بازدید 1519
۳

رشد بیش از ۶ درصدی اقتصادی در بهار امسال

معاون صنایع عمومی وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه رشد اقتصادی کشور از بهار ۱۴۰۱ صعودی بوده است، گفت: این رشد در فصل بهار امسال به شش و دو دهم درصد رسیده است.
کد خبر: ۱۱۹۹۷۸۷
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۴۰۲ - ۰۹:۳۳ 21 October 2023

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، محمدمهدی برادران با حضور در برنامه ”صف اول“ جمعه ۲۸ مهر شبکه خبر، به پرسش‌ها درباره وزارت صمت؛ از رفع موانع تا تسهیل فرایند تولید پاسخ داد. 

متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

مجری: یکی از موضوعاتی که شاید مطرح باشد این است که آیا طبق آن پیش بینی‌ها و برآورد‌هایی که می‌شد طی سال جاری یعنی طی نزدیک هفت ماه گذشته وضعیت رشد در حوزه صنعت ما پیشرفت داشته یا نه؟

محمدمهدی برادران؛ معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت:، چون سؤال شما؛ سؤال خیلی مهمی است، اما اجازه دهید اگر ما می‌خواهیم شش ماهه را بررسی کنیم، یک بررسی جامع تری در سال‌های قبل داشته باشیم، بعد قضاوت کنیم درباره عملکرد شش ماهه. ما هم در سند چشم انداز کشور و هم در برنامه‌های پنج ساله، رشد اقتصادی کشور را هشت درصد پیش بینی کردیم، اما متأسفانه در یک مقطع طولانی در دهه گذشته ما نه تنها به این عدد دست پیدا نکردیم بلکه قریب به صفر بوده، یعنی سالانه ما علیرغم این که جمعیت مان و انتظارات افزایش پیدا کرده و به نوعی نیاز به توسعه در کشور بوده، اما میزان رشد اقتصادی کشور؛ رشدی نداشته و سال‌ها این به نوعی پاسخگو نبوده است.

سؤال: یعنی در واقع دهه ۹۰؛ دهه‌ای بود که رشد ما صفر بوده؟

 برادران: بله، آمار این را نشان می‌دهد. ما در سال ۱۴۰۰ و در سال ۱۴۰۱ رشد بالای چهار درصد را در کشور...

سؤال: ما آن نمودار‌ها و جداول هم آماده است، هر موقع بخواهید...

برادران: شما در همین نمودار هم اگر ملاحظه کنید می‌بینید و نشان می‌دهد که رشد کشور از بهار ۱۴۰۱ صعودی بوده تا بهار ۱۴۰۲ که آمارش منتشر شده توسط بانک مرکزی به شش و دو دهم درصد رشد کرده است. به عبارت دیگر ما در فصل بهار به شش و دو دهم رشد اقتصادی کشور دست پیدا کردیم، در سال‌های قبل هم در مجموع به طور متوسط بالای چهار درصد رشد داشتیم، اما عرض کردم این نسبت به هدف هنوز عقب است. سهم صنعت که در کنار سایر بخش‌ها مثل بخش کشاورزی، خدمات؛ سهم تعیین کننده‌ای دارد، ما در سال ۱۴۰۰ به عدد سه و سه دهم درصد رسیدیم، در سال ۱۴۰۱ به عدد ۹ و نیم درصد رسیدیم که این نشان می‌دهد صنعت رشد خوبی را، امسال هم ما در بهار به عدد چهار و دو دهم رسیدیم که این هم قابل توجه است با توجه به این که ما در بهار سال قبل به عدد دو درصد رسیده بودیم، باز نشانگر رشد است. اگر بخواهیم یک مقدار دقیق‌تر شویم، این رشد هم مستمر بوده، نشانگر پایداری است و هم در حوزه‌های مختلف، ما تفکیک کردیم مثلاً در سال ۱۴۰۱ که آمارهایش منتشر شده در چه حوزه‌هایی که در حوزه صنایع عمومی است و بیش از ۳۵ هزار...

سؤال: صنایع عمومی به صورت مشخص چه؟

برادران: قبلاً کسی که عهده دار مسئولیت من می‌شد، همزمان مسئولیت خودرو هم داشت، شاید عمده وقتش را مجبور می‌شد به ایران خودرو و سایپا اختصاص دهد. در ساختار جدید وزارتخانه؛ تفکیک شد یعنی صنعت خودرو در حوزه صنایع حمل و نقل و حوزه صنایع عمومی، سایر صنایع؛ بدون خودرو و بدون خود ماشین آلات.

سؤال: حتی صنایع سنگین مثل...

برادران: آن حوزه ماشین آلات تفکیک شد، حوزه خودرو تفکیک شد تا ما بتوانیم به آن حوزه که بیشتر مردم مورد توجه قرار می‌دهند، مثلاً الآن آمار ما نشان می‌دهد در حوزه منسوجات ۱۷ و سه دهم درصد ما رشد داشتیم.

سؤال: با توجه به این که حوزه نساجی هم اشتغال زا است و هم تأمین کننده بخش زیادی از نیاز‌های داخلی بر عهده آن گذاشته شده، الآن وضعیت مان چطور است؟

برادران: اگر اجازه دهید من آماری که شما خواستید در شش ماهه هم من اشاره کنم بعد آمار نساجی را تکمیل کنم. ما درحوزه‌های مختلف این رشد را داریم یعنی در صنایع نساجی عرض کردم ۱۷ و سه دهم ما سال قبل رشد داشتیم، در حوزه محصولات چوبی؛ ۱۶ و ۹ دهم درصد رشد داشتیم. در حوزه کاغذ ۱۴ و یک دهم درصد رشد داشتیم، در همین حوزه نساجی در حوزه الیاف اکریلیک ما کارخانه‌ای داریم که بزرگترین تولید کننده الیاف اکریلیک است، به صورت نیمه تعطیل بود، ۱۴۰۰؛ هزار و ۳۰۰ تن به نوعی تولید داشت، ۱۴۰۱ به پنج برابر رسید.

