حاکمیت ارمنستان بر کریدور زنگزور جاری خواهد بود/ سفر پزشکیان به ارمنستان و بلاروس برخی پنجره‌ها را باز می‌کند

کارشناس مسائل قفقاز می‌گوید: با توجه به اینکه این قرارداد ۹۹ ساله توسط دولت آمریکا اجرا نمی‌شود، بلکه توسط یک کنسرسیوم خصوصی پیگیری خواهد شد، ارمنستان این ادعا را مطرح می‌کند که آمریکایی‌ها در این فرآیند حضور ندارند. با این حال، شرکت مجری قطعاً دارای ماهیت آمریکایی است.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری ایران به دعوت رسمی نخست وزیر ارمنستان، روز دوشنبه ۲۷ مرداد وارد ایروان شد.

در این سفر ۱۰ سند همکاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی به امضای طرفین رسید.

کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که دستاورد‌های این سفر، برگی جدید را در تاریخ روابط تهران- ایروان رقم زد.

این سفر در حالی صورت گرفت که توافق ایروان و باکو بر سر افتتاح گذرگاه موسوم به زنگزور، بازتاب گسترده‌ای در ایران داشت و نگرانی‌هایی را برانگیخته است.

«مسعود پزشکیان»، رئیس جمهوری ایران در همین ارتباط در نشستی مطبوعاتی در ایروان گفت: «ما همواره با صراحت از تمامیت ارضی ارمنستان حمایت کرده‌ایم و این سیاست ثابت و بدون تغییر جمهوری اسلامی ایران است. با هرگونه توسل به زور یا تهدید به استفاده از آن در منطقه مخالف هستیم. معتقدیم که سیاست و حکمرانی در منطقه قفقاز باید قفقازی باقی بماند؛ برون‌سپاری حل و فصل مسائل قفقاز به نیرو‌های فرامنطقه‌ای موجب پیچیده‌تر شدن شرایط منطقه می‌شود.»

«ابراهیم فراهانی» کارشناس مسائل ترکیه و قفقاز در گفت‌و‌گو با خبرنگار تابناک در خصوص این سفر گفت: سفر آقای پزشکیان به ارمنستان با هدف بررسی و پیگیری توافق‌نامه‌ای بود که بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید امضا شد و آقای ترامپ پشتوانه آن است. 

وی افزود: با توجه به اینکه این قرارداد ۹۹ ساله توسط دولت آمریکا اجرا نمی‌شود، بلکه توسط یک کنسرسیوم خصوصی پیگیری خواهد شد، ارمنستان این ادعا را مطرح می‌کند که آمریکایی‌ها در این فرآیند حضور ندارند. با این حال، شرکت مجری قطعاً دارای ماهیت آمریکایی است.

فراهانی تأکید کرد: ایران نیز ناگزیر به پذیرش این کریدور است. دو سال پیش، زمانی که ایران از نفوذ بیشتری در منطقه برخوردار بود و بحران فعلی را تجربه نمی‌کرد، تهدید کرده بود که مانع اجرای این کریدور خواهد شد. 

وی افزود:، اما اکنون، با توجه به اینکه این قرارداد توسط یک شرکت خصوصی اجرا می‌شود و حاکمیت ارمنستان زیر سؤال نمی‌رود، ایران گزینه‌ای جز پذیرش ندارد. لازم به ذکر است که هنوز مسیر اجرایی این توافق‌نامه در جمهوری آذربایجان به صورت جدی آغاز نشده است.

کارشناس مسائل قفقاز در ادامه یادآور شد: در این میان، آذربایجان تأکید دارد که این مسیر باید بین‌المللی باشد، در حالی که ارمنستان بر جزئی بودن آن از خاک خود و حفظ حاکمیت ملی تأکید می‌کند.

وی تأکید کرد: سفر آقای پزشکیان به ارمنستان و بلاروس نیز در همین چارچوب اهمیت دارد. همان‌طور که می‌دانیم، بلاروس کشوری است که کاملاً تحت سلطه روسیه قرار دارد و با توجه به حساسیت‌های موجود درباره روسیه و برخی اقدامات غیرقابل اعتماد آن، سفر به این کشور از منظر دیپلماتیک قابل توجه است. صحبت‌های آقای پزشکیان و آقای عراقچی اعلام می‌شود، اما وضعیت داخلی ایران به گونه‌ای نیست که امکان اقدامات جدی در منطقه وجود داشته باشد.

فراهانی تأکید کرد: در دو سال اخیر، ایران به مرور تضعیف شده است، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، و این محدودیت‌ها موجب شده که ایران نتواند اقدامات قبلی خود در قفقاز را ادامه دهد.

وی افزود: با نزدیک شدن به لحظات حساس اجرای مکانیزم اسنپ‌بک در اکتبر ۲۰۲۵، ایران بیشتر تلاش دارد تا بخشی از نفوذ از دست رفته خود در منطقه قفقاز جنوبی را بازیابی کند. سفر‌های دیپلماتیک آقای پزشکیان ممکن است برخی پنجره‌های نفوذ بسته شده را باز کند، اما تغییرات اساسی بعید به نظر می‌رسد.

کارشناس مسائل قفقاز در پایان یادآور شد: منطقه قفقاز، به عنوان بخشی از اوراسیا و منطقه هارتلند ژئوپلیتیک، از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال، تا زمانی که ایران مشکلات داخلی خود را حل نکند، توانایی انجام اقدامات جدی و اثرگذار در این منطقه محدود خواهد بود.

گفت‌و‌گو: مهتاب بهرامی آسترکی