دلیل از دست دادن حس بویایی چیست؟
از دست دادن حس بویایی میتواند بر اثر عوامل مختلفی بروز کند که یکی از این موارد آلرژی است که باعث مسدودشدن راه بینی نیز میشود.
ما روزهای خود را در تعامل با دنیای اطراف از طریق حواس بویایی، بینایی، شنوایی و لامسه میگذرانیم. اما هر کسی که به دلیل عفونت یا آلرژی شدید دچار انسداد کامل بینی شده باشد، تجربه میکند که بدون یکی از اساس یترین حواس، یعنی حس بویایی، چه وضعیت آزاردهندهای ایجاد میشود.
حس بویایی چه نقشی در زندگی جانداران دارد؟
بیایید پیش از بررسی هر موضوعی نگاهی به حس بویایی در جانداران بیندازیم. این در بین جانداران به خصوص حیوانات بسیار حائز اهمیت بوده و تا به امروز موجب بقای بسیاری از گونه ها شده است.
در این بین نیز انسانهای اولیه از چنین حسی برای زنده ماندن خود بهره بردهاند. تولید مثل و تربیت فرزند نیز در گذشته های خیلی دور به چنین حسی بستگی داشت؛ اما امروز انسانها میتوانند بدون حس بویایی هم به بقای خود ادامه بدهند.
مسئله قابل توجه برای ما این است که بدون چنین حسی ما دچار افسردگی میشویم و با وجود امکان بقا از کیفیت زندگی ما کاسته خواهد شد. حس بویایی میتواند خاطرات زیادی را در ذهن ما ثبت کند.
این خاطرات برای مدتها در ذهن ما باقی میمانند و این امکان وجود دارد که دیگر احساسات نیز از طریق آنها برانگیخته شوند. بدون چنین احساسی بسیاری از امور برای ما تبدیل به روزمرگی خواهد شد.
برای نمونه، خوردن غذا بدون احساس چشایی و بویایی تنها برای بقاست و دیگر لذتی به همراه ندارد. با این تفاسیر میتوان متوجه شد که چرا انسان با محرومیت از این حس دچار افسردگی میشود.
چرا در حس بویایی ما تغییر ایجاد میشود؟
تورم یا انسداد در بینی مهمترین عامل برای از دست رفتن حس بویایی ماست. البته اختلالی با نام آنوسمیا نیز وجود دارد که باعث میشود سیگنال های بویایی به مغز ما نرسند.
موارد زیادی هستند که میتوانند عملکرد بویایی ما را مختل کنند. برای نمونه بیماریهای سادهای مانند سرماخوردگی یا نمونه پیشرفتهتر آن یعنی آنفلونزا. عفونت های سینوسی و آلرژی های مختلف نیز ممکن است باعث بهوجود آمدن چنین مشکلی شوند.
مصرف سیگار و احتقانهای مزمن که دلیل آلرژیک ندارند از دیگر دلایل ابتلا به اختلال در بویایی هستند. شایعترین این علتها سرماخوردگی است که به عنوان یک اثر موقتی تا زمانی که بیماری شما خوب نشود عملکرد بویایی را مختل خواهد کرد.
انسداد مجاری بینی
در کنار این دلایل اگر جسم یا شئ خاصی مانع از عبور هوا به داخل بینی شود، ما حس بویایی خود را از دست میدهیم. تومورها، پولیپ بینی و انحراف تیغه بینی از دلایل انسداد مجاری در بینی هستند.
آسیب به گیرنده های عصبی یا آسیب مغزی
این دلایل اکثرا مربوط به زمانیاند که مغز ما سیگنال بو را دریافت نمیکند و لزوما ارتباطی با مجاری تنفسی ندارد، دلایل دیگر از دست دادن حس بویایی شامل موارد زیر است:
- کهنسالی و آلزایمر
- تومور مغزی
- مشکلات هورمونی
- تیروئید کمکار
- بیماریهای مرتبط با روان
- جراحی یا آسیبهایی که به سر و مغز وارد شدهاند
- بیماری هانتینگتون
- اسکلروز چندگانه
- سکته
- تغذیه یا کبود ویتامین
- مصرف مشروبات الکلی برای درازمدت
- برخی بیماریهای خاص مانند اماس، صرع و دیابت
- قرارگیری در برابر مواد شیمیایی که باعث سوختن بینی و مجاری آن میشود
- مصرف برخی داروها
- در موارد نادر ممکن است یک فرد بدون حس بویایی متولد شود و مشکل او مادرزادی باشد.
چگونه اختلال بویایی را تشخیص دهیم؟
اندازه گیری میزان از دست دادن حس بویایی دشوار است. پزشک ممکن است در مورد علائم فعلی از شما سوالاتی بپرسد، بینی شما را معاینه کند و سابقه سلامتی شما را بررسی کند.
