کارنامه مردی که ۱۴ سال ساواک و موساد را درگیر کرده بود

به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، امروز دوم شهریور سالروز شهادت شهید سیدعلی اندرزگو یکی از مبارزان هوشمند و اطلاعات‌محور انقلاب اسلامی است که سال‌ها دستگاه‌ اطلاعاتی ساواک و حامیان آمریکایی و اسرائیلی‌اش را درگیر کرده بود. او شهریور ۱۳۵۷ درحالی‌که چندماه تا پیروزی انقلاب اسلامی و ثمربخشی مبارزاتش باقی مانده بود، در یکی از محلات تهران شناسایی و توسط نیروهای ساواک محاصره شد. 

صحنه شهادت اندرزگو به یک زد و خورد مسلحانه تبدیل شد و او پیش از شهادت، برگه‌های حاوی اسامی رابط‌ها و اطلاعات محرمانه نزد خود را خورد تا به دست ماموران امنیتی رژیم پهلوی نیافتند. سپس به ضرب گلوله از پا درآمد و شهید شد.

در ادامه، مروری بر زندگی و کارنامه شهید اندرزگو براساس یکی از کتاب‌های مربوط به تاریخ معاصر ایران و انقلاب داریم؛

سیدعلی اندرزگو سال ۱۳۱۶ در یکی از محلات جنوب شهر تهران به دنیا آمد. پدرش سید اسدالله، در ابتدا شغل بنایی داشت و سپس به خرده‌فروشی در میدان شوش تهران روی آورد.

علی کوچک‌ترین فرزند خانواده بود. او دوران دیستان را در مدرسه فرخی که نزدیک خانه‌شان بود، سپری کرد؛ اما به دلیل تنگدستی خانواده‌اش نتوانست ادامه تحصیل بدهد و برای یاری‌رساندن به پدرش که شاهد زحمات طاقت‌فرسای او بود و کمک به اقتصاد خانواده‌اش، درس را رها کرد و نزد برادرش سید حسن که در بازار تهران نجاری داشت، مشغول به کار شد و حدود ده سال در این شغل ماند.

سید علی حین کار، دروس حوزوی را در مسجد محله‌شان و نزد اساتیدی چون حجت‌الاسلام بروجردی و میرزاعلی اصغر هرندی آموخت و در طول آن دوره جامع المقدمات، تحف العقول، نهج‌البلاغه، فقه و اصول و دروس دیگر را فراگرفت.

وی سپس به هیئت موتلفه پیوست و با وارد شدن به شاخه نظامی آن، از شغل خود دست کشید. او بعد از شرکت در اعدام انقلابی حسنعلی منصور، ابتدا مدتی به قم رفت و پس از دوره کوتاهی، راهی نجف اشرف شد و پس از بازگشت از عراق، دوباره در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شد. در آن مدت، در محضر آیت‌الله مشکینی و مکارم شیرازی، تفسیر و اخلاق و در محضر آقای دوزدوزانی، قوانین و لمعه را آموخت.

اندرزگو که با نام شیخ عباس تهرانی در حوزه علمیه قم تحصیل می‌کرد، به دلیل فعالیت‌هایی که داشت، شناسایی شد؛ لذا مجبور شد لباس روحانیت را درآورد و به چیذر برود. در آنجا در مدرسه‌ای که حجت‌الاسلام سید علی‌اصغر هاشمی تأسیس کرده بود، پناه گرفت و دروس حوزوی را ادامه داد. او برای اینکه شناسایی نشود، رفت‌وآمدهای طاقت‌فرسایی به کشورهای منطقه داشت. در نهایت، در مشهد سکنی گزید.

به گفته همسرش، او در مشهد به مدت پنج سال در کلاس‌های درس ادیب نیشابوری حاضر شد و از محضر او بهره‌ها برد. در حسینیه اصفهانی‌ها در بازار سرشور نیز در کلاس‌های درس آقای موسوی شرکت می‌کرد. کتب خطی و قدیمی وی که ساواک آن‌ها را ضبط کرده بود و لیست آن‌ها در اسناد ساواک موجود است، نشان‌دهنده علاقه او به آموختن است.

او در دوران مبارزه، مرتب کتاب می‌خرید که این موضوع باعث تعجب دوستانش شده بود. به شعر و به‌ویژه اشعار مذهبی هم علاقه وافری داشت و علاوه بر تبلیغ و تحصیل، به تدریس نیز اهتمام می‌ورزید. برای مثال، به بعضی از دانشجویان در مدرسه چیذر و مساجد واقع در بازار سرشور در مشهد، زبان عربی آموزش می‌داد.

مهم‌ترین اشتغال اندرزگو در دوران مبارزه، فعالیت برای سرنگونی رژیم ستم‌شاهی بود؛ ولی ازآنجایی‌که می‌خواست ارتباطش را با مردم حفظ کند، هرازگاهی به فراخور محیط و افرادی که با آن‌ها ارتباط داشت، پوشش شغلی خاصی را انتخاب می‌کرد؛ از جمله روضه‌خوانی، فروش تسبیح و انگشتر، فروش دواجات، طبابت سنتی، ساختمان‌سازی، فرش‌فروشی و...

پوشش‌های شغلی او آن‌قدر زیاد بود که گاهی نزدیکان او را نیز به‌اشتباه می‌انداخت؛ برای مثال یکی از آشنایان او در مصاحبه با مجله سروش، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اندرزگو را از تجار بازار و چای‌فروش معرفی کرده است.

اندرزگو پس از ترور منصور، دست از مبارزه نکشید. رژیم شاه در دستگیری او ناتوان بود. وی سرانجام، در (دوم) شهریور ۱۳۵۷، در درگیری مسلحانه با عوامل رژیم پهلوی به شهادت رسید.

اسدالله بادامچیان درباره شهید اندرزگو این‌روایت را دارد:

شهید اندرزگو از سال ۱۳۴۳ که وارد جهاد مسلحانه شد، تا سال ۱۳۵۷، یعنی چهارده سال، چریک بود که با قوی‌ترین برنامه ظاهرشده و رژیم شاه را همراه با اینتلیجنت سرویس و سایر سرویس‌های امنیتی دنیا عاجز کرده و تمام قدرت جهنمی ساواک و پشتیبانی سیا و اینتلیجنت سرویس و موساد نتوانسته بود ایشان را دستگیر کند و از پا در بیاورد؛ و مهم‌تر اینکه او کسی نبود که در عرصه اجتماع هم نباشد و کاملاً مخفی زندگی کند. در مدرسه علمیه چیذر درس می‌داد و دائماً در حال رفت‌وآمد و مسافرت بود. تنها در یک کشور هم نبود. از مرز بارها عبور می‌کرد و به کشورهای مختلف رفت‌وبرگشت داشت و به‌رغم گستردگی فعالیت با همه گروهای مبارز و تأمین بخش عمده‌ای از اسلحه برای مبارزات و همکاری با هیئت موتلفه اسلامی به‌عنوان یک تشکیلات گسترده، بازهم رژیم نتوانست او را دستگیر کند.

***

منبع: کتاب «اصناف و بازاریان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» نوشته یعقوب پناهی و کامران حمانی