داستان این روزهای تهران/ واقعیت های منابع آبی و انتقال پایتخت چیست؟

در حالی که کمبود آب و تراکم جمعیت در تهران به چالشی جدی تبدیل شده، و ناترازیهای انرژی هم بر دامنه مشکلات افزوده است، معلوم نیست انتقال پایتخت به مکران به صورت جدی پیگیری خواهد شد یا قرار نیست اتفاقی ویژه رخ دهد.

مجید نصیرپور عضو هیات رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس که در این رابطه با خبرنگار اجتماعی تابناک گفتگو کرده، معتقد است که این طرح انتقال پایتخت به مکران در نهایت عملی نخواهد بود.

گفت گوی تابناک با مجید نصیر پور را می خوانید.

* سال گذشته موضوع انتقال پایتخت به مکران از سوی دولتی‌ها مطرح شد. همان زمان هم می‌شد حدس زد که در سال‌های آتی چنین موضوعی به این زودی‌ها محقق نشود. تحلیل شما درباره طرح این موضوع و سرنوشت آن چیست؟

طرح انتقال پایتخت از تهران موضوعی است که مصوبه قانونی دارد و تاکنون هزینه‌های زیادی نیز برای آن صرف شده است. با این حال، به عنوان یک کارشناس، پیش‌بینی من این است که این کار عملی نیست و هزینه‌هایی که صرف آن می‌شود در واقع اتلاف منابع مالی کشور است.

* چرا؟

دلیل این امر آن است که جمهوری اسلامی اقتضائات خاص خود را دارد و موضوع انتقال پایتخت صرفاً بحث اقتصادی نیست که بگوییم به دلایل اقتصادی یا مسائل مشابه به مکران یا جای دیگری برویم. هزینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این کار بسیار زیاد است و با توجه به شرایط موجود کشور، در سال‌های پیش‌رو این اتفاق رخ نخواهد داد.

*پس چرا مطرح شده و می شود؟

اینکه برخی دوستان هر از گاهی این موضوع را مطرح می‌کنند، مشخص نیست با چه هدفی است؛ اما ما آمادگی لازم را در مجموعه نظام اداری و سیاسی کشور برای این اقدام مشاهده نمی‌کنیم. بنابراین، پیش‌بینی من این است که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

* تأثیر موضوعاتی مانند کمبود آب چه نقشی در شرایط پایتخت و  و ترکیب جمعیت آن دارد؟

موضوع کمبود آب را نمی‌توان به ضرورت انتقال پایتخت مرتبط دانست. همان‌طور که عرض کردم، انتقال پایتخت تابع مجموعه‌ای از مسائل است و موضوعی تک‌بُعدی نیست که صرفاً به دلیل کمبود آب انجام شود. هزینه مالی این انتقال در شرایط فعلی غیرقابل محاسبه است و از این رو، طرح آن نیز غیرقابل قبول به نظر می‌رسد.

آن‌هایی که این موضوع را مطرح می‌کنند، انگیزه‌شان برای من روشن نیست؛ چرا که با اندک دانشی از وضعیت کشور، مشخص می‌شود که این کار عملی نیست. ایجاد چنین موج‌هایی در جامعه، اقدامی قابل دفاع محسوب نمی‌شود و بهتر است منطقی‌تر عمل کنیم و اجازه دهیم کشور در آرامش به رفع مشکلات خود بپردازد.

برای مثال، در حوزه برق، مشکل اصلی ما کم‌کاری دولت‌های پیشین و عدم سرمایه‌گذاری متناسب با نیازها بوده است. فاکتورهای مؤثر بر تأمین نیاز برق، مانند میزان مصرف، جمعیت و صنایع قابل پیش‌بینی است، اما سرمایه‌گذاری لازم انجام نشده است. اکنون دو راهکار پیش رو داریم: یکی سرمایه‌گذاری مناسب در این حوزه و دیگری بهره‌گیری از منابع جدید تولید انرژی مانند خورشید که البته سرمایه‌گذاری و اقدامات اجرایی خاص خود را می‌طلبد. اگر دولت بتواند موانع سرمایه‌گذاری خارجی را برطرف کند و گردش مالی کشور در حوزه بین‌الملل تسهیل شود، می‌توان با سرعت بخشیدن به این سرمایه‌گذاری‌ها نیاز کشور را برطرف کرد.

*آیا تهران واقعا  با بحران کمبود آب مواجه است یا این موضوع صرفاً برای خلوت‌تر کردن پایتخت یا با اهداف دیگری مطرح می‌شود؟

قطعاً با کمبود آب مواجه هستیم. این موضوع بدیهی است؛ چرا که مردم شاهد کاهش بارش‌های زمستانی، پاییزی و بهاری در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ بوده‌اند. میزان مصرف آب نیز به دلیل افزایش دما در کشور، رشد داشته است. برای مشاهده وضعیت کافی است به ذخایر سد لتیان و سد کرج به عنوان دو منبع مهم آبی در محدوده تهران مراجعه کنیم.

ما در گذشته در عمق ۶ متری زمین به آب می‌رسیدیم، اما اکنون کشاورزان برای رسیدن به آب تا عمق ۲۵۰ متری حفاری می‌کنند و همچنان به آب دست نمی‌یابند. این نشان‌دهنده بحران جدی آب است. متأسفانه، در این زمینه هم فرهنگ‌سازی لازم و هم سرمایه‌گذاری به موقع انجام نشده است.

اکنون آب مصرفی منازل ما آب شیرین است، در حالی که با سرمایه‌گذاری و فرهنگ‌سازی به موقع می‌توانستیم، همانند بسیاری از کشورهای دنیا، دو نوع آب در دسترس مردم قرار دهیم تا منابع آبی بهتر مدیریت شود. متأسفانه این اقدامات انجام نشده و دولت فعلی نیز از آغاز کار با چالش‌های داخلی و بین‌المللی متعددی روبه‌رو بوده است. امیدواریم با گشایش‌های پیش‌رو، فرصت سرمایه‌گذاری در این حوزه فراهم شود.

* تهران پس از جنگ ۱۲ روزه چه شرایط خاصی را در حوزه جمعیت و مهاجرت تجربه کرده است؟ آیا مهاجرت به تهران یا از آن افزایش یا کاهش داشته است؟ مطالعه ای در این باره انجام گرفته؟

مطالعه دقیقی در این زمینه انجام نداده‌ام، اما به نظر می‌رسد ساکنان تهران به دلایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، سخت از این شهر مهاجرت می‌کنند. همچنین، به دلیل هزینه‌های بالای زندگی در تهران، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به این شهر شتاب زیادی ندارد.

با این حال، مناطق اطراف تهران پذیرای جمعیت جدید بوده‌اند. برای ارزیابی دقیق این وضعیت، نیاز به مطالعات میدانی است.

 به نظر می‌رسد جنگ ۱۲ روزه حداقل در کوتاه‌مدت تأثیر جدی بر آمار مهاجرت نداشته است.

گفتگو: مهتاب بهرامی آسترکی