تغییر اسم شناسنامه، که ممکن است به دلایلی مانند نارضایتی از نام فعلی، تحولات مذهبی یا مسائل شخصی انجام شود، در گذشته تنها از طریق دادگاه و با پیچیدگی‌های اداری امکان‌پذیر بود، اما اکنون با اصلاح قوانین، سازمان ثبت احوال به مرجع اصلی این فرآیند تبدیل شده است.

افراد بالای ۱۸ سال با ارائه مدارک لازم و دلایل قانع‌کننده به دفاتر ثبت احوال مراجعه می‌کنند، درحالی‌که برای افراد زیر ۱۸ سال، علاوه‌بر رضایت والدین، اخذ حکم رشد از دادگاه ضروری است. این فرآیند که حدود ۴۵ روز کاری زمان می‌برد، مستلزم تکمیل فرم‌های اختصاصی و ارائه مدارک هویتی کامل است.

سازمان ثبت‌احوال نیز با بررسی دقیق درخواست‌ها از سوءاستفاده جلوگیری می‌کند و توصیه می‌شود متقاضیان پیش از اقدام، از مشاوره حقوقی معتبر بهره بگیرند تا از خطاهای احتمالی پیشگیری شود.

آیا تغییر نام شناسنامه ممکن است؟

تغییر نام و نام خانوادگی از موضوعات حائز اهمیتی است که ممکن است در برهه‌ای از زندگی هر فرد مطرح شود. نام افراد نه‌تنها نمادی از هویت شخصی و پیشینه خانوادگی آن‌هاست، بلکه به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از شناسایی اجتماعی و حقوقی محسوب می‌شود. با این وجود، گاهی عوامل متعددی مانند نامتناسب بودن نام انتخابی والدین، تغییر باورهای مذهبی، تلاش برای هماهنگی با هویت فرهنگی جدید، یا حتی ترجیحات شخصی می‌توانند انگیزه‌ای برای تعدیل این بخش از هویت فردی شوند.

در چنین شرایطی، آگاهی از سازوکارهای قانونی این فرآیند ضروری است. در این راستا، نظام حقوقی کشور ما معمولاً چارچوبی مشخص برای این تغییر نام شناسنامه تعیین کرده، اما پیچیدگی قوانین و نبود دسترسی ساده به جزئیات آن‌ها، مراجعه به متخصصان حقوقی را به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل می‌کند. از این‌رو، وکلای مجرب در حوزه حقوق خانواده یا مشاوران حقوقی می‌توانند با ارائه آخرین اصلاحات قانونی، راهنمایی در مورد مدارک مورد نیاز و پیشبرد فرآیندهای اداری، احتمال بروز چالش‌های غیرمنتظره را کاهش دهند.

دستورالعمل جدید تغییر نام

بر اساس دستورالعمل جدید سازمان ثبت احوال کشور، فرآیند تغییر نام و نام خانوادگی که پیش از این مستلزم گذراندن مراحل طولانی قضایی و مراجعه به دادگاه بود، ساده‌سازی شده است. اکنون با تشکیل «کمیته نام» در این سازمان، بررسی و تصمیم‌گیری درباره درخواست‌های تغییر نام، بدون نیاز به طی تشریفات حقوقی پیچیده انجام می‌شود. این نهاد تخصصی با ارزیابی مستندات و دلایل متقاضیان، مجوز تغییر نام را صادر می‌کند که این رویکرد جدید علاوه‌بر حذف دشواری‌های اداری گذشته، موجب صرفه‌جویی قابل‌توجه در زمان و هزینه شهروندان شده است.

شرایط لازم برای تغییر نام

شرط اصلی برای تغییر نام و نام خانوادگی، رسیدن فرد به سن قانونی (۱۸ سال) است، اما در صورت عدم احراز این شرط، اخذ «حکم رشد» از مراجع قضایی برای افراد زیر ۱۸ سال الزامی است. اگر نام خانوادگی فرزند قبلاً تغییر کرده باشد، پدر یا اجداد پدری با ارائه مدارک معتبر می‌توانند درخواست اصلاح آن را ثبت کنند. در موارد خاص مانند فرزندخواندگی یا کودکان بی‌سرپرست، مسئولیت تغییر نام بر عهده قیم یا سرپرست قانونی است که باید مدارک موردنیاز را طبق ضوابط ارائه دهد.

پس از تأیید شرایط اولیه، متقاضی باید فهرست نام‌های مجاز را بررسی کرده و در صورت انطباق، فرآیند قانونی را آغاز کند. با توجه به امکان به‌روزرسانی این فهرست نیز، همواره بررسی آخرین نسخه آن پیش از اقدام ضروری است.

تغییر نام خانوادگی در شناسنامه چه شرایطی دارد؟

بر اساس ماده ۹۹۷ قانون مدنی ایران، انتخاب و استفاده از نام خانوادگی برای تمامی شهروندان، از خردسالان تا بزرگسالان، یک تکلیف حقوقی محسوب می‌شود که با هدف ایجاد نظم در نظام هویتی افراد و تسهیل فرآیندهای اداری مرتبط با ثبت احوال تعیین شده است.

ماده ۴۰ قانون ثبت احوال نیز شرایط تغییر نام خانوادگی را مشخص کرده و بر لزوم مراجعه متقاضیان به دفاتر ثبت احوال محل سکونت، تکمیل فرم درخواست و ارائه مدارکی مانند شناسنامه، کارت ملی و گواهی ازدواج (در صورت وجود) تأکید دارد. پس از تکمیل پرونده، سازمان ثبت‌احوال به‌عنوان مرجع قانونی، با بررسی مستندات، تطابق دلایل متقاضی با ضوابط شرعی، قوانین جاری و ملاحظات اجتماعی، تصمیم نهایی درباره تأیید یا رد درخواست را اتخاذ میکند.

