انرژی «هارپ» برای اثرگذاری بر آب‌وهوا اثرگذار است؟
به گزارش «تابناک»، مهدی زارع، محقق زلزله‌شناس پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص خشکسالی‌های سال‌های اخیر و اثرات هارپ و ابردزدی، گفت: اثر «هارپ» بر نبود باران و خشکسالی در ایران در بسیاری از نواحی جهان هر از گاهی مورد بحث قرار می‌گیرد. مثلا ادعا می‌شود در بعضی پروژه‌ها ابتدا آسمان را با نانوذرات آئروسل تحریک کرده و سپس با استفاده از هارپ جو را یونیزه می‌کنند و خشکسالی، سیل، کولاک، طوفان و غیره ایجاد می‌شود. این در حالی است که محققان برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا - هارپ HAARP -، می‌گویند این فناوری توانایی دستکاری آب و هوا را ندارد و هواشناسان و دانشمندان اقلیم می‌گویند که رویدادهای آب و هوایی در مقیاس بزرگ را نمی‌توان به طور مصنوعی ایجاد کرد.
وی افزود: هارپ از آرایه‌ای از فرستنده‌های فرکانس بالا برای انجام آزمایش‌های مختلف در یونوسفر استفاده می‌کند. این لایه بالایی جو زمین از ذرات باردار ساخته شده و امواج رادیویی را منعکس می‌کند. فرستنده‌های این برنامه از امواج رادیویی برای «تحریک موقت ناحیه‌ای از یونوسفر» استفاده می‌کنند و به دانشمندان این امکان را می‌دهند که پدیده‌هایی را که معمولاً در طبیعت مشاهده نمی‌شوند، مطالعه کنند.
زارع با تاکید بر اینکه کولاک و طوفان‌ها با الگوهای اقلیمی جهانی ایجاد و تغذیه می‌شوند و به شرایط جوی خاصی نیاز دارند، ادامه داد: این رویدادهای عمده آب و هوایی به مقادیر فوق‌العاده زیاد انرژی نیاز دارند و هیچ راهی وجود ندارد که انسان‌ها موادی را در جو قرار دهند و باعث وقوع این رویدادها شوند. یک شکل موضعی از دستکاری آب و هوا به نام «بارورسازی ابرها» ممکن است و از هواپیما برای ایجاد بارندگی در مقیاس کوچک استفاده می‌کند. هواپیماهای بارور ابر، از فلرهای نصب شده بر روی بال‌ها و شکم هواپیما برای تزریق ابرها با ذرات یدید نقره استفاده می‌کنند، اما این فرآیند تنها در صورتی کار می‌کند که ابرهای موجود در آسمان با رطوبت زیادی همراه باشند.
این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه تلاش‌های بارورسازی ابرها فقط بارش را در مقیاس کوچک و در یک منطقه خاص می‌تواند افزایش دهد، یادآور شد: برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا (هارپ HAARP) مهمترین تأسیساتی است که در آلاسکا برای تولید تابش الکترومغناطیسی با فرکانس بسیار پایین (ELF) در یونوسفر تاسیس شده است. این امواج رادیویی در محدوده فرکانسی که هارپ مخابره می‌شود در تروپوسفر یا استراتوسفر جذب نمی‌شوند - دو سطح جو که آب و هوای زمین را تولید می‌کنند-. تروپوسفر پایین‌ترین لایه جو زمین در تماس مستقیم با سطح زمین و از ارتفاع حدود ۶ تا ۲۰ کیلومتر از سطح اقیانوس‌ها است و بیشتر پدیده‌های آب و هوایی، سامانه‌ها، همرفت، تلاطم و ابرها در لایه تروپوسفر رخ می‌دهند، اگرچه برخی ممکن است به قسمت پایینی استراتوسفر، بلافاصله بالای تروپوسفر گسترش یابند. استراتوسفر از ۲۰ تا حدود ۵۰ کیلومتری فراز سطح اقیانوس‌ها قرار دارند.
