مصاحبه مشروح «سعید لیلاز» با «تابناک» قبل از جنگ 12 روزه؛
مصالحه با آمریکا خطر حمله نظامی را افزایش می‌دهد!/ آمریکا دنبال تبدیل ایران به لیبی است/ آمریکا به ایران مستقلِ غیرهسته‌ای هم رضایت نمی‌دهد
سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی در گفتگو با تابناک ضمن آسیب شناسی اوضاع اقتصادی ایران از چشم اندازه رابطه ایران و آمریکا می گوید.
گفتگوی سعید لیلاز با تابناک را در ادامه ببینید:
تابناک: قبلاً مطرح می‌شد که اگر مذاکرات ایران و آمریکا به نتیجه‌ای نزدیک شود، ممکن است برخی کشورها، مانند رژیم صهیونیستی، برای به‌هم‌زدن روند مذاکرات، دست به اقداماتی بزنند. تحلیل شما چیست؟
ببینید، من با دیپلماسی مخالف نیستم، اما با شما هم‌عقیده‌ام که حتی اگر ما با آمریکا مصالحه کنیم، ممکن است خطر حمله نظامی به ایران افزایش پیدا کند. چون اختلاف ایران و آمریکا، از نظر من، ژئوپولیتیکی است؛ نه صرفاً سیاسی یا اقتصادی، بر خلاف بعضی‌ها که ساده‌لوحانه می‌گویند دعوای ما اقتصادی است.
ایالات متحده هیچ‌گاه شریک تجاری اول ایران نبوده، حتی قبل از انقلاب اسلامی. اگر خرید‌های تسلیحاتی آن زمان را کنار بگذاریم، آمریکا در رده چهارم یا پنجم قرار می‌گرفت، به‌دلیل بعد مسافت و این بعد مسافت هنوز هم کار می‌کند. مثلاً حمل سیمان، اگر از ۴۰۰ یا ۵۰۰ کیلومتر بیشتر شود، صرفه اقتصادی ندارد. حالا شما فرض کنید بخواهد از ۱۵ هزار کیلومتر بیاید. اغلب کالاها اینطور هستند.
خود من تاجر بودم؛ بنابراین درک می‌کنم که حتی در انتخاب سرمایه‌گذاری نیز آمریکا علاقه‌ای به ایران ندارد. ایران برای آمریکا از نظر اقتصادی مهم نیست.
از سال ۵۳ و ۵۴ به بعد، دعوای ایران و آمریکا وارد فاز ژئوپولیتیک شد. آمریکا نگران قدرت‌گیری ایران شد، چون موجب تلاطم در خاورمیانه و خلیج فارس می‌شد. حتی در زمان شاه هم، اواخر دورانش، آمریکا با قدرت‌گیری ایران مشکل پیدا کرد.
در خاطرات علم می‌خوانید که شاه نامه تندی به فورد نوشت. مثلاً وقتی فورد گفته بود اگر ایران به سیاست نفتی‌اش ادامه دهد، ما مجبور می‌شویم در روابط بازنگری کنیم، شاه واکنش شدید نشان داد.
ما آن زمان رهبر جناح باز‌ها در اوپک بودیم و عربستان رهبر جناح کبوترها. شاه در مهر ۱۳۵۲ در سخنرانی افتتاحیه مجلس گفت که دوره دیپلماسی قایق‌های توپ‌دار تمام شده است. همان فضایی که سریال «دلیران تنگستان» در آن ساخته شد؛ کاملاً ضد امپریالیستی!
پس از بحران واترگیت، شاه احساس کرد آمریکا تضعیف شده است. وقتی نیکسون از پیمان برتون وودز خارج شد، یعنی دلار دیگر به طلا متصل نبود. قیمت طلا الآن ۱۰۰ برابر شده است. آمریکا تورم را به جهان تحمیل کرد. شاه گفت باید قیمت نفت هم به همان اندازه افزایش یابد، چون ما امنیت شما را تأمین می‌کنیم.
الان روشن شده که هدف اولیه پروژه هسته‌ای ایران، نظامی بوده است. خود مرحوم اکبر اعتماد، هم در مصاحبه‌های آخرش این را گفته بود. به همین دلیل می‌گویم حتی سلطنت‌طلب‌ها باید از پروژه اصلی آقای خامنه‌ای حمایت کنند، چون ایران به یک سپر ژئوپلیتیک نیاز دارد. ما کشوری تنها هستیم، شریک استراتژیک نداریم، و در موقع حمله کسی به دادمان نمی‌رسد.