سؤال: در کدام شهرستان؟

برادران: پلی اکریل اصفهان، سهامی عام است و می‌تواند صنعت مادر ما باشد و سال‌ها ما به صورت وارد کننده صد درصد محصولات اکریلیک برای تولید مثلاً فرش ماشینی یا حوزه‌های مختلف تبدیل شده بودیم. در سال ۱۴۰۱ پنج برابر شد؛ یعنی به هشت هزار تن، امسال من آمار شش ماهه را که گرفتم به شش هزار و صد تن یعنی ۷۹ درصد نسبت به مدت مشابه باز رشد ما داشتیم. در حوزه‌های دیگر هم اگر اشاره بفرماییم مثلاً شش ماهه امسال لوازم خانگی ۱۶ درصد رشد داشته، ماشین ظرفشویی که یکی از محصولاتی است که بیشتر الآن مورد توجه قرار گرفته، ما قبلاً خطوط تولید نداشتیم؛ خطوط تولیدی در همین دو ساله افتتاح شد، ۶۷ درصد نسبت به شش ماهه سال قبل رشد داشته، در کولر گازی ما ۲۱ درصد رشد داشتیم، در همین حوزه منسوج نبافته که مواد اولیه پوشک بچه است ما باعث شده که نه تنها آن نابسامانی که قبل از سال‌های قبل از دولت بود و کمبود‌هایی را شاهد بودیم چه در حوزه ماسک، چه در حوزه پوشک.

مجری: و بسیار برای کشور گران تمام شد.

برادران: بله؛ مورد نقد رهبر معظم انقلاب قرار گرفت که فرمودند این پشتش احتمالاً یک سوداگر یا یک درصد مفسد اقتصادی نیست، یک کسی است که می‌خواهد خرابکاری کند مردم ناراحت شوند نسبت به این که مثلاً در تهران یک واحد پوشک کم شود. ما الآن به وفور می‌بینید که از ۷۰ هزار تن در ۱۴۰۰ به ۸۰ هزار تن در ۱۴۰۱ یعنی ۲۱ درصد ما رشد تولید در پوشک بچه داشتیم. در همین شش ماهه هم باز دو مرتبه ما ۱۵ درصد باز این رشد را ادامه دادیم. در حوزه کاغذ تحریر که یکی از مسائلی بود که بسیار مردم حساس بودند که ما کتاب‌های مدرسه است که از کاغذ مدرسه باشد ما از ۱۸ هزار تن به ۴۱ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسیدیم، یعنی ۷۹ درصد رشد داشتیم. در شش ماهه ۱۴۰۲ (نسبت) به ۱۴۰۱ هم باز ۲۹ درصد رشد است. من این‌ها را عرض می‌کنم مصادیق زیاد است و مردم خودشان از نزدیک دارند می‌بینند که واحد‌های مختلف دارد احیاء می‌شود، تولید دارد بالا می‌رود. من می‌خواهم مداد را اشاره کنم. مداد، ما ۸۸ میلیون عدد مداد تولید داشتیم به ۹۹ میلیون عدد رسید؛ ۱۲ درصد رشد داشت؛ در همین مدت و در حوزه صنایع غذایی هم از هفت هزار و ۷۰۰ هزار تن به هشت هزار و ۴۰۰ هزار تن رسید که این هم ۹ و ۹ دهم در شش ماهه نسبت به شش ماهه مشابه رشد داشتیم. در مورد بحث نساجی، ما چالش‌های مختلفی داریم؛ یک چالش این بود که شما اگر ملاحظه بفرمایید دولت در سال‌های قبل مکلف شده بود که یک برنامه راهبردی و صنعت آماده کند، یک دورنمایی برای صنعت نساجی آماده کند، در سال ۱۴۰۰ در تیر ماه که رئیس جمهور فعلی هم مشخص شده بودند آن سند بعد از پنج سال رونمایی شد و تماماً قرمز بود و وضع موجود را با رنگ قرمز مشخص کرده بود. تمام اجزا نشان داد قرمز بود و توصیه کرده بودند که آن صنعت می‌تواند مثلاً ادامه بدهد، عمدتاً با رشد خیلی حداقلی، الآن می‌بینیم که این به صورت رشد افزایشی است. فقط اشاره کنم در حوزه سرمایه گذاری؛ ما ۳۹ درصد در سال ۱۴۰۱ واردات ماشین آلات نساجی بیشتر شده، این نشان می‌دهد که...

مجری:، چون بسیاری از ماشین آلات نساجی ظاهراً یا قدیمی بود یا فرسوده در یک مقطعی.

برادران: در همین آماری که مردم ملاحظه می‌کنند؛ ما در حوزه‌های مختلف مثلاً جز حوزه دارو که در سال ۱۴۰۱ (نسبت) به ۱۴۰۲ افتی را شاید داشتیم، در همه حوزه‌ها شما ملاحظه می‌کنید که ما رشد‌های قابل توجهی داشتیم، آن هم تدابیری شده در این شش ماهه اصلاح شده و امیدوارکننده است این روند. در حوزه پوشاک ما سرمایه گذاری نیاز داریم برای بازسازی ماشین آلات، بیشترین اشتغالی که الآن ایجاد شده در دو سال اخیر، در همین حوزه بوده، روند رشد صنعتی و رشد اشتغال کشور تجلی اش در حوزه صنایع نساجی کشور بوده، این گزارشی هم که شما پخش کردید، وزیر صنعت، معدن و تجارت در نمایشگاه صنایع نساجی و پوشاک و چرم و کفش حضور داشتند که بازدید بیش از شش ساعته داشتند و بعد هم یک جلسه کاری بلافاصله ظرف سه چهار روز تشکیل شد، نکاتی را دنبال کردند، اشاره کردند که این صنعت اول ماست و به مراتب ما اهمیت بیشتری از صنعت خودرو برای آن قائل هستیم و این، چون هم اشتغال سازی بالا دارد، هم یک صنعت مادر و مردمی است و نکات دیگر که در همین شش ماهه ۱۴۰۲ (نسبت) به ۱۴۰۱ هم باز ما ۳۳ درصد رشد داشتیم.

