از رد پست وزارت ارشاد تا وضو گرفتن در خلق شاهکار عاشورا

به گزارش تابناک به نقل از خبرفوری؛ استاد محمود فرشچیان در اصفهان دیده بر جهان گشود. پدرش که مردی هنردوست بود با توجه به اشتیاق فرزند به هنر نقاشی او را به کارگاه استاد حاج «میرزاآقا امامی» رهنمون کرد. وی سپس در هنرستان هنر‌های زیبای اصفهان از استاد «عیسی بهادری» تعلیم گرفت. پس از پایان این دوره به اروپا رفت و چند سالی در آنجا به مطالعه و بررسی آثار نقاشان برجسته غرب همت گماشت و در نتیجه همین مطالعات بود که به رهیافتی تازه از هنر نقاشان با معیار‌های جهانی رسید.

فرشچیان سال ۱۳۲۹ وقتی ۲۱ ساله بود دیپلم گرفت و سال ۱۳۳۲ در ۲۴ سالگی به وین اتریش مهاجرت کرد تا به مطالعه و بررسی آثار نقاشان برجسته غرب و هنر آموزی بپردازد.

در سال ۱۳۳۹ در ۳۰ سالگی پس از بازگشت کار خود را در اداره کل هنر‌های زیبای تهران آغاز کرد و به مدیرت اداره ملی و استادی دانشکده زیبای دانشگاه تهران انتخاب شد

در کنار کار، طراحی با آثار شگفت انگیز، آواز هنری او در ایران و در فراسوی مرز‌ها گسترش یافت.

در سال ۱۳۵۳ تصویرگری کتاب فردوسی را آغاز کرد، سپس سال ۱۳۵۵ در ۴۳ سالگی تابلوی مشهور عصر عاشورا را کشید که نه‌تنها در ایران بلکه در کل دنیا دیده شد.

وی در مورد خلق این اثر می‌گوید: روز عاشورا بود که مرحوم مادرم گفت چقدر کار می‌کنی امروز روز عاشوراست بیا در مجلس حضرت امام حسین (ع) شرکت کن، گفتم این کار را خواهم کرد. سپس وضو گرفتم پس از خواندن زیارت عاشورا در خلوت اتاق کارم این تابلو را شروع کردم. نقاشی آن روز تابلویی شد که الان هست.

وی در خصوص ماجرای به تصویر کشیدن تابلوی ضامن آهو نیز چنین گفته است: پزشکان تشخیص داده بودند به مرور زمان و فشار زیاد عصب دستم به شدت آسیب دیده و به این راحتی قابل ترمیم نیستد و تاکید کرده بودند دیگر هرگز نباید قلم دست بگیرم و نقاشی کنم. دیگر توان نقاشی نداشتم تا اینکه از امام رئوف، امام رضا (ع) درخواست کمک کردم و همان لحظه نذر کردم اگر دستم بهبود یافت ماجرای شفاعت و ضمانت آهو را به تصویر بکشم. شب خواب دیدم تابلو را پیش رو گذاشتم و همه چیز مهیاست، اما دستم مشکل دارد، در همان عالم خواب یک چهره مبارک و نورانی به من فرمان داد قلم بردار و آنچه را می‌خواهی ترسیم کنم. بعد از این خواب هیجان زنده بیدار شدم و دیدم اثری از بیماری در دستم نیست.

بعد از انقلاب اسلامی مهندس بازرگان از او می‌خواهد وزیر ارشاد شود، اما بعد از رد این مسئولیت با اصرار مدیریت اداره هنر‌های ملی که ۱۱ شعبه داشت را به دست می‌گیرد.

آثار استاد فرشچیان در بیش از صد‌ها نمایشگاه فردی و جمعی در ایران و سایر کشور‌ها برپا گشته و با استقبال بسیار زیادی روبه‌رو شده است. برگزاری نمایشگاه‌های پی درپی معرف شهرت ایشان در پهنه جهانی است؛ به‌گونه‌ای که موزه‌ها و کتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصی و عاشقان هنر به داشتن قطعه‌ای از آثار او مباهات می‌کنند.