به تازگی خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ایران حجم بزرگی از اسناد و تصاویر و فیلم‌ها را از سرزمین‌های اشغالی خارج کرده است. اگر این خبر واقعی باشد، چقدر می‌تواند روی معادلات آینده اثر بگذارد؟
اگر واقعی باشد، مهم است، اما نباید در مورد آثارش اغراق کرد. ما معمولاً فاصله بین تبلیغات و واقعیت را نمی‌دانیم. اطلاعات چیز مهمی است، اما اطلاعات‌زدگی هم خطر دارد. مثل تکنولوژی‌زدگی. اینکه کسی بگوید ایران در برابر F-۳۵ شانسی ندارد، این هم‌نوعی تکنولوژی‌زدگی است.
شما بار‌ها گفته‌اید که قدرت کشور به اقتصاد قوی نیاز دارد. واقعاً چطور می‌شود با اقتصاد ضعیف کشور را اداره کرد؟
برادر من، اول باید اقتصاد نیرومند داشته باشیم. من کسی هستم که معتقدم بدون لوله توپ نمی‌توان در دنیا زنده ماند. اما لوله توپ بدون اقتصاد نیرومند بی‌معنی است. آمریکا چرا می‌تواند ۱۰۰۰ میلیارد دلار خرج نظامی کند؟ چون ۳۰ هزار میلیارد دلار GDP دارد. ارتش، آمریکا را با پول بقیه دنیا اداره می‌کند. ولی ما فقط سه هزارم اقتصاد جهانیم. با این حجم اقتصاد، اداره نیرو‌های مسلح به سختی ممکن است.
دومین عامل قدرت، مردم‌اند. یعنی اقتصاد باید عدالت توزیعی داشته باشد و مشروعیت بدهد. من اوضاع کنونی را با دوره شهید رجایی مقایسه می‌کنم. آن موقع با امکانات کمتر، جنگ را اداره کردیم. چون مردم باور داشتند. با مردمی که پشت نظام‌اند، می‌شود معجزه کرد.
ما الان با یک‌سوم جمعیت زیر خط فقر روبه‌رو هستیم. در دولت آقای رئیسی، سه بار با آقای خاندوزی ملاقات کردم. آخرین‌بار به او گفتم: «یه فوت دیگه مونده طبقه متوسط رو نابود کنی!» خندید، ولی خب این اتفاق افتاد. رشد اقتصادی به قیمت جاری ۵۰ درصد بود ولی درآمد حقیقی رشد نداشت.
همین الان هم اگر به کارمند‌ها حقوق بدهید، فوراً خرج میکنند و رونق ایجاد می‌شود. اما اگر سرمایه‌دار سود کند، پولش را به خارج می‌برد. ما باید به اقتصاد مردمی برگردیم.
آیا آینده مذاکرات ایران و آمریکا موفق خواهد بود یا نه؟
از اول نظرم این بوده و هنوز هم هست که مصالحه راهبردی غیرممکن است. احتمال دارد توافق موقت انجام شود. مثلاً ایران تولید سانتریفیوژ را کم کند، نظارت‌های بیشتر را بپذیرد، بخشی از اورانیوم را بدهد. در ازای آن امتیازات محدود بگیرد. اما پروژه آمریکا، تبدیل ایران به لیبی است. آنها حتی به یک ایران مستقلِ غیرهسته‌ای هم رضایت نمی‌دهند. چون موقعیت ژئوپلیتیکی ما با ویتنام فرق دارد. نه ما به آنها اعتماد داریم، نه آنها به ما؛ و هر دو هم حق دارند.
در حوزه انرژی، ناترازی بزرگی وجود دارد. آیا دولت آینده مثلاً دولت آقای پزشکیان می‌تواند این معضل را حل کند؟
من ناترازی‌ها را بیشتر از سمت تقاضا می‌دانم. از سال ۹۶ تا الان، تولید برق ایران بیش از ۵۰ درصد رشد کرده است. ولی رشد اقتصادی و جمعیت خیلی کمتر بوده است؛ بنابراین افزایش مصرف غیرمنطقی‌ست. در واقع، شدت انرژی در ایران بالا رفته است. در فروردین امسال، رشد مصرف بنزین ۹ درصد بوده، در حالی‌که رشد اقتصادی کمتر از ۱ درصد بوده است. یعنی مصرف افسارگسیخته شده است. دلیل اش این است که قیمت حامل‌های انرژی ثابت مانده است.
این تفکر که از مجلس هفتم باب شد – که به ملت وعده بدهیم قیمت‌ها افزایش پیدا نکند – یک اشتباه تاریخی بود. وقتی تورم ۴۵ درصد است، ولی قیمت سوخت را ثابت نگه‌می‌دارید، به مردم پیام اسراف می‌دهید.
اگر دولت وفاق داشته باشد و به ملت ایران برگردد، حل این ناترازی ممکن است. من خودم طرحی دادم که اگر سالی ۲۰ درصد قیمت سوخت افزایش یابد (با کنترل تورم)، می‌شود ماهی ۲ میلیون تومان یارانه نقدی به ۷۰ درصد مردم داد. مشکل این است که ما هیچ‌وقت راست نگفتیم. در حالی‌که مشروعیت شهید رجایی در آن زمان از صداقت می‌آمد. مردم باور می‌کردند او راست می‌گوید.