این‌ها نکات خوبی است. مردم این‌ها را می‌شنوند خوشحال و امیدوار می‌شوند، گرچه ممکن است این روند تا آن ایده آل و جبران آن سال‌هایی که ما به این سمت رشد نرفتیم هنوز فاصله داشته باشد و نیازمند است صبر بیشتری داشته باشند. البته هم دشمن بیرونی ناراحت می‌شود از این که ما اشتغال مان دارد رشد می‌کند، تولیدمان دارد رشد می‌کند، عمق تولید دارد رشد می‌کند، کیفیت دارد بالا می‌رود و این محصول صبر مردم، هدایت مقام معظم رهبری و جدیت ریاست جمهوری و همت همه جامعه کارگری و جامعه کارفرمایی است، یعنی همه در این آماری که عرض کردم نقش دارند و ما کمترین نقش را فقط در باب نظاره گر این کار و کسی که باید و وظیفه دارد آمار این کار را اجرا کند، اما شما شاهد این هستید که برخی اوقات همین آماری که من اشاره کردم که آمار رسمی مرکز آمار است، آمار رسمی بانک مرکزی است، توسط بعضی رسانه‌های داخلی نه تنها مورد نقد علمی قرار نمی‌گیرد بلکه مورد هجمه تبلیغاتی و رسانه‌ای قرار می‌گیرد گویی که مثلاً از رشد کشور یک افراد خاصی ناراحت هستند و این واقعاً پذیرفتنی نیست. هر ایرانی که به اشتغال و آینده ایران فکر می‌کند باید خوشحال باشد که ما داریم این مسیر را میل می‌کنیم و این‌ها آمار‌های رسمی و واقعیت‌های بیرونی است. مصادیق این هم می‌تواند در شما وقتی که آثار این رشد را می‌توانید مثلاً در رشد همین اشتغال که اشاره کردم ببینید. الآن امسال ما در تابستان آمار رسمی که باز اعلام می‌شود، یعنی تمام اشتغال‌هایی که بازنشسته می‌شوند، جایگزین شدند، همه افرادی که اگر فوت کردند فرد جدید آمده، مازاد بر این ما اشتغالی که ایجاد شده یک درصد نسبت به سال قبل در تابستان بیشتر بوده یا نرخ بیکاری از هشت و ۹، به هفت و ۹ رسیده، این کمترین نرخ بیکاری است که در سال‌های اخیر کشور تجربه می‌کند و این نوید خوبی است که ما یعنی آثار این رشد تولید را در اشتغال پایدار شاهد هستیم و امیدوارکننده است و به نظرم از استمرار این می‌تواند به شرایط ایده آل در سبد خانوار هم برساند.

سؤال: در برخی از سال‌ها ما چالشی داشتیم برای تأمین مواد اولیه که به ویژه از حوزه پتروشیمی‌ها بود، الآن این چالش برطرف شده؟

برادران: مجموعه شرکت‌های ملی پتروشیمی ایران که در حوزه وزارت نفت مستقر هستند، افرادی هستند بسیار با نگاه حمایت از تولید ملی و بار‌ها حتی اولویت را به جای این که مثلاً محصولی را بخواهند صادر شود، دادند به تولید داخلی و برای ما محرز است که دلسوزی که همکاران ما آقای دکتر شاه میرزایی در آن مجموعه و همکارانشان دارند، از ما در حوزه صنعت شاید بیشتر به نفع صنعت است. اما مکانیزم و ساز و کاری که منتقل می‌شود علیرغم این که رشد پیدا کرده الآن مواد اولیه، پتروشیمی و حتی مشترکاً یک طرح تسهیلات اعتباری که به صنایع داده شده که این هم عدد قابل توجهی قریب به ۷۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات اعتباری داده شده که خریداری که می‌کنند با تسهیلاتی باشد، اما این آمار که من اشاره کردم بدون مواد اولیه ممکن نمی‌شود، یعنی وقتی ما می‌گوییم مثلاً یک محصول رشد کرد حتماً مواد اولیه اش بوده که این رشد صورت گرفته و جایی هم که نبوده؛ مواد اولیه داخلی نداشتیم، ما به سمت واردات مواد اولیه رفتیم و برخی از انحصار‌هایی که سال‌های قبل شکل گرفته بود را شکستیم. اما ساز و کار‌هایی در کشور است اگر فرصت داشتیم این را یک توضیح بدهم، مردم مطلع باشند که این گونه هم نیست که ما خیلی راحت بتوانیم این ساز و کار‌ها را رفع کنیم، مثلاً در حوزه بورس کالا ما همیشه شاهد این هستیم که یک مقدار مقاومت هست در حوزه این که ما بتوانیم مواد اولیه را به صورت مناسب به مصرف کننده نهایی بدون مهندسی بازاربرسانیم.

گرچه ما مخالف بورس کالا نیستیم، یک ابزار خوب برای حاکمیت است، عامل شفافیت است، عامل توزیع می‌تواند باشد و خودش می‌تواند ضد رانت باشد، مثلاً در گذشته، در یک مصداق خاص من اشاره کنم؛ بعضی از ساز و کار‌هایی را ایجاد کرده بودند که ظاهر این است که شما در بورس کالا عرضه می‌کنید، اما به یک تولید کننده یا یک جریان بهتر است بگوییم، نباید بگوییم، یک جریان مافیایی سال‌ها یک گرید مثلاً در همین مواد پتروشیمی را به صورت انحصاری عرضه می‌کردند که مثلاً در یک سال بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان ما به التفاوت داشته با سایر عرضه کنندگان در همان حوزه و یک رانت ایجاد شده بوده، حالا رفع این ایجاد این رانت، زمان می‌برد، برخی‌ها هستند که مقاومت می‌کنند که دو مرتبه آن انحصارشان را حفظ کنند یا شما شاهد این هستید که بعضی وقت‌ها ابزاری که باید خودش ایجاد رقابت کند در یک مقاطعی منجر به نوعی ایجاد انحصار یا مهندسی بازار در یک مقاطعی شده، ما با کلیت بورس موافقیم، اما به شرط این که موجب رقابت شود، مثلاً خاطرتان اگر باشد این قدر قیمت‌ها بر اساس بازار هیجانی دلار در سال گذشته رقم خورد که مورد نقد مقام معظم رهبری قرار گرفت که برخی از قیمت گذاری‌ها حتی توسط شرکت‌های دولتی یا شبه دولتی عرضه شان در بورس کالا به نوعی بر مبنای دلار تلگرامی صورت می‌گیرد و این دلار تلگرامی هم که دشمن تعیین می‌کند نه حالا بگوییم یک فرد در تلگرام تعیین می‌کند، این ماحصل آن الآن مشخص است یعنی همان شب من که میهمان افطار مقام معظم رهبری بودیم، بعد از آن جلسه من با وزیر اقتصاد تماس گرفتم گفتم حضرت آقا فرمودند تولید کنندگانی که تولید را بالا بردند تقدیر کنید، اما مجموع شرکت‌های شبه دولتی که از محل گران فروشی به نوعی سود دارند، این‌ها را ما تذکر بدهیم و همه شرکت‌ها بدانند که باید همراستا با اهداف مردم و اهداف سال و اهداف کشور دنبال کنند.