به گفته وی، لایه مزوسفر از حدود ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتری قرار دارد و لایه یونوسفر در بخشی از جو بین حدود ۸۰ تا ۶۰۰ کیلومتر است که در آن اشعه ماوراء بنفش شدید و اشعه ایکس خورشیدی اتم‌ها و مولکول‌ها را یونیزه می‌کند و در نتیجه لایه‌ای از الکترون‌ها را ایجاد می‌کند. یونوسفر مهم است، زیرا امواج رادیویی مورد استفاده برای ارتباطات و ناوبری را بازتاب می‌دهد و اصلاح می‌کند.
این محقق پژوهشگاه بین‌المللی زلزله خاطر نشان کرد: الکترون‌ها در یونوسفر «یونیزه» شده و بار مثبت دارند و مانند ذرات آزاد رفتار می‌کنند. یونوسفر از سه بخش اصلی تشکیل شده که به دلایل تاریخی نامشخص به عنوان مناطق D، E و F نامگذاری شده‌اند. چگالی الکترون در ناحیه بالایی یا F بالاترین میزان است و منطقه F هم در طول روز و هم در شب وجود دارد. در طول روز توسط تابش خورشیدی یونیزه می‌شود، در طول شب توسط پرتوهای کیهانی پایین‌ترین لایه، ناحیه D ناپدید می‌شود و ناحیه E ضعیف می‌شود.
وی افزود: گرمایش فرکانس بالا مد نظر در فناوری هارپ دمای الکترون‌ها را در ناحیه D یونوسفر تغییر می‌دهد و منجر به رسانایی مدوله شده و یک جریان متغیر با زمان می‌شود. فرستنده فرکانس بالای هارپ با ۳.۶ گیگاوات توان تشعشعی مؤثر با فرکانس ۲.۵ هرتز مدوله شده را داراست.
زارع، سامانه هارپ را فرستنده رادیویی بزرگ دانست که امواج رادیویی با بارها و جریان‌های الکتریکی برهمکنش دارند، ولی به طور قابل توجهی با تروپوسفر برهمکنش ندارند و ادامه داد: اگر طوفان‌های یونوسفر ناشی از خود خورشید بر آب و هوای سطح اثر نگذارند، هیچ شانسی وجود ندارد که هارپ بتواند چنین اثری بگذارد. فعل و انفعالات الکترومغناطیسی فقط در خلأ نزدیک ناحیه نادر اما دارای بار الکتریکی جو در ارتفاع حدود ۶۰ تا ۸۰ کیلومتری که بخش زیرین یونوسفر است، رخ می‌دهد.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله یادآور شد: از آنجایی که یونوسفر ذاتاً یک محیط متلاطم است که توسط خورشید هم تحریک و هم تجدید می‌شود، اثرات القای مصنوعی به سرعت از بین می‌روند. بسته به ارتفاع در یونوسفر، این اثرهای القای مصنوعی پس از زمان‌های کمتر از یک ثانیه تا حداکثر ۱۰ دقیقه، دیگر قابل تشخیص نیستند. این اثر مانند انداختن سنگ در جریانی است که به سرعت در حال حرکت است. امواج ناشی از این سنگ در آب که به سرعت در حال حرکت است، گم می‌شود و کمی دورتر در پایین‌دست کاملاً غیرقابل تشخیص است.