غیر قابل انتشار: ۲۵
در انتظار بررسی: ۵
انتشار یافته: ۴۶
آخر مصاحبه نوشتی که : مشکل این است که ما هیچ‌وقت راست نگفتیم. " از کجا معلوم که الان راست میگویید؟ پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۸:۰۱ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
چرا بجای نام مهندس موسوی نام شهید رجایی را می آورید ؟؟؟ کارشناس اقتصادی را چکار به تفسیر سیاسی آنهم چنین آبکی ! پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۲۱:۲۲ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
این بابا نونش تو تورم. برای همین این تحلیل چپ اندر قیچی را ارائه کرده ایران به بمب اتم نیاز دارد تا هنگامی که ایران بمب اتم نسازد و سپس از ان پی تی خارج نشود احتمال موج های بعدی حمله اسرائیل بسیار بالا است زیرا اسرائیل نگرانی چندانی از خسارات اقتصادی حمله به ایران ندارد و به احتمال بالا ممکنه بعد از چند موج اسرائیل حمله اتمی کند پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۰:۲۲ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
بمب اتم واسه مردم فقر و تورم بیشتر میاره ناشناس
| | ۰۱:۲۰ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۲
یا قوی باش یا تسلیم خواهی شد ناشناس
| | ۰۶:۳۷ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۲
اقا بساز دیگه سی سال مگه داشتی چیکار میکردی ناشناس
| | ۰۷:۳۶ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۲
فقر و تورم برای مردم بوده ولی برای مسوولین نبوده .اشکالی نداره از بمب اتم رونمایی کنند .چه بمب اتم باشه و چه نباشه به حال مردم فرقی نداره . در هر دو حالت فقیرند این کم است و باید ماهی یک میلیون افغانی اخراج شود پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۹:۲۶ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
افغانی های دارای مجوز خدمات ارزنده ای را در کشور انجام می دهند چند نفری که دستگیر شدند ورود و اقامتشان غیر مجاز بود با تشکر از سایت تابناک این مصاحبه بسیار علمی و واقعی و خیلی جالب بود در این مصاحبه خبری از شعارهای عجیب و غریب و فضایی نبود علم بود و اقتصاد دانش بود و تاریخ و... پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۲۱:۳۴ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
اگه واقعا کارشناسه بیاد شباهت ایران به لیبی، موقغیت ژيو پولتیک، دلایل خواست آمریکا و نشانه ها رو بگه. رو هوا حرف زدن که کارشناس نمیخواد. همه یاد گرفتن میگن میخوان ایرانو مثل لیبی کنن 
در مورد کمبود برق و کلا انرژی مشکل ایران کمبود تولید نیست وقتی انرژی به قیمتهای نزدیک به رایگان فروخته بشه هیچ وقت تولید پاسخگوی تقاضا نخواهد بود. این مشکل یک شبه حل نمیشه پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۷:۴۹ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
وقتی تو ایران جنگ شد، میزان تولید رمز ارز در جهان به شکل محسوسی افت کرد.مشکل اینجاست
رضا
| | ۱۸:۵۶ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
اتفاقا یک شبه حل میشه قیمت انرژی را تصاعدی ۲۰ برابر کن مردم کولرهای گازی را خاموش میکنند و خیلی کارهای دیگر ناشناس
| | ۲۲:۱۹ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
کاملا با نظر شما موافقم قیمت آب و برق و گاز و بنزبن و ... در ایران در حد رایگان و مفته نه دولتی ها نه مردم نه صنایع همه در حال اسراف هستن کاملا بی خیال ناشناس
| | ۱۴:۳۴ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۲
اگر به نسبت درآمدها و حداقل حقوق مقایسه کنید متوجه خواهید شد قیمت انرژی اصلا ارزان نیست بیسواد تر از اصولگرایان، اصلاحطلبان هستند پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۸:۵۶ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
توخوبی ناشناس
| | ۰۰:۰۶ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۲
اصولگراها مگه سواد هم دارن؟با سوادترینشون تفاوت یک و نیم را نمیدونست
جناب لیلاز همه کالا ها که مثل سیمان نیست، خیلی از کالاها با توجه به بعد مسافت هم صرفه اقتصادی دارند. پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۸:۰۲ - ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
الان یعنی عربستان هم قرار داد خرید سیمان بستند ؟؟؟ تحلیل های اقتصادی ایشون چی بوده که باز سیاست تحلیل کنه...! کارشناس اقتصااااااادی راجع به سیاست و بمب؟؟؟؟؟؟ چه خبره تو این مملکت سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.