آنها ممکن است در مورد زمان شروع مشکل، اینکه آیا همه یا فقط برخی از انواع بوها تحت تاثیر قرار گرفتهاند و اینکه آیا میتوانید طعم غذا را بچشید یا نه، سؤال بپرسند. بسته به پاسخ شما، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را نیز انجام دهد:
- سیتی اسکن که از اشعه ایکس برای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده میکند
- اسکن MRI که از امواج رادیویی و آهنربا برای مشاهده مغز استفاده میکند
- اشعه ایکس از جمجمه
- آندوسکوپی بینی برای بررسی داخل بینی
عوارض از دست دادن حس بویایی چیست؟
اختلالات مربوط به بویایی تقریبا 19 درصد از جمعیت بالای 20 سال و حدود 25 درصد از جمعیت بالای 53 سال را تحت تاثیر قرار میدهد.
اگر از دست دادن بویایی به تنهایی ناشی از افزایش سن در نظر گرفته شود، از هر هشت نفر بین 53 تا 91 سال، یک نفر در طی یک دوره 5 ساله تحت تاثیر قرار میگیرد.
افراد مبتلا به اختلالات بویایی ممکن است علاقه خود را نسبت به غذا خوردن از دست بدهند که منجر به سوء تغذیه و کاهش وزن میشود.
حس بویایی وابسته به میلیونها سلول عصبی تخصصی است که در یک شکاف محافظتشده عمیق در بالای حفره بینی قرار دارند.
این سلولهای عصبی به طور معمول میمیرند و در طول زندگی ما جایگزین میشوند. بنابراین، سیستم بدنی این ظرفیت را دارد که پس از آسیب، خود را ترمیم کند، اما این وضعیت همیشه کامل نیست.
افراد مبتلا به این اختلال باید مطمئن شوند که همیشه هشداردهنده دود در خانههای خود دارند. آنها همچنین باید در نگهداری مواد غذایی و استفاده از گاز طبیعی احتیاط کنند زیرا ممکن است در تشخیص غذاهای فاسد و نشت گاز مشکل داشته باشند، اقدامات احتیاطی توصیهشده عبارتاند از:
- برچسب زدن صحیح به مواد غذایی دارای تاریخ انقضا
- خواندن برچسب روی مواد شیمیایی مانند پاککنندههای آشپزخانه و حشرهکشها
درمان از دست دادن حس بویایی
درمان این عارضه بستگی به علت آن دارد. اگر از دست دادن بویایی همراه با سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی رخ دهد، معمولا طی چند روز خود به خود برطرف میشود.
درصورتیکه بازگشت حس بویایی پس از کاهش علائم سرماخوردگی یا آلرژی برطرف نشد، بهتر است با دریافت نوبت انلاین از دست دادن حس بویایی را با پزشک خود در میان بگذارید.
درمانهایی که ممکن است به رفع اختلال در بویایی که ناشی از تحریک بینی است کمک کند عبارتاند از:
- ضداحتقانها
- آنتیهیستامینها
- اسپری بینی استروئیدی
- آنتیبیوتیکها، برای عفونتهای باکتریایی
- کاهش قرارگرفتن در معرض محرکهای بینی و آلرژنها
- ترک سیگار
از دست دادن بویایی ناشی از انسداد بینی را میتوان با برداشتن هر چیزی که مانع راه تنفس بینی شما میشود، درمان کرد. این برداشت ممکن است شامل روشی برای برداشتن پولیپ بینی، صافکردن سپتوم بینی یا درمان سینوسها باشد.
افراد مسن بیشتر مستعد از دست دادن حس بویایی برای همیشه خواهند بود، در حال حاضر هیچ درمانی برای کسانی که مبتلا به آنوسمی مادرزادی هستند، وجود ندارد.
افرادی که بهصورت نسبی حس بویایی خود را از دست دادهاند، میتوانند مواد طعمدهنده غلیظ را به غذا اضافه کنند تا میزان درک خود از غذا را بهبود ببخشند.
از دست دادن حس بویایی میتواند یک وضعیت آزاردهنده باشد که بر روی درک طعم و مزه غذا نیز تاثیرگذار است و دلایل مختلفی میتواند باعث بروز آن شود.
کهولت سن، سرماخوردگی، آلرژی، صرع، دیابت، هانتیگتون و بسیاری موارد دیگر در ایجاد چنین اختلالی دخالت دارد، آنوسمی وضعیتی است به این اختلال گفته میشود و گاهی امکان دارد بهصورت مادرزادی بروزکند، درمان اختلالات بویایی نیز وابسته به علت آن است.
