موضع اخیر «روبیو» درباره برنامه اتمی ایران ناشی از ناآگاهی اوست/ طرح «مکانیسم ماشه» برای اعمال فشار بر ایران است

سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه می‌گوید: در صورت لغو تحریم‌های آمریکا به عنوان بخشی از توافق با ایران، تحمیل تحریم‌های اروپایی بی منطق خواهد بود.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، با ورود مذاکرات به دور سوم و مباحث فنی و کارشناسی، انتظار می‌رفت که نوساناتی در مذاکرات رخ دهد. به ویژه اینکه طرف آمریکایی (به عنوان عامل درونی) هر لحظه مواضع خود را تغییر می‌دهد.

برای نمونه در حالی که «استیو ویتکاف» نماینده دولت ترامپ در مذاکره با ایران از حق ایران برای غنی سازی ۳.۶۷ سخن رانده بود، روز بعد از آن اعلام کرد ایران نباید غنی سازی اورانیوم داشته باشد.

همراستا با این سخنان، «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا که در حال حاضر سمت مشاور امنیت ملی آمریکا را همزمان هم یدک می‌کشد، از «غنی سازی صفر» ایران سخن گفته است.

«روبیو» اخیرا گفته است: ایرانی‌ها می‌گویند سلاح هسته‌ای نمی‌خواهند، اما اساسا از ما می‌خواهند تنها کشور غیرهسته‌ای باشند که اورانیوم غنی‌سازی می‌کند. از سوی دیگر، سطح غنی‌سازی آنها هم با اهداف صلح‌آمیز متناسب نیست؛ اگر توان غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را داشته باشید، در مدت چند هفته به غنی‌سازی ۲۰ درصد، ۶۰ درصد و بعد ۹۰ درصدی که برای سلاح نیاز است دست پیدا می‌کنید. 

روبیو گفت: ایران فقط باید بگوید که ما توافق می‌کنیم دیگر غنی‌سازی انجام ندهیم، می‌خواهیم رآکتور هسته‌ای داشته باشیم، چون به انرژی اتمی نیاز داریم و اورانیوم غنی شده را وارد می‌کنیم. این فرصتی است که از آن استفاده کنند و بهترین فرصت آنها خواهد بود.

اگر بر اساس برجام و ذیل قواعد آژانس بین المللی انرژی اتمی «حق غنی سازی» برای ایران به رسمت شناخته شده نمی‌توان این «حق» را انکار کرد. مطابق حقوق بین الملل و بر اساس «قاعده استاپل؛ منع انکار پس از اقرار» نمی‌توان ابتدا حقی را پذیرفت ولی بعدا آنرا منکر شد.

در خصوص این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «مارک فینو» سخنگوی پیشین وزارت خارجه فرانسه انجام داده است که در ادامه آمده است. «فینو» در حال حاضر عضو ارشد بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.

*مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، توسط ترامپ برکنار شد. گفته می شود یکی از دلایل برکناری او، دیدار محرمانه با نتانیاهو و هماهنگی برای حمله نظامی به ایران بود. از سوی دیگر، مارکو روبیو در حالی که سمت خود به عنوان وزیر امور خارجه را حفظ کرده، مسئولیت مشاور امنیت ملی آمریکا را نیز برعهده گرفته است. با توجه به موضع سختگیرانه‌تر او نسبت به استیو ویتکاف، نقش پررنگتری در مسائل مرتبط با ایران ایفا خواهد کرد. تحلیل شما چیست؟

این نشان دهنده شکاف‌ها و اختلافات درون دولت ترامپ بین جریان افراطیِ و جریان سختگیرانه، به ویژه در روابط با دولت نتانیاهو است. پیش بینی جهت غالب دشوار است، زیرا نهایتاً تصمیم با ترامپ است، اما حداقل مشخص است که او تمایلی به درگیری نظامی با ایران که به جنگ منطقه‌ای بینجامد، ندارد.