وی گفت: برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا - هارپ - پروژه‌ای از دانشگاه آلاسکا فیربنکس در ایالات متحده است. تحقیقات انجام شده در هارپ عموماً در مجلات علمی معتبر منتشر می‌شود و فهرست گسترده‌ای از مقالات تحقیقاتی وجود دارد که توسط محققان بسیاری در سراسر جهان منتشر شده که شامل کتابنگاری در دسترس عموم برای سال‌های ۱۹۹۰ به بعد است. این برنامه خواص و رفتار یونوسفر را مطالعه می‌کند. یونوسفر منطقه‌ای است که تقریباً در ۸۰ تا ۶۴۵ کیلومتر از سطح زمین، مرزی بین جو و فضا ایجاد می‌کند. این پروژه امواج رادیویی با فرکانس بالا را به یونوسفر ارسال می‌کند. یونوسفر تا حدی امواج را جذب می‌کند، الکترون‌های خود را سرعت می‌بخشد و باعث می‌شود که برای مدت کوتاهی رم شوند. این اثر را می‌توان در یونوسفر برای دوره‌های کوتاه مدت، از کمتر از یک ثانیه تا ۱۰ دقیقه تشخیص داد. سپس محققان نحوه تعامل امواج رادیویی با الکترون‌های یونوسفر را تجزیه و تحلیل می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهند پدیده‌های طبیعی مانند شفق قطبی یا شفق‌های شمالی را مطالعه کنند.
زارع تاکید کرد: هارپ قبلاً موضوع تئوری‌های توطئه بوده است و ادعاهای شبه علمی مبنی بر اینکه می‌تواند آب و هوا و ذهن مردم را کنترل کند و باعث زلزله در هائیتی ۲۰۱۰، یا ایران ۲۰۱۷، یا ترکیه ۲۰۲۳ شده، مطرح شده است؛ ولی کانون همه این زمینلرزه‌ها از ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر زیر سطح زمین قرار داشته‌اند و امکان تحریک با گرم شدن سطحی از طریق هارپ برای کانون زمینلرزه‌های یاد شده وجود نداشته است.
وی تصریح کرد: هارپ HAARP (برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا) به عنوان یک پروژه مشترک توسط نیروی هوایی و دریایی ایالات متحده در سال ۱۹۹۳ ساخته شد و کنترل آن در سال ۲۰۱۵ به دانشگاه آلاسکا فیربنکس (UAF) منتقل شد. ویژگی اصلی سامانه هارپ یک فرستنده فرکانس بالا است که برای مطالعه یونوسفر، بخشی از جو فوقانی زمین، استفاده می‌شود. تعداد زیادی فرستنده فرکانس بالا در سراسر جهان وجود دارد که سیگنال‌های توان متوسط یا بالا را به یونوسفر هدایت می‌کنند که برای پخش رادیویی دوربرد و اهداف دیگری مانند نظارت (رادارها) و نظارت بر وضعیت یونوسفر استفاده می‌شوند.
زارع افزود: بیشتر پدیده‌های آب و هوایی تجربه شده در سطح زمین در تروپوسفر و استراتوسفر تا ارتفاع حدود ۱۵ کیلومتری رخ می‌دهد که بسیار کمتر از حداقل ارتفاع یونوسفر است. یونوسفر در چندین باند یافت می‌شود که بسته به عوامل مختلفی تغییر اندازه می‌دهند. پایین‌ترین باند از ارتفاع ۶۰-۷۰ کیلومتری شروع می‌شود و تا ۵۰۰ کیلومتر می‌رسد. یک فاصله بسیار بزرگ بین هوا (آب و هوای قابل مشاهده) و یونوسفر وجود دارد. ایستگاه فضایی بین‌المللی در ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری در یونوسفر قرار دارد و مطمئناً در آنجا باران نمی‌بارد.
وی تاکید کرد: آب و هوای ما در تروپوسفر با گرمایش خورشیدی زمین و دریا ایجاد می‌شود، بنابراین میزان انرژی درگیر در سامانه‌های گرم کننده یونوسفر مانند هارپ بسیار کوچک‌تر از انرژی خورشیدی است که سطح زمین را گرم می‌کند و به یک ناحیه کوچک محدود می‌شود. برای اثر گذاری بر آب و هوا، باید برخی از پدیده‌های فیزیکی باشند که انرژی را به صورت بسیار غیرخطی به اتمسفر پایین منتقل و آن را به شدت بزرگ کنند.