سؤال: الآن ما در زمینه تأمین مواد اولیه منسوجات، حالا پتروشیمی که فرمودید وضعیت خوب شده، به خاطر هماهنگی که بین هم مدیرعامل صنایع پتروشیمی و هم صمت در سایر حوزه‌ها چه؟ وضعیت خوب است؟

برادران: مثلاً ما در حوزه‌های مختلفی که الآن هست، حالا این طور نیست که مسائل پتروشیمی تماماً حل شده باشد، عمدتاً باید علاوه بر این که نفع صنایع بالادست چه محصولات فولادی، فلزی و مس در حوزه‌های مختلف، چه محصولات پتروشیمی که صنایع بالادست ما محسوب می‌شوند، وقتی رعایت می‌شود باید منفعت صنایع پایین دست هم رعایت شود. این صنایع پایین دست الزام دارند که به صورت هفتگی خرید کنند، اگر خرید نکنند خط تولیدشان متوقف می‌شود در هر صورت، پس مجبورند که نسبت به قیمت‌ها خیلی بعضی وقت‌ها خودشان هم رقابت کنند، اما عملکرد سال نشان می‌دهد که ما سودی که باید در صنایع پایین دست داشته باشد، عمدتاً در صنایع بالادست متمرکز شده، مثلاً یک شرکت خاصی که به نوعی از شرکت‌های بورسی هم هست؛ ۹۰ هزار میلیارد تومان فروش داشته، ۵۰ هزار میلیارد تومان سود داشته، این نشانگر این است که خیلی آن ضوابط قیمت گذاری را رعایت نکرده بعد آمده از ابزار بورس کالا برای قانونی کردن رفتار خود استفاده کرده، این قطعاً بار تورمی برای کشور دارد. قطعاً زنجیره پایین دست را تضعیف می‌کند، بعد مردم مثلاً شما فرض کنید که وزیر وزارت مسکن می‌خواهد وعده رئیس جمهور را برای حل مشکل مسکن حل کند، دچار افزایش قیمت در یک حوزه می‌شود یا وزیر صنعت می‌خواهد در حوزه خودرو وعده‌ای داده در تنظیم قیمت خودرو حل کند یا در حوزه وسایل خانگی ما وعده‌هایی به مردم دادیم که بتوانیم کیفیت را ارتقاء دهیم، می‌بینیم که افزایش قیمت‌های بالایی در این حوزه‌ها رقم می‌خورد در مواداولیه که این به صنایع پایین دست که عرض کردم بیش از ۳۵ هزار واحد است فشار می‌آورد، هم در مدیریتشان، هم در سرمایه در گردش شان، هم این که اگر این موارد رفع شود یا موارد مشابهی که در حوزه تأمین انرژی یا مسائل دیگر است رفع شود ما رشد بالاتری هم می‌توانیم در حوزه تولید تجربه کنیم.

سؤال: یکی از مواد اولیه در حوزه نساجی و منسوجات؛ موضوع مربوط به پنبه است، الآن وضعیت تولید داخل مان چقدر است؟ از خارج چقدر وارد می‌کنیم و اصلاً کلاً وضعیت مان در حوزه تأمین پنبه؟

برادران: قبلاً پنبه ۵۰، ۵۰ بود، یعنی ۵۰ درصد ما نیاز داخلی را از بخش کشاورزی داخلی تأمین می‌کردیم، ۵۰ درصد از واردات تأمین می‌کردیم، الآن براورد ما این است که نیاز به محصولات پنبه‌ای و واردات پنبه بیش از یعنی ۶۰ به ۴۰ شده یعنی ما باید ۶۰ درصد نیازمان را از خارج از کشور تأمین کنیم.

سؤال: چرا؟

برادران: حالا یک بحث مربوط به حوزه کشاورزی است؛ کشت است که باید این افزایش پیدا کند متناسب با نیاز جامعه، یک مقدار هم بحث مشکلات فصلی، آب و هوایی و ... است که باید دنبال شود و در حوزه کشت قراردادی یا مسائل مختلف که در حوزه همکاران در وزارت کشاورزی است. البته ما در این حوزه اگر با توجه به خطوط جدیدی که در ریسندگی فعال شده، به این سمت می‌رویم که دیگر ما فقط وارد کننده نخ نباشیم و عمده نیازمان را از خود پنبه تأمین کنیم و امیدوار هستیم به مرور نیاز پنبه داخلی هم افزایش پیدا کند که این حوزه هم بتوانیم پوشش دهیم و داریم تلاش می‌کنیم با ایجاد محدودیت‌های وارداتی در حوزه نخ و حوزه پارچه؛ بیشتر تلاش کنیم که رشدی که در حوزه اشتغال نخ ریسی‌های جدیدی که در کشور رشد کرده را به صورت پایدار دنبال کنیم و این منجر به رشد زنجیره‌ای ان شاء الله خواهد شد.

سؤال: راهبرد وزارت صمت برای افزایش تولید پوشاک و ایجاد ارزش افزوده در داخل کشور چیست؟

