در سال‌های اخیر، طرح توسعه نیروگاه‌های خورشیدی از سوی وزارت نیرو به‌منزله‌ی ناجی بحران برق کشور معرفی شد؛ راهی برای عبور از خاموشی‌های پیاپی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی. اما آنچه «خورشید نجات‌بخش» نام گرفته بود، حالا خود به موضوعی تاریک در سیاست انرژی کشور تبدیل شده است.
به گزارش سرویس اقتصادی تابناک؛ مسئله فقط کمبود برق یا سرعت پایین توسعه نیست؛ چالش‌های فنی، اقتصادی و مدیریتی در دل این طرح، از همان ابتدا آن را با علامت سؤال روبه‌رو کرد. هنوز زیرساخت ذخیره‌سازی انرژی فراهم نشده، شبکه انتقال و توزیع بهبود نیافته، و مدل اقتصادی نیروگاه‌ها از پایداری لازم برخوردار نیست. در چنین شرایطی، اقدام برای توسعه بی‌محابای نیروگاه‌های خورشیدی ـ بدون مهندسی دقیق شبکه و بدون تحلیل هزینه‌فایده، تنها به انبوهی از پروژه‌های نیمه‌تمام و ناکارآمد منجر می شود.
اما با همه این مسائل و ناترازی‌ها، اکنون در مرحله‌ای تازه از این سیاست شاهد پدیده‌ای پیچیده‌تر هستیم: رانت زیر نور خورشید؛ جایی که سازوکار صدور مجوز و ساخت نیروگاه‌ها، خود به مسئله‌ای اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده. مجوزهایی که باید ابزاری برای تولید برق باشند، امروز به کالایی کمیاب و قابل معامله بدل شده‌اند، و همین روند مسیر توسعه را از هدف اصلی منحرف کرده است.
در همین باره، حسین سلاح‌ورزی، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، با رویکردی انتقادی در فضای مجازی نوشت: سیاست توسعه نیروگاه‌های خورشیدی قرار بود نماد عقلانیت و آینده‌نگری دولت باشد، اما در عمل به یکی از مصادیق آشکار رانت تبدیل شد. مجوز احداث نیروگاه، به‌جای آنکه ابزار تولید باشد، به امتیازی کمیاب و قابل خریدوفروش بدل شد. ریشه مشکل در صدور سلیقه‌ای مجوز، نبود شفافیت اطلاعات، و اعطای بی‌ضابطه زمین و قراردادهای خرید تضمینی است.
او با اشاره به تجارب جهانی تأکید کرده بود: در حالی‌که در بسیاری کشورها، ظرفیت تولید از طریق حراج رقابتی و با افشای کامل داده‌ها واگذار می‌شود، در ایران مجوزها میان حلقه‌ای محدود توزیع شد. سلاح‌ورزی گفته است: اگر دولت همان چهار اصل ساده «رقابت، شفافیت، تعهد مالی و افشای مالکیت» را رعایت می‌کرد، این سیاست می‌توانست الگوی سلامت نهادی باشد، نه بازاری برای امتیازفروشی.
سلاح ورزی در ادامه جمله‌ای کلیدی دارد که شاید هشدار امروز باشد: «هنوز هم دیر نیست، اما اصلاح، شجاعت می‌خواهد؛ شجاعت کنار گذاشتن امتیازدهی و جایگزینی آن با قواعد شفاف، رقابتی و قابل راستی‌آزمایی.»
به گزارش تابناک؛ اگر قرار است خورشید، منبع نوری برای توسعه پایدار کشور باشد، باید پیش از هر چیز پرتو شفافیت و سلامت حکمرانی بر سیاست انرژی ایران بتابد؛ وگرنه، زیر همین آفتاب، باز هم سایه رانت گسترده‌تر خواهد شد.
چرا با وجود تأکید مکرر رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور بر شفافیت مالی و سلامت تصمیم‌گیری اقتصادی، همچنان شاهد شکل‌گیری حلقه‌های محدود در توزیع مجوزهای نیروگاه‌های خورشیدی هستیم؟
نتیجه این سیاست‌های غیرشفاف در وزارت نیرو چیست؟ آیا واقعاً باعث جذب بخش خصوصی واقعی و تقویت تولید خواهد شد، یا صرفاً به جیب گروه‌هایی خاص با «کلیدواژه همیشگیِ امتیازفروشی» سرازیر می‌شود؟
