دستاورد درخشان یک غربالگری سراسری؛ نجات بیش از ۴ هزار کودک در هر سال

«غربالگری» خطرناک است و آسیب هایی جبران ناپذیر به دنبال دارد؟ اگر این گونه فکر می‌کنید یا در اطرافیانتان کسی را سراغ دارید که بر این باور است، بهتر است این نتایج را مرور کنید!

به گزارش «تابناک»؛ از جمله غربالگری‌های سراسری که اجرایش قدمت زیادی در کشورمان دارد، غربالگری کم کاری تیروئید نوزادان است که نزدیک به دو دهه  است در دستور کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارد و نتایجش آنچنان درخشان است که می‌تواند نظرها را به خود جلب کرده و زمینه ساز شکل گیری طرح های دیگر غربالگری در کشور شود.

طرحی که از مهرماه سال ۱۳۸۴ شروع شده و حالا وارد نوزدهمین سال اجرا گردیده و به نوعی طرحی زیرساختی برای دیگر غربالگری‌های مهم نوزادان است. نکته‌ای که دکتر شهین یاراحمدی، رییس اداره غدد و متابولیک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با یادآوری آن، تاکید می‌کند: طی این مدت، برنامه به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت خود دست یافته و به عنوان یکی از موفق‌ترین برنامه‌های ملی در حوزه سلامت کودکان شناخته شده است.

وی با بیان این که در این ۱۸ سال بالغ بر ۲۲ میلیون نوزاد ایرانی و غیرایرانی غربالگری و بیش از ۶۴ هزار بیمار نیز شناسایی شده اند، می گوید: تمام بیماران شناسایی و درمان شده از بهره هوشی طبیعی برخوردارند و هیچ بیماری عقب مانده ذهنی نشده است، که نشانگر اثربخشی برنامه بوده است.

یاراحمدی با تاکید بر این که حتی کرونا هم موجب ایجاد خلل در اجرای این طرح نشد، می افزاید: نوزادان در تمام روستا‌ها و شهر‌های کشور این خدمت را دریافت می کنند و پوشش برنامه در هیج زمانی حتی در همه گیری کرونا دچار وقفه نشد. علاوه بر نوزادان ایرانی، نوزادان غیرایرانی نیز غربالگری شده و در صورت بیمار بودن تحت مراقبت قرار می‌گیرند.

رویدادی که در بیان نتایج درخشانش همین بس که به نقل از این مقام وزارت بهداشت کشورمان یادآور شویم: «با اجرای برنامه کشوری بیماری کم کاری تیروئید نوزدان، هر ساله حداقل ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ کودک از عقب ماندگی ذهنی نجات می‌یابند»؛ نتیجه ای درخشان که شاید زمانی بهتر درک شود که تصور کنیم اگر این طرح اجرایی نمی شد، چه وضعیت تلخی رقم می خورد!

وضعیت تلخی که پیش از اجرای این غربالگری رقم می خورد و البته طبیعی هم محسوب می شود، چون بیماری کم کاری تیروئید در همه نقاط دنیا بروز می‌کند و البته روند افزایشی هم داشته و دارد و بر اساس آمار در کشورمان، در ۴.۳ نوزاد ایرانی از هر ۱۰۰۰ تولد وجود داشته و دارد که البته فراتر از میانگین جهانی است.

یاراحمدی با اشاره به این موضوع می افزاید: بروز این بیماری در ایران ۴ تا ۸ برابر میزان جهانی است. در عین حال ۵۰ درصد از موارد ابتلا در نوزادان گذراست؛ هرچند هر دو نوع دائم و گذرای این بیماری برای مصونیت از عوارض جدی، نیاز به درمان دارند. پوشش ۹۵ درصدی برنامه نشان از موفقیت برنامه در سیاستگذاری و اجرا دارد و ناشی از تلاش‌های همکاران در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در اجرای موفق برنامه بوده است.

وی با اشاره به غربالگری کم کاری تیروئید در نوزادان غیرایرانی می گوید: از سال ۹۰ تا ۱۴۰۱ بالغ بر ۵۴۰ هزار و ۲۸۷ نوزاد غیر ایرانی غربالگری و از میان آن‌ها دو هزار و ۵۸۷ بیمار شناسایی شده است، در حالی که شمار نوزادان غیرایرانی بیش از ۳.۵ برابر افزایش و تعداد بیماران شناسایی شده در بین آنان نیز هفت برابر افزایش یافته است.

بیماری با نتایج هولناک که به دلایل مختلفی بروز می کند از جمله: اختلالات ید در محیط، نارس بودن، وزن کم نوزاد هنگام تولد، دوقلو یا چند قلو بودن، زردی طول کشیده، کمبود دریافت ید روزانه در مادر باردار، ابتلای مادر به بیماری تیروئیدی، ابتلای مادر به دیابت، وجود ناهنجاری مادرزادی، سابقه داشتن خواهر یا برادر مبتلا به کم کاری تیروئید و ازدواج‌های فامیلی.