*برخی می گویند پرونده هسته‌ای ایران ممکن است به وزارت خارجه و شخص مارکو روبیو سپرده شود. روبیو اخیراً موضع خود درباره برنامه هسته ای ایران را از «برچیدن کامل» (الگوی لیبی) به «غنی سازی صفر» (الگوی امارات) تغییر داده است. آیا فکر می‌کنید مذاکرات با ایران به او واگذار شود؟

به احتمال زیاد، ترامپ ترجیح می دهد کنترل این مذاکرات را در دست خود نگه دارد و بعید است وزیر خارجه با وجود مسئولیت‌های متعدد دیگر، شخصاً وارد گفت‌و‌گو‌ها شود. جنبه مثبت این است که دیپلمات‌های حرف‌های و کارشناسان آشنا با موضوع مشارکت کنند که قطعاً نسبت به انتصاب‌های سیاسی یا افرادی بدون دانش تخصصی، مزیت محسوب میشود.

*آیا تأخیر در مذاکرات با ایران را می‌توان نشانه‌ای از بازسازی و همسوسازی دیدگاه‌های دولت ترامپ درباره ایران دانست؟ گفته می‌شود نگاه مایک والتز باعث ناهماهنگی در رویکرد دولت ترامپ نسبت به ایران شد.

این رویه معمول ترامپ است: بداهه پردازی، انعطاف پذیری ایدئولوژیک، کمبود آمادگی و تخصص، رقابت‌های قدرت و.... همانند پرونده اوکراین یا غزه، ترامپ فکر میکند میتواند مسائل را سریع حل کند، درحالیکه مسئله حساسی مانند برنامه هسته‌ای ایران نیازمند درک عمیق از ابعاد فنی و ژئوپلیتیک برای انجام مذاکرات مؤثر است.

*مارکو روبیو اخیراً اعلام کرد ایران حقی برای غنی سازی اورانیوم ندارد. اما NPT به کشور‌ها حق استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای می‌دهد. همچنین این حق در قالب برجام به ایران اعطا شد و براساس قاعده استاپل، حقی که یکبار به رسمیت شناخته شود، قابل بازپس گیری نیست. ارزیابی شما چیست؟

در واقع، NPT حق مشخصی برای غنی سازی اورانیوم قائل نشده است. بسیاری از کشور‌ها بدون غنی سازی، از انرژی هسته‌ای صلح آمیز استفاده می‌کنند و اورانیوم را از بازار تهیه می‌کنند.

برجام حق غنی سازی ایران را تحت شرایط بسیار سخت به رسمیت شناخت تا از انحراف به سمت مصارف نظامی جلوگیری کند؛ بنابراین هر توافق جدیدی باید شامل ضمانت‌های مشابه باشد.

شفافیت بیشتر ایران در توضیح برنامه‌های استفاده از اورانیوم غنی شده مفید خواهد بود، زیرا در حال حاضر اورانیوم مورد نیاز رآکتور بوشهر توسط روسیه تأمین می‌شود. استفاده غیرنظامی از اورانیوم ۶۰٪ غنی شده توجیهی ندارد.

*روبیو برای توجیه ادعای خود مبنی بر عدم نیاز ایران به غنی سازی، مدعی شد تنها کشور‌های دارای بمب اتم به غنی سازی می پردازند. اما کشور‌های بدون بمب اتم مانند ژاپن و برزیل برنامه‌های غنی سازی داخلی دارند. تحلیل شما چیست؟

این نشان دهنده سطح ناآگاهی رهبران آمریکاست. برخی کشور‌های فاقد سلاح هسته‌ای برنامه‌های غنی سازی دارند، اما این برنامه‌ها برای غنای پایین و تحت نظارت‌های سختگیرانه جهت اطمینان از اهداف کاملاً صلح آمیز است.

*کشور‌های اروپایی از احتمال فعال سازی «مکانیسم ماشه» (بازگرداندن سریع تحریمها) (Snapback) سخن می گویند. آیا این اقدام می تواند توافق احتمالی ایران و آمریکا را خراب کند؟ تحت چه شرایطی از این اقدام خودداری می‌کنند؟

اگر چشم انداز توافق ایران و آمریکا جدی باشد و توافق به بازگشت به شرایط پیش از خروج آمریکا از برجام کمک کند، کشور‌های اروپایی قطعاً از آن حمایت خواهند کرد. اشاره به «مکانیسم ماشه» ممکن است به عنوان ابزار فشار در مذاکرات فعلی مفید باشد، اما در صورت لغو تحریم‌های آمریکا به عنوان بخشی از توافق، تحمیل تحریم‌های اروپایی بی منطق خواهد بود.