شوک بنزینی در راه است؟ تکذیبیه‌ها کارساز نیست

چند وقتی است که بازار گمانه زنی ها درباره تغییر قیمت بنزین حسابی داغ شده است. صحبت های مسئولین درباره هزینه بالای تامین سوخت و روند افزایشی آن به دلیل غیر واقعی بودن قیمت ها احتمالات درباره گرانی سوخت را هم بیشتر کرده است. 

به گزاش تابناک به نقل از تحلیل بازار؛ البته وزیر نفت و معاون او به تازگی گفته اند که برنامه ای برای افزایش قیمت سوخت ندارند. با این وجود اما نگرانی همچنان ادامه دارد. ضمن اینکه مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس پیش تر از احتمال ۳ نرخی شدن بنزین سخن گفته بود.

اما حالا رییس کمیسیون انرژی این ادعا را کاملا رد می کند. موسی احمدی در گفتگو با بازار تاکید می کند که ۳ نرخی شدن بنزین معنایی ندارد اما شیوه توزیع یارانه سوخت هم منطقی نیست.

او در ادامه گفتگو تاکید می کند برنامه های دولت برای منطقی کردن یارانه ها و توزیع هدفمند بعدها اعلام خواهد شد.

احتمال اختصاص سهمیه به هر نفر جدی تر شد

هر چند که رییس کمیسیون انرژی مجلس هیچ توضیح بیشتری در مورد زمان و نحوه اجرای طرح های مربوط به تغییر شیوه های تخصیص یارانه ارایه نداده اما به نظر می رسد که اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی جدی تر از گذشته از سوی مسولین کشور دنبال می شود. ضمن اینکه نمایندگان مجلس خود بیشتر موافق اجرای این طرح هستند. گفته می شود برخی از نمایندگان و کارشناسان بر این باورند که به هر نفر باید ۲۰ لیتر در ماه سهمیه تعلق گیرد. برخی نیز ۳۰ لیتر در ماه یعنی روزی یک لیتر بنزین به هر کد ملی تاکید دارند و برخی نیز این مقدار را کم می‌دانند و می‌گویند باید به مناطق کمتربرخوردار سهمیه بیشتری اعطا شود. در این روش دارندگان سهمیه که خودرو نداشته یا مصرف کمتری دارند می تواند سهمیه سوخت خود را متقاضیان آن عرضه کنند.

بنزین ۱۴۰۴ با چه قیمتی عرضه می شود؟

قیمت بنزین در ایران آخرین‌بار در آبان‌ماه ۱۳۹۸ افزایش یافت. در آن زمان نظام دو نرخی به‌صورت رسمی اعمال شد:

نرخ یارانه‌ای: ۱۵۰۰ تومان برای هر لیتر (تا سقف ۶۰ لیتر در ماه برای هر خودرو شخصی)

نرخ آزاد: ۳۰۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین مازاد بر سهمیه

از آبان ۱۳۹۸ تاکنون با وجود تورم موجود و افزایش چندین برابری قیمت کالاهای اساسی، این نرخ‌ها همچنان ثابت مانده‌ است. البته گاهی شایعاتی درباره تغییر آن‌ها یا اضافه شدن نرخ سوم (سه نرخی شدن) منتشر شده، اما همواره توسط مسئولان تکذیب شده و دولت چهاردهم اعلام کرده که مردم برای افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد.

سه نرخی شدن بنزین چیست؟

مدل «سه نرخی» به معنای عرضه بنزین در سه سطح قیمتی متفاوت است:

۱. نرخ یارانه‌ای: مخصوص مصرف پایه‌ هر خانوار یا خودرو که در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومان است. هدف این نرخ، حمایت از اقشار کم‌درآمد است.

۲. نرخ نیمه‌آزاد یا نرخ دوم: برای میزان مصرفی که بالاتر از سهمیه پایه است، اما همچنان در محدوده‌ای که مصرف منطقی تلقی می‌شود. این نرخ می‌تواند حدودی بین نرخ یارانه‌ای و نرخ آزاد باشد. در حال حاضر قیمت بنزین نیمه آزاد ۳۰۰ هزار تومان برای هر لیتر است.

۳. نرخ آزاد یا نرخ سوم: بدون محدودیت و با قیمتی بالاتر از قیمت بنزین نیمه آزاد. این نرخ برای مصرف‌کنندگان پرمصرف، تجاری، یا کسانی است که سهمیه ندارند یا از کارت سوخت استفاده نمی‌کنند.

هدف اصلی از چنین ساختاری، مدیریت مصرف سوخت، کاهش قاچاق، هدفمندسازی یارانه‌ها و نیز تفکیک بهتر بین مصرف ضروری و مصرف لوکس است اما اجرای این مدل نیازمند زیرساخت‌های اطلاعاتی، سامانه‌های نظارتی، و اعتماد عمومی بسیار بالاست؛ در غیر این صورت می‌تواند زمینه‌ساز فساد، رانت یا نارضایتی گسترده شود.

در مجموع با تأکید دوباره وزارت نفت به نظر می‌رسد در شرایط فعلی دولت تصمیمی برای سه‌نرخی کردن بنزین یا افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای ندارد.