برادران: حوزه پوشاک؛ حوزه وسیعی است و عمدتاً بخش‌های مختلفی دارد؛ یعنی از حوزه پنبه یا الیاف مصنوعی یا حوزه‌های مختلف، حوزه ریسندگی، بافندگی، چاپ، تکمیل، حوزه به نوعی دوخت، پوشاک یا نام و نشان سازی تجاری که مؤثر است در این حوزه، حوزه‌های متنوعی است که بعضی وقت‌ها در این زنجیره؛ ۸۰ درصد رشد ارزش افزوده خلق می‌شود و ما باید تعجب کنیم که اگر بتوانیم به جای این که محصول نهایی را وارد کنیم، ما عمدتاً ممنوعیت داریم در واردات محصولات نهایی در حوزه پوشاک و مسائل مختلف، به مرور ما الآن پوشاکِ محصول نهایی را ممنوع کردیم، امیدواریم که به شرایطی برسیم که پارچه، نخ و ... را خودمان تأمین کنیم، به پایداری برسیم، فقط در حوزه مواد اولیه چه اکریلیک چه حوزه پنبه که نیاز داریم، مواد خامش را بخواهیم وارد کنیم و بعد بتوانیم این زنجیره را تکمیل کنیم. این رشد اشتغالی که عرض کردم به صورت تصاعدی است و سهم بخش صنعت هم بیش از هشت میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است یک درصد عمده‌ای اش در حوزه نساجی است و اشتغالی که ایجاد کرده، به عبارت دیگر الآن ما برای اولین بار سهم مان از اشتغال کشور به عدد ۳۴ درصد در حوزه بخش صنعت رسیده، یعنی از هر سه نفر شاغل در کشور؛ یک نفر در حوزه بخش صنعت است، البته سهم وزارت صمت بیشتر است یعنی رتبه اول را دارد، من فقط در حوزه و بخش صنعت را می‌گویم، چون حوزه خدمات هم که ۵۰ درصد اشتغال کشور را دنبال می‌کند، درصد عمده‌ای اش را همکاران ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت دنبال می‌کنند در حوزه تجارت و کسب و کار‌های داخلی، اما در حوزه صنعت ما خوشحالیم که این روند افزایش سهم مان در حوزه اشتغال به ۳۴ درصد، تابستان امسال محقق شد. براورد، تجربه و بدنه کارشناسی ما هم اذعان می‌کند که همیشه باز رشد ما در پاییز بیشتر از تابستان و بهار خواهد بود و امیدواریم که ما رکورد مجددی را در اشتغال صنعتی کشور در پاییز ان شاء الله بزنیم.

سؤال: یکی دیگر از حوزه‌هایی که بسیار با زندگی عادی مردم به ویژه کسانی که اهل تحصیل هستند مرتبط است؛ بحث نوشت افزار است، در حوزه تأمین مواد اولیه برای نوشت افزار، وضعیت مان چطور است؟

برادران: من یک نمودار دیگری دارم همین جای بحث اشاره کنم که از این حوزه منفک شویم که مردم یک نقدی به ما می‌کنند می‌گویند اگر این اوضاع که شما می‌گویید در حوزه تولید خوب هست، اشتغال هم خوب است، چرا در حوزه تورم به نوعی، الآن یک نمودار داریم؛ می‌خواستم بگویم تورم بخش‌های مختلفی در آن نقش دارند؛ حوزه مسکن است، حمل و نقل، محصولات دامی و کشاورزی و حوزه‌های مختلف هستند. این نموداری که الآن شما در تصویر می‌بینید، نموداری است که مرکز آمار ایران تهیه کرده که نشان می‌دهد در تابستان ۱۴۰۰ ما رشد تورم فصلی مان در بخش صنعت؛ بیش از ۸۰ درصد بوده، در بهار ۱۴۰۲ به ۲۷ درصد رسیده، البته این ۲۷ درصد هم قابل دفاع نیست، یعنی ما از این که الآن یک تورم ۲۷ درصدی در حوزه صنعت است...

سؤال: طبعاًَ این باید کاهش پیدا کند.

برادران: این قابل دفاع نیست، اما شاید نسبت به سایر بخش‌ها ما توانستیم با همراهی جامعه صنعتی، با ایجاد رقابت و افزایش تولید، چون خود مقام معظم رهبری اشاره کردند، رئیس جمهور هم اشاره کردند که درد؛ تورم است، درمان؛ تولید است و از رشد تولید ما می‌توانیم مهار تورم کنیم. این نمودار به خوبی دارد این را نشان می‌دهد که دائماً علیرغم این که ما رشد در مواد اولیه داشتیم در بورس کالا که البته ما معتقدیم که می‌تواند آن مدیریت شود به نفع جامعه، مردم و تولید و همه سود نرود در سبد شرکت‌های بزرگ، اما باز هم شما این روندی که مشاهده می‌کنید، روند؛ روند نزولی بوده، البته ایده آل نیست باید این امیدوار هستیم باز هم این روند کاهشی را داشته باشد، سیاست‌های خوبی که در حوزه بانک مرکزی، وزارت اقتصاد برای تبادل بهتر با وزارت امورخارجه و تبادل بهتر با جهان دارد دنبال می‌شود این کمک می‌کند که ما روند رو به رشد تولیدمان را همراه با صادرات و همراه با کاهش قیمت تمام شده دنبال کنیم که این هم خبر. اما در مورد بحث نوشت افزار که شما اشاره کردید، یکی از صنایعی است که واقعاً مردم روی آن حساس هستند. مردم دوست دارند که با خودکار و مدادی بنویسند و از کتاب‌هایی استفاده کنند که تولید داخلی است، امسال ما موفق شدیم اولین سالی بود که کتاب‌های مدرسه را به صورت صد درصد با کاغذ داخلی تولید کنیم. حالا شما، چون سؤال کردید در مورد کارخانه، من پلی اکریل اصفهان را گفتم، اجازه دهید از یک کارخانه دیگر هم که باز یکی از کارخانه‌های نامی کشور است، باز این هم یکی از سرمایه‌های کشور است؛ چوب و کاغذ مازندران یاد کنم که این کارخانه هم باز در سال‌های قبل به صورت تعطیل و نیمه تعطیل بود و الآن ما این آماری که داریم در تولید کاغذ؛ مرهون فعال سازی این...