شرایط تغییر نام های مذهبی

تغییر نام‌های مذهبی، چه از طریق مراجع قضایی یا ثبت احوال، معمولاً با مقاومت نهادها همراه است و تنها در مواردی مانند جایگزینی با نام‌های مذهبی پذیرفته‌شده دیگر مجاز است. شرط اصلی، انتخاب نامی است که علاوه‌بر حفظ هویت دینی، از نظر آماری رواج گسترده‌تری نسبت به نام پیشین داشته باشد. این سیاست با هدف حفظ اصالت فرهنگی و جلوگیری از نام‌های غیرمتداول، متقاضیان را ملزم می‌کند با ارائه داده‌های آماری و طی فرآیندهای اداری پیچیده، برتری نام جدید را اثبات کنند.

لیست اسامی مجاز برای تغییر نام

برای آگاهی از ضوابط و شرایط تغییر نام در شناسنامه، فهرست زیر معیارها و اسامی مجاز برای این تغییر را براساس دستورالعمل‌های رسمی بیان می‌کند:

• نام‌هایی که به‌دلیل تلفظ دشوار یا ترکیب ناهماهنگ حروف، در جامعه به‌عنوان یک نام واقعی پذیرفته نشده‌اند، قابل تغییر هستند.

• نام‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم با اصول اسلامی مغایرت دارند یا به مقدسات توهین می‌کنند (مانند نام‌های مرتبط با بت‌های پیش از اسلام)، قابل اصلاح هستند.

• نام‌های برگرفته از کشورها، درجات نظامی یا عناوین شغلی به‌عنوان نام شخصی مجاز نیستند و قابل تغییر هستند.

• نام‌هایی مانند «کنیز»، «گدا» یا «حقیر» که به‌دلیل بار فرهنگی یا اجتماعی ناپسند، موجب شرمساری فرد می‌شوند، قابل اصلاح هستند.

• نام‌هایی مانند «کنیز»، «گدا» یا «حقیر» که به دلیل بار فرهنگی یا اجتماعی ناپسند، موجب شرمساری فرد می‌شوند، قابل اصلاح هستند.

• در مواردی‌که نام فرد با جنسیت او همخوانی ندارد، به منظور پیشگیری از تبعیض یا مشکلات اجتماعی، تغییر نام امکان‌پذیر است.

• نام‌هایی که به‌رغم تأیید رسمی، به‌دلیل معنای زننده یا ناهنجار در عرف عمومی، قابلیت تغییر دارند.

• نام‌های حاوی حروف زائد یا اضافی (مانند «قوچی») یا اشتباهات املایی (مانند «منیجه» به جای «منیژه») که موجب ناهماهنگی ظاهری یا تلفظ نادرست می‌شوند، قابل اصلاح هستند.

• نام‌های یکسان با اعضای درجه یک خانواده که موجب سردرگمی یا اشتباهات هویتی می‌شوند، قابلیت تغییر دارند.

• انتخاب نام روزهای هفته به‌عنوان نام شخصی، غیرمتعارف است و این اسامی قابل اصلاح هستند.

• امکان جایگزینی نام‌های عربی با معادل فارسی آن‌ها برای متقاضیان وجود دارد.

• افرادی‌که به دین اسلام روی می‌آورند، می‌توانند نام خود را به اسامی اسلامی سازگار با فرهنگ و اعتقادات جدید تغییر دهند.

• پس از تکمیل فرآیند قانونی تغییر جنسیت، افراد می‌توانند با ارائه حکم دادگاه، نام خود را در شناسنامه اصلاح کنند.

مدارک مورد نیاز برای تغییر نام از طریق دادگاه

برای تغییر نام از طریق مراجع قانونی، ابتدا مشورت با وکیل پایه یک دادگستری متخصص جهت تسریع فرآیند و رعایت دقیق تشریفات حقوقی توصیه می‌شود. این فرآیند مستلزم ارائه مدارکی شامل اصل شناسنامه متقاضی همراه با دو نسخه کپی از تمام صفحات، شناسنامه پدر یا جد پدری (برای افراد زیر ۱۸ سال)، استشهادنامه محلی در صورت نیاز، تکمیل فرم درخواست تغییر نام، پرداخت هزینه‌های تعیین شده و ارائه گواهی عدم سوءپیشینه کیفری (برای متقاضیان بالای ۱۸ سال) است.

تغییر اسم شناسنامه چقدر طول می کشد؟

فرآیند تغییر نام در شناسنامه پس از ثبت درخواست، معمولاً حدود ۴۵ روز کاری در دادسو زمان نیاز دارد تا سازمان ثبت احوال ایران مجوز مربوطه را صادر نماید. با این‌حال، این بازه ممکن است با توجه به حجم درخواست‌های دریافتی و پیچیدگی‌های اداری، متفاوت باشد. به متقاضیان توصیه می‌شود پس از ارسال درخواست، به‌صورت منظم با مراجع ذی‌ربط پیگیری نمایند تا روند بررسی تسریع شود. همچنین، پس از دریافت مجوز، لازم است مراحل نهایی تعویض شناسنامه با نام جدید آغاز گردد که خود ممکن است به‌دلیل الزامات قانونی یا اداری، مدت‌زمان اضافی طلب کند.

انتهای رپرتاژ آگهی/