با تأسیس موزه فرشچیان در مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد، بالغ بر هفتاد اثر از آثار استاد گردآوری شده است.

وی در خصوص مهاجرت به آمریکا گفته است: بعد از انقلاب دو سال و نیم در اداره کل وزارت ارشاد کار کردم، اما در نهایت به دلایلی به آمریکا رفتم و یک میز کار خریدم ۳۸ دلار و با همین میز میلیون‌ها دلار در آمریکا کار کردم. پسرم پزشک موفق در فلوریداست، دخترم روانشناس و تحلیلگر رفتار و مدیر یک مرکز کودکان عقب مانده ذهنی است و نوه‌هایم هم موفق و تحصیلکرده هستند.

برخی از افتخارات استاد فرشچیان

• انضمام نام وی در فهرست روشنفکران قرن بیست و یکم

• نشان درجه یک هنر

• تندیس طلایی اسکار ایتالیا

• نشان هنر نخل طلایی ایتالیا

• تندیس طلایی اروپایی هنر، ایتالیا

• دیپلم آکادمیک اروپا، آکادمی اروپا، ایتالیا

• دیپلم لیاقت دانشگاه هنر، ایتالیا

• مدال طلای آکادمی هنر و کار، ایتالیا

• جایزهٔ اول وزارت فرهنگ و هنر، ایران

• مدال طلای جشنوارهٔ بین‌المللی هنر، بلژیک

• مدال طلای هنر نظامی، ایران

برخی آثار استاد فرشچیان

«ضامن آهو»: طرحی از شمایل امام رضا

«پنجمین روز آفرینش»: در این تابلو همهٔ مخلوقات زمینی و آسمانی به ستایش پروردگار مشغول‌اند.

«عصر عاشورا»: فرشچیان در مورد نحوه طراحی این اثر می‌گوید:

«سه سال پیش از انقلاب روز عاشورا مادرم مرا نصیحت کرد و گفت: به روضه گوش کن تا چند کلمه حرف حساب بشنوی؛ و من با ایشان گفتم: من اول در اتاقم کاری دارم بعد خواهم رفت. حال عجیبی به من دست داد. وارد اتاق شدم، قلم را برداشتم و تابلوی عصر عاشورا را شروع کردم. قلم را که برداشتم تابلویی شد که الآن هست بدون هیچ تغییری». این اثر توسط او به موزه آستان قدس رضوی اهدا شد.

طراحی پنجمین ضریح حرم امام رضا

آخرین تابلوی او «ستایش» است که به گفته وی این تابلو برداشتی از مفهوم آیه 'یسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ' است.

آخرین و پنجمین جلد از کتاب آثار محمود فرشچیان شامل تازه‌ترین آثار این هنرمند از سوی انتشارات گویا شامل ۱۵۰ اثر نگارگری و طراحی از تازه‌ترین آثار محمود فرشچیان در ۲۵۸ صفحه رنگی با کاغذ گلاسه در سال ۱۳۸۷ منتشر شده است. ناصر میرباقری ناشر این کتاب دربارهٔ ویژگی‌های این کتاب گفته‌است که این کتاب در قطع رحلی سلطانی در ۸ رنگ، در جلد‌های مختلف چرمی، گالینکور با قاب مخصوص به خود روانه بازار شده که برای اولین بار در کتاب‌های آثار فرشچیان از رنگ متالیک نیز استفاده شده است.

آثار آسمان چهارم و شام غریبان استاد محمود فرشچیان روز یکشنبه ۱۵ شهریور ۱۳۹۴ در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد رونمایی شد.

طرح ضریح جدید مقبره حسین بن علی در کربلا آخرین اثر مذهبی هنری فرشچیان است که با مهارت استادان طلاکار و نقره کار ایران به اجرا درآمده و در سال 91 در قم رونمایی وسپس به کشور عراق منتقل شد.

استاد فرشچیان امروز در ۹۵ سالگی به دلیل ابتلا به ذات الریه به دیار باقی شتافت.