سؤال: به نظر می‌رسد یکی از موادی است که برای پیشرفت کشور به ویژه در حوزه آموزش حالت راهبردی دارد، وزارت صمت برای این که به نقطه مطلوب تأمین کاغذ برسد، چه برنامه‌ای در دستور کار دارد؟

برادران: در حوزه کاغذ ما بهره من هستیم از حمایت شخص رئیس جمهور، در همه حوزه‌ها شخص رئیس جمهور ورود دارند و پیگیری می‌کنند، اما چون یکی از وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور هم بوده، به صورت خاص این کار را دنبال می‌کنند. معاون اول کارگروه کاغذ را خودشان هدایت می‌کنند و همچنین همراهی خوبی مجموعه وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارشاد با ما دارند. در دو سال قبل مطرح شد که برای واردات کاغذ کتاب‌های درسی نیاز به این میزان ارز است در هیأت دولت، آن جا مطرح شد به جای این که ما ارز را بدهیم که آموزش و پرورش کاغذ بیاورد بیاییم ما ریال بدهیم که یک کارخانه ما احیاء و فعال شود، همراهی خوب وزارت آموزش و پرورش باعث شد که این مجموعه که الآن ملاحظه کردید به عنوان چوب و کاغذ مازندران واقعاً در سال اول پنج برابر یعنی قریب ۵۰۰ درصد رشد تولید داشته باشد و این مسأله حتی یکی از این تولیدکنندگان عمده که در این فیلم هم بود به من گفت که خود ما هم باور نداشتیم که این وعده خودکفایی کاغذ عملی شود، الآن ما در کتاب‌های درسی عملی شده، ان شاء الله در برگه‌های A۴ هم تا پایان سال آینده این کار را ما نهایی خواهیم کرد و به این سمت خواهیم رفت. در حوزه انتشارات هم باز استقبال خوبی مجموعه انتشاراتی با محوریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجموعه کاغذ‌های داخلی داشتند و این را هم برای کتاب یک فخر می‌دانند که از محصولات داخلی باشد تا این که از محصولات کاغذ‌های وارداتی. این حوزه کاغذ بود، چون لوازم التحریر را پرسیدید؛ اعم از دفتر، کتاب، مداد، تراش، پاکن و حوزه‌های مختلف شاملش می‌شود، این جا من باز جا دارد صراحتاً عرض کنم جدا از حمایت‌های مردمی، رهبر معظم انقلاب از جریان تولید ملی نوشت افزار ایرانی سال هاست دارند حمایت می‌کنند، بیش از سه بار پیام در این صنعت دادند. از این صنعت؛ به عنوان صنعت افتخار آفرین یاد کردند. در این نمایشگاه گذشته صنعت نوشت افزار که دو ماه یا سه ماه قبل افتتاح شد، در افتتاحیه اش پیامی دادند که این قدرتی که دارید دنبال می‌کنید، فعالیت تان در تولید نوشت افزار؛ خطاب به تولید کنندگان نوشت افزار، با شدت ادامه بدهید و خداقوتی گفتند و حتی سه مرحمتی هم در قالب انگشتر هدیه برای سه تولید کننده برتر لوازم التحریر ارسال کردند.

مردم را هم شما امسال دیدید بدون هیچ کمبودی در اول مهر اجازه دهید همین جا، چون یاد این خاطره فیلم شهید رجایی می‌افتم که آمدند در صدا و سیما در اول مهر به عنوان وزیر آموزش و پرورش گفتند که شرایط کشور شرایطی است که ما دفتر نداریم، آن زمان ما دانش آموز بودیم، در سمت راست شما فارسی بنویسید، در سمت چپ دفتر ریاضی بنویسید تا واحد‌های تولیدی ما بتوانند تولید کنند، سه ماه دیگر چهار ماه دیگر دفتر که تمام شد دفتر دیگر؛ دو دفتر برندارید در یک دفتر. این مردم این سختی‌ها را تحمل کردند، امروز به شرایطی رسیدند که ما اول سال شما دیدید که برای سلیقه‌های مختلف، تنوع تولید در نمایشگاه‌های مختلف عرضه شد و بسیار هم مورد اقبال قرار گرفت با اِلمان‌ها و شخصیت‌های دانشمندان ایرانی، اماکن ایرانی، تمثال مبارک شهید سلیمانی بیشترین باز اقبال را در حوزه دانش آموزی داشت، بعضی از نوشت افزار‌های مختلف و این روند الحمدلله رو به رشد است. من در حوزه مداد اشاره کردم که ما رشد قابل توجهی از ۸۸ میلیون عدد به ۹۹ میلیون عدد تولید داشتیم و نه تنها ما الآن تولید و بازار داخلی را در اول مدارس تأمین کردیم بلکه مجموع تولید کنندگان برتر این صنعت به دنبال این هستند که استاندارد‌های اروپایی را اخذ کردند، استاندارد‌های کشور‌های منطقه را اخذ کردند و به سمت صادرات محصولات مختلف هم رفتند و این همین طور که اشاره کردیم به تعبیر مقام معظم رهبری به عنوان یک صنعت افتخارآفرین از آن یاد شده و امیدواریم این روند بیش از این هم دنبال شود و مورد عنایت شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت هم قرار گرفته و راهکار‌های تکمیلی هم در این حوزه ارائه شده است.

سؤال: در صحبت هایتان فرمودید که عرضه مواد اولیه در بورس، گاهی اوقات در برخی از سال‌ها با سودگری تؤامان بوده و این برای رشد اقتصادی کشور بسیار مضر است، وزارت صمت برای مقابله با این موضوع چه کرده؟

برادران: این هم در حوزه عادلانه نیست؛ یعنی مثلاً برای برخی از مجموعه‌ها چه وقتی انحصار به نفع تولید کننده بالادست می‌شود برای آن، یا بعضی وقت‌ها می‌آیند بین یک تعداد افرادی که مثلاً در حوزه منسوج یک تعداد بیش از ۴۰ واحد می‌دهند، یک واحد مثلاً سهمیه خاص می‌گرفت، این‌ها هم عادلانه نیست، همه به نوعی این تولید را ناپایدار می‌کند، شرایط هم می‌برد به سمت این که بعضی وقت‌ها انحصار در حوزه مواد اولیه منجر به انحصار در عرضه کالا شود، بازارسازی شود، با کمبود کالا مواجه شود کشور، ما حساس هستیم که باید وفور کالاد در همه بازار‌ها باشد. سال‌های قبل از این گزارش‌ها خود صدا و سیما زیاد پخش می‌کرد، مشکل کمبود پوشک، مشکل کمبود شوینده، مشکل کمبود لوازم التحریر، فکر می‌کنم دیگر این سال‌ها کمتر شده و در این گزارشات صدا و سیما واقعاً مردم هم می‌بینند که وفور محصولات مختلف در حوزه‌های صنعتی، این محصول این است که ما باید ایجاد رقابت کنیم و آن سوداگری‌هایی که ساز و کار‌های ناسالمی که ایجاد کرده بودند، مردم، چون شما اشاره کردید به بورس کالا، باورشان این است که بورس کالا یک شرکت و مجموعه دولتی استف نه این یک شرکت خصوصی است که سهامدارانش هم در خودش ممکن است سهیم باشند و به این خاطر باید ساز و کار‌های نظارتی بیشتری از سمت دولت اعمال شود که دنبال این هم هستیم که ما بعضی ساز و کار‌ها را اصلاح کنیم به نفع تولید، مصالح عمومی مردم و امیدوارم در این کار موفق باشیم، البته یک مقاومت‌هایی هم در برخی از حوزه‌هایی که قبلاً بهره‌مند بودند در این حوزه ها، ممکن است در عمل ما شاهدش باشیم، اما در مجموع ابزار خوبی است برای ایجاد رقابت اگر ما از آن درست استفاده کنیم و مهندسی اش نکنیم با بعضی از مقاطع یا به بهانه‌های تلاطم مثلاً تلاطم دلار را به تولید ملی مرتبط نکنیم یا مسائل مختلفی که خود شما و مردم شاهد بودند.

