نگرانی ها از سخت‌گیری در تصحیح اوراق امتحانات؛ سرایت استرس از کنکور به سه سال نهایی

 اخبار و شایعاتی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که از سخت‌گیری‌های غیرمعمول برخی مصححان ورقه های آزمون نهایی، به ویژه مصححان زن، حکایت دارند. این خبرها چقدر واقعی است؟

به گزارش سرویس اجتماعي تابناک، دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم و خانواده‌هایشان نگرانند که خبر سخت‌گیری‌های به ظاهر سلیقه‌ای، واقعی باشد و به کاهش نمرات و تأثیر منفی بر نتایج تحصیلی آن‌ها منجر شود. در مقابل، مسئولان آموزش و پرورش با رد شایعات، بر اجرای دقیق و منصفانه فرآیند تصحیح تأکید می‌کنند.  

واکنش وزیر

وزیر آموزش و پرورش در واکنش به این جنجال‌ها، از ایستادگی در برابر اخبار نادرست سخن گفت و اطمینان داد که اگرچه ممکن است در برخی موارد اشکالاتی در تصحیح اوراق رخ داده باشد، اما این مشکلات شناسایی و دستور اصلاح آن‌ها صادر شده است. وی همچنین به پرداخت به موقع حق‌الزحمه معلمان اشاره کرد، موضوعی که به گفته برخی کارشناسان، یکی از دلایل کم‌رغبتی معلمان برای مشارکت در تصحیح اوراق بوده است.  

این موضوع در سالهای گذشته نیز گهگاه مطرح می شد. نسرین محمدباقری، کارشناس آموزشی و دبیر ریاضی، به تشریح فرآیند کنونی تصحیح اوراق می پردازد. او توضیح می‌دهد که تصحیح الکترونیکی امتحانات نهایی، که از دو سال گذشته آغاز شده، از بسیاری جهت‌ها مثبت ارزیابی می‌شود. در این روش، برگه‌های دانش‌آموزان اسکن می‌شوند و مصححان بدون اطلاع از هویت یا منطقه تحصیلی دانش‌آموز، تنها بر اساس بارکدهای اختصاصی، به ارزیابی پاسخ‌ها می‌پردازند. هر برگه حداقل دو بار و در صورت اختلاف نمره، حتی سه یا چهار بار نیز بررسی می‌شود تا خطای احتمالی به حداقل برسد.  

با این حال، محمدباقری به یک چالش مهم اشاره می‌کند: کم‌انگیزگی معلمان برای تصحیح اوراق. او می‌گوید که بسیاری از همکارانش به دلیل حجم زیاد کار و حق‌الزحمه نامتناسب، تمایلی به این کار ندارند و گاهی تصحیح اوراق تا پایان تابستان به طول می‌انجامد. این مسئله می‌تواند به خستگی مصححان و در نتیجه، دقت کمتر یا سخت‌گیری‌های ناخواسته منجر شود.  

انتشار نمونه تصحیح ها در فضای مجاز

در این میان، آنچه بیش از همه توجه را جلب کرده، انتشار نمونه‌هایی از تصحیح‌های به اصطلاح سخت‌گیرانه در فضای مجازی است. برخی دانش‌آموزان معتقدند مصححان به جای تمرکز بر محتوای علمی پاسخ‌ها، به مواردی مانند ترتیب نوشتن جملات یا حتی زیبایی خط و نوشتن دقیق و واو به واو متن کتاب توجه بیش از حد نشان می دهند. این نگرانی‌ها زمانی جدی‌تر می‌شود که بدانیم نمرات امتحانات نهایی نه تنها در معدل دانش‌آموزان، بلکه در نتیجه کنکور آن‌ها نیز تأثیر مستقیم دارد.  

در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد وزارت آموزش و پرورش باید علاوه بر رسیدگی به شایعات، به دنبال راه‌حل‌هایی برای افزایش دقت و انصاف در تصحیح اوراق باشد. شاید نظارت دقیق‌تر بر روند تصحیح، بهبود شرایط کاری معلمان و همچنین ایجاد سازوکارهای شفاف برای رسیدگی به اعتراضات دانش‌آموزان، بتواند تا حدی از این نگرانی‌ها بکاهد. در نهایت، اطمینان از اینکه امتحانات نهایی به عادلانه‌ترین شکل ممکن برگزار و تصحیح می‌شوند، حق مسلم همه دانش‌آموزانی است که ماه‌ها برای این آزمون‌ها تلاش کرده‌اند.

کنکور و استرس مزمن آموزشی

روزی بود که استرس کنکور تنها در سال دوازدهم، با گرفتن دیپلم، خود را نشان می‌داد. دانش‌آموزان پس از دوازده سال تحصیل، در یک آزمون نهایی شرکت می‌کردند و آینده تحصیلی‌شان را به نتایج آن می‌سپردند. اما امروز، با تأثیر معدل از پایه های پایین تر بر نتیجه کنکور، استرس این ماراتن نفس‌گیر از سال‌های اولیه دبیرستان آغاز می‌شود. گویی دانش‌آموزان نه در یک آزمون، که در یک مسابقه استقامتی طولانی‌مدت شرکت کرده‌اند، مسابقه‌ای که هر نمره، هر تکلیف و هر امتحان می‌تواند سنگ بنای موفقیت یا شکست آینده آن‌ها باشد.  

برخی از کارشناسان‌ معتقدند کنکور با این سیستم نه‌تنها فشار روانی شدیدی بر دانش‌آموزان وارد می‌کند، بلکه اساساً شیوه مناسبی برای ارزیابی توانایی‌ها و استعدادهای واقعی آن‌ها نیست. کنکور، در بهترین حالت، توانایی فرد در پاسخگویی به سوالات تستی در یک روز خاص را می‌سنجد، نه خلاقیت، نه مهارت‌های حل مسئله و نه ظرفیت یادگیری عمیق را. آیا واقعاً می‌توان آینده یک نوجوان را تنها بر اساس چند ساعت آزمون تعیین کرد؟ آیا نمرات سه سال تحصیل باید صرفاً بهانه‌ای برای افزایش رقابت و اضطراب باشد؟ برخی از کشورها کلا سیستم‌های دیگری به جای کنکور طراحی کرده اند.

استرس کنکور دیگر محدود به ماه‌های منتهی به آزمون نیست، بلکه از همان روزی که دانش‌آموز وارد پایه دهم می‌شود، به همراه او در کلاس‌ درس حاضر می‌شود. هر امتحان، هر تکلیف و حتی هر حضور و غیاب زیر سایه سنگین کنکور قرار می‌گیرد. نتیجه این فشار مداوم چیست؟ فرسودگی ذهنی، کاهش انگیزه یادگیری واقعی و در مواردی، تضعیف سلامت روان دانش‌آموزان.  

شیوه های جایگزین کنکور

شاید زمان آن رسیده باشد که به جای تکیه‌ی صرف بر یک سیستم قدیمی و پرتنش، به دنبال روش‌های نوین ارزیابی باشیم. روش‌هایی که استعدادهای متنوع دانش‌آموزان را در نظر بگیرند، به جای حافظه‌محوری بر مهارت‌های کاربردی تأکید کنند و مهم‌تر از همه، فضایی ایجاد کنند که در آن یادگیری لذتبخش باشد، نه یک رقابت اضطراب‌آور. تا زمانی که کنکور با همه دعواها بر سر جزئیاتش به شکل فعلی باقی بماند، نه‌تنها استرس دانش‌آموزان کاهش نخواهد یافت، بلکه هر سال بر دامنه آن افزوده خواهد شد. آینده آموزش باید مسیری متفاوت را در پیش بگیرد.