هستند، زیرا E-۳ در مسیر یکی از خواسته‌های خود در ارتباط با «بازگشت تحریم‌های سازمان ملل» (snapback) پیشرفتی در مذاکره برای یافتن جایگزینی برای برجام حاصل کرده‌اند، علاوه بر موضوعات مربوط به دسترسی بازرسان آژانس و شفاف‌سازی/گزارش‌دهی دربارهٔ اورانیوم غنی‌شده. اگر ایران بخواهد فشار آژانس را کاهش دهد، می‌تواند در هر یک از این حوزه‌ها اقدام کند و لزوماً این اقدام به مذاکرات با آمریکا محدود نمی‌شود.

*یک روز پیش از اعلام ایران درباره دریافت پیام برای مذاکره، دونالد ترامپ نیز گفت که ایران درخواست مذاکره داده است. آیا باید انتظار آغاز مذاکرات را داشت؟

نمی‌توان به ادعا‌های ترامپ دربارهٔ صحت آنچه می‌گوید اعتماد کرد، از جمله ادعا‌ها دربارهٔ اقداماتی که دولت‌های خارجی انجام داده‌اند. موضع ایران همچنان به‌نظر می‌رسد مخالفت با مذاکرات مستقیم با ایالات متحده باشد، هرچند شکل‌هایی از مذاکرات غیرمستقیم ممکن است ممکن باشد.