سؤال: یکی از مؤلفه‌های اصلی در افزایش تولید، بحث ماشین آلات است که در برخی از حوزه‌ها ممکن است ماشین آلات قدیمی و بعضاً فرسوده باشد، برخی از کارخانجات ممکن است با فناوری‌های نوین فاصله داشته باشد، ما الآن وضعیت مان در این حوزه چطور است؟

برادران: یکی از تلاش‌های ما در حوزه وزارت صنعت، معدن و تجارت، بحث بازسازی صنایع است، این همراهی مجموعه‌های مختلف را می‌خواهد خصوصاً در حوزه تأمین به نوعی سرمایه، آن سرمایه ثابت و بعد هم سرمایه در گردش، نظام بانکی در این حوزه یک مقدار عملکرد موفقی ندارد و متأسفانه به جای این که اولویتش را به تولید اختصاص دهد، به سمت منافع کوتاه مدت یا کار‌های مختلف می‌رود که البته رویکرد جدیدی بانک مرکزی به سمت اصلاح این حوزه است و این که بانک‌ها بروند آن نقش خود را در فرایند اصلی که کمک به زنجیره تولید کشور است ایفا کنند و از آن کار‌هایی که بنگاه داری‌ها و حواشی که در سال‌های قبل ایجاد شده بود در نظام بانکی کشور دوری کنند و خود موضوع فساد هم یکی از عناصرش به این بر می‌گردد، یعنی شما عمده فساد‌هایی که در کشور در سال‌های قبل رصد می‌کنید می‌بینید که یک رشته اش به سمت تجارت انحصاری، یک رشته اش به سمت تسهیلات اعتباری است.

سؤال: این جدول و نمودار نشان می‌دهد که وضعیت...؟

برادران: بله، این در حوزه معاونت صنایع عمومی ما همگام با سایر حوزه ها، می‌دانید در کشور تلاش دولت این بوده که با ایجاد ستاد احیای واحد‌های تعطیل و نیمه تعطیل، حجم واحد‌های فعال را بالا ببرد، بیش از ۳۱ درصد این واحد‌ها در حوزه‌های مربوط به حوزه صنایع عمومی بودند، یعنی در حوزه نساجی، در حوزه صنایع غذایی و در حوزه سلولزی و سایر صنایع که این از ابتدای دولت تا کنون این رشد در حوزه صنایع صورت گرفته که دو هزار ۹۵۴ واحد در حوزه صنایع صنعتی کشور فعال شده که بیش از ۳۱ درصد آن در حوزه صنایع عمومی بوده است. این جدا از واحد‌هایی است که ما علاوه بر واحد‌هایی که نیمه تعطیل بودند؛ فعال شدند، تعداد دو هزار و ۵۳۱ پروانه جدید بهره برداری هم ما از ابتدای دولت تا الآن صادر کردیم که عمدتاً این در حوزه صنایع عمومی من اشاره کردم، در حوزه صنایع سلولزی در ۱۴۰۰؛ چهارصد و ۶۹ واحد، ۱۴۰۱؛ هزار ۳۵۹ واحد، صنایع غذایی همین طور؛ ۳۷۷ و ۳۲۶ و در حوزه منسوجات که محل سؤال شما بود؛ ۵۵۷ واحد و در ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱؛ ۳۰۶ واحد جدید به ظرفیت کشور در حوزه صنایعی که دارای پروانه بهره برداری هستند و افتتاح شدند اضافه شده که مجموع این دو هزار و ۵۳۱ پروانه جدیدی که از ابتدای دولت در حوزه صنایع عمومی به علاوه آن درصدی که احیا شدند؛ توانسته این رشد تولیدی که عرض کردم و رشد اشتغال را رقم بزند و امیدواریم این روند به این گونه ادامه پیدا کند. یکی همین نکته‌ای که شما اشاره کردید؛ ما باید در حوزه ماشین آلات تسهیلات بیشتری را مهیا کنیم. در قانون به این برنامه...

سؤال: این پروانه است ظاهراً نموداری که برای صدور پروانه...؟

برادران: بله؛ این نمودار برای صدور پروانه جدید بهره برداری ما دو هزار و ۵۳۱، این مثلاً شامل خطوط جدید خط تلویزیون و یخچال‌هایی که به نام یخچال‌های همدر ما می‌گوییم؛ ساید معروف است یا مثلاً اجاق رومیزی یا مایکرو ویو یا ماشین ظرفشویی.

سؤال: الآن وضعیت تولید لوازم خانگی چیست؟ چون بالأخره کشور به صورت مستمر به آن‌ها نیاز دارد.

برادران: خاطرتان هست ابتدای دولت ما هم کسری داشتیم؛ یعنی بعضی چیز‌ها را تولید نمی‌کردیم، وارداتش هم ممنوع شده بود؛ مثلاً همین ظرفشویی، همین مایکرو ویو، همین یخچال ساید بای ساید؛ در بازار هم نبود، حتی برخی از افراد منتقد می‌گفتند حتی این نوبتی هم شده، باید ثبت نام هم کنید و غیره. مقام معظم رهبری هم در یک نقدی که داشتند باز در همان ماه‌های اول گفتند که این حمایت از تولیدی که ما می‌گوییم مشمول شرکت‌هایی که قیمت را دو برابر کردند مصداقاً هم اشاره کردند به خودرو و لوازم خانگی و بقیه نمی‌شود یعنی ما رشد تولید که می‌گوییم مشمول کسانی است که منافع مردم را مثلاً رعایت نکردند یا دو برابر کردند قیمت‌ها را نمی‌شود. حالا آن فضا را شما ببینید و این فضایی که بیش از دو سال و اندی که در خدمت شما هستیم، ما الآن هم رشد تولید داریم، هم تنوع محصول داریم، هم بالا رفتن ضمانت کالا داریم، تعویض کالا عمده واحد‌های ما یک ماهه بدون قید و شرط تعویض می‌کنند. قبلاً ۱۸ ماه به نوعی خدمات پس از فروش در حوزه گارانتی بود، الآن به ۲۴ ماه رسیده، خدمات پس از فروش در حوزه...، هم باز افزایش پیدا کرده، این مواردی است که تنوع محصول و وفور محصول شما الآن در صدا و سیما یا در حوزه همین تابلوی تحولاتی شهر نگاه می‌کنید یک رقابتی است که دعوت به خرید می‌کنند حتی به اقساط بالا، نشان می‌دهد که تولید به حد کافی در کشور است و رقابت به سمت کیفیت رفته، رقابت به سمت رضایت مشتری رفته و ما هم رصد کردیم و مطالبه کردیم، البته، چون من اشاره کردم در ابتدای دوره مورد نقد رهبری قرار گرفته بودند سخنرانی‌ای ایشان داشتند در چند ماه قبل فرمودند که این کالای تولید داخلی را حمایت کنید مثل حوزه لوازم خانگی را مورد عنایتشان قرار دادند حمایت محصولات خوبی است، اما فرمودند که هنوز خودرو آن انتظار ما را رعایت نکرده که دوستان ما در حوزه خودرو هم مستحضر هستید اقدامات خوبی را انجام می‌دهند که ان شاء الله این نکته هم به نفع مردم دنبال شود.

یکی از نکاتی که باید دنبال کنیم این ماحصل یک اراده جمعی مردم است، یعنی وقتی ما دعوت می‌کنیم از این که کالای قاچاق مردم استفاده نکنند، کالای تقلبی استفاده نکنند، خود رسانه ملی به عنوان یک موضوع پر اهمیت به آن ضریب می‌دهد، موضوع شناسه کالا گسترده می‌شود، بعد ما می‌رویم بیشترین رشد را در همین حوزه‌هایی که رسانه ملی هم آمد پای کار، اطلاع رسانی شد، مردم همراهی کردند؛ بیشترین رشد را تولید در همین حوزه‌ها مثل حوزه قطعات یدکی خودرو، حوزه لوازم خانگی که اصرار کردیم در این حوزه، البته باید راهکار‌هایی برای برخی از کالای قاچاقی که هنوز در حوزه ته لنجی دارد به صورت نیمه قانونی وارد کشور می‌شود تدبیر کرد که فکر می‌کنم در ماه‌های آینده اخباری هم در این حوزه به مردم مخابره خواهد شد.

سؤال: یکی دیگر از موضوعاتی که نیاز کشور است؛ موضوع اسباب بازی است و تولید اسباب بازی در کشور بر اساس فرهنگ بومی، سنتی و بحث‌هایی که در داخل کشور مطرح است.

سؤال: دو نکته؛ یک اینکه وضعیت مان در حوزه اسباب بازی چیست و دوم این که وضعیت مان در حوزه صادرات؟

برادران: اقدامات خوبی قبلاً شده بود، ما تلاش کردیم این‌ها را صنعتی کنیم، قبلاً حوزه وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ این حوزه خیلی ورود جدی نداشت، الحمدلله از زمانی که یک حوزه‌ای به نام صنایع خلاق شکل گرفته از ذیل حوزه معاونت صنایع عمومی، ما توانستیم در حوزه‌های مختلف، در حوزه صنایع ورزشی مثلاً ما در توپ ورزشی؛ ۶۵ درصد رشد را در ۱۴۰۱ (نسبت) به ۱۴۰۰ تجربه کنیم، در خود اسباب بازی ۲۱ درصد رشد و این در شش ماهه اول سال نسبت به مدت مشابه هم تکرار شده. ما حجم زیادی ارز را به صورت قاچاق می‌رفت؛ یعنی طبق آمار ستاد مبارزه با کالای قاچاق، ۵۵۵ میلیون دلار در سه سال قبل ما ارز کالای قاچاق اسباب بازی ما داشتیم، این الآن به نصف کاهش پیدا کرده، امیدوارم این... ضمن این که ما به سمت صنایع به نوعی...

سؤال: در مورد صادرات خیلی کوتاه بفرمایید.

برادران: فردا روز ملی صادرات است، من از جامعه صادرکنندگان تشکر می‌کنم؛ تجار محترم. یک نکته ظریفی است که ان شاء الله فردا به آن می‌پردازیم؛ این است که ما نسبت صادرات مان در شش ماهه امسال نسبت به سال قبل در حوزه صنایع عمومی؛ ۱۰ درصد رشد داشته، این نشانگر این است که در کل به نوعی نشانگر این است که ما از برخی از صادرات مواد خام مثلاً در حوزه مواد پتروشیمی در جهان کاهش پیدا کرده و ما رشد کمی در صادرات داشتیم به سمتی رفتیم که آن مواد پتروشیمی با سیاست گذاری درست تبدیل به مثلاً اسباب بازی و صادر شود و اگر ما چهار درصد کاهش صادرات در حوزه پتروشیمی داشتیم، ۱۰ درصد در حوزه صنایع عمومی ما شاهد افزایش صادرات بودیم.

تور تابستان ۱۴۰۳
آموزشگاه آرایشگری مردانه
خرید چیلر
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
برچسب ها
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۲
در انتظار بررسی: ۱
انتشار یافته: ۳
کجا ؟ اقتصادی یا اختلاسی ؟!!!
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۳:۳۴ - ۱۴۰۲/۰۷/۲۹
شما که زحمتش را می کشین بکنینش 16 تا یه رکوردی هم به نام برادا ثبت بشه ه
آقای مسئول شکسته نفسی نفرمایید شما به رشد اقتصادی 10000 درصدی رسیدید!!!!!!!!!!!!!!!
برچسب منتخب
# اسرائیل # حمله ایران به اسرائیل # حماس # توماج صالحی # خیزش دانشجویان ضد صهیونیست