دیپلماسی اقتصادی و سفر هیثم بنطارق به تهران / چرا تناسبی شدن انتخابات مجلس در تهران مهم است؟ / فرصتها و چالشهای روابط ایران و عمان
به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز سه شنبه ۹ خردادماه در حالی چاپ و منتشر شد که دیدار سلطان عمان و رهبر انقلاب و تاکید بر گسترش روابط دو کشور؛ هدفگذاری برای صادرات ۷۵ میلیارد دلاری، ضربالاجل شش ماهه به محتکران زمین و شرایط اقتصادی رفتارهای اجتماعی را چطور تغییر میدهد؟ در صفحات نخست روزنامههای امروز برجسته شده است.
در ادامه تعدادی از یادداشتها و سرمقالههای منتشره در روزنامههای امروز را مرور میکنیم:
دیپلماسی اقتصادی و سفر هیثم بنطارق به تهران
مهدی گرگانی طی یادداشتی در شماره امروز وطن امروز با عنوان دیپلماسی اقتصادی و سفر هیثم بنطارق به تهران نوشت: سفر هیثم بنطارق، سلطان عمان به تهران را باید بیش از هر چیز در چهارچوب الگوی دولت سیزدهم در سیاست خارجی، یعنی «سیاست اول همسایه»، تحلیل و ارزیابی کرد، به ویژه اینکه ایران و عمان دارای روابط ویژه تاریخی هستند. مسقط از جمله کشورهای منطقه است که همواره فاصله خود را با بلوکهای قدرت حفظ کرده و در اوج بلوکبندیهای منطقهای و فشارهای خارجی هیچگاه به جمهوری اسلامی ایران پشت نکرده و روابط راهبردی خود را در بالاترین سطح حفظ کرده است.
روابط دوجانبه دو کشور در سطح سیاسی طی چند دهه گذشته در بالاترین سطح قرار داشته است، اما بهرغم اراده ۲ طرف، روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور با وجود ظرفیتهای فراوان به موازات روابط سیاسی چندان ممتاز نبوده است. به نظر میرسد سفر اخیر سلطان عمان به تهران در راستای توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی میان ۲ کشور بوده و تبعات مثبتی در این زمینه برجا خواهد گذاشت. تاکید محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور بر مسائل تجاری و اقتصادی در مراسم استقبال از هیثم بنطارق در فرودگاه نشان میدهد این سفر بیش از هر چیز بر مسائل تجاری و اقتصادی متمرکز بوده است. مخبر در این دیدار گفت: روابط سیاسی ایران و عمان روابطی نزدیک و عمیق است و این روابط صمیمانه ایجاب میکند مناسبات اقتصادی و تجاری فیمابین نیز همپای مناسبات سیاسی توسعه یابد.
زمانبندی این سفر نیز دارای اهمیت است. سلطان هیثم در شرایطی به تهران سفر کرد که توافق تاریخی ایران و عربستان راه را برای هرگونه تعاملات اقتصادی و تجاری میان ایران و کشورهای عربی هموار کرده است. هر قدر روابط ایران و عمان را دوستانه و برادرانه بدانیم باید بپذیریم تنشها میان تهران و ریاض از یک سو و تحریمهای مالی و اقتصادی علیه ایران محدودیتهایی را در راستای تعاملات همهجانبه ایجاد کرده است، بویژه اینکه اصل و اساس روابط تجاری ایران و عمان بر مناسبات بانکی استوار است. سلطان عمان با سفر به تهران در چنین شرایطی به دنبال باز کردن برخی گرههای موجود در منطقه برای توسعه مناسبات تجاری میان دو کشور است که میتواند به راهبرد دولت سیزدهم برای گشایشهای اقتصادی بویژه وصول طلبهای میلیاردی ایران از کشورهای خارجی کمک کند.
از آنجا که اعتماد متقابل یکی از پایههای روابط تهران و مسقط است، عمان همواره یک میانجی خوب و قابل اعتماد برای ایران در امور کشورهای عربی و همچنین برخی پروندهها میان ایران و آمریکا از جمله توافق هستهای بوده است. تجربه نشان داده است مسقط در شرایط حساس و پرتنش منطقهای و بینالمللی توانسته برخی بنبستها را در مسائل مختلف دیپلماتیک باز کند. اینک بنبست روابط میان تهران و قاهره یکی از پروندههایی است که سلطان عمان در دستور کار خود قرار داده است. پیش از این خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرده بود سفر سلطان عمان به تهران چند روز بعد از سفر وی به قاهره و گفتگو با عبدالفتاح السیسی [رئیسجمهور مصر] انجام میشود که با توجه به تلاشهای میانجیگرانه ماههای اخیر مسقط با هدف نزدیک کردن ایران و مصر بسیار مهم است. سایت مقام معظم رهبری نیز درباره جزئیات دیدار ایشان با سلطان عمان از اشاره هیثم بنطارق برای بهبود روابط میان تهران و قاهره خبر داده است.
همچنین اخبار پشتپرده نشان میدهد کشورهای غربی بعد از شکست پروژه اغتشاشات در ایران به دنبال تعامل مجدد در قضیه پرونده هستهای ایران هستند و پیامهایی را از طریق سلطان عمان به مقامات کشورمان ارسال کردهاند.
در مجموع میتوان گفت سفر هیثم بنطارق به ایران در ۳ سطح دوجانبه، منطقهای و فرامنطقهای دارای پیامدهای بسیار مثبتی در روابط دوجانبه و همچنین تحولات منطقهای است و گام بزرگی در تکمیل الگوی تعاملی سیاست خارجی دولت سیزدهم و همچنین سیاست خارجی مبتنی بر اقتصاد خواهد بود.
چرا تناسبی شدن انتخابات مجلس در تهران مهم است؟
محسن پیرهادی طی یادداشتی در شماره امروز اعتماد با عنوان چرا تناسبی شدن انتخابات مجلس در تهران مهم است؟ نوشت: تناسبی شدن انتخابات مجلس در تهران گامی مهم و پیشرو در الگوی برگزاری انتخابات مجلس است چرا که بستر را برای رقابت احزاب، طیفها، گروهها و تشکلهای مختلف اعم از سیاسی، اجتماعی و صنفی با هر میزان اثرگذاری و مقبولیت اجتماعی با یکدیگر فراهم کرده و منجر به افزایش مشارکت انتخاباتی میشود. مضاف بر ترغیب همه گروهها و تشکلها به مشارکت و رقابت در انتخابات، نامزدها نیز به تکاپو و رقابت درونگروهی باهم وادار خواهند شد چرا که بر اساس الگوی انتخابات تناسبی در نهایت درصد آرای مأخوذه به نامزدها و در گام بعدی فهرستها ضامن ورود و تصاحب کرسیهای مجلس از سوی افراد و فهرستهاست. به عنوان مثال ممکن است یک فهرست انتخاباتی فقط ۲۰ درصد کل آرای مأخوذه را به دست آورده باشد از آنجا که بر اساس این میزان آرا هر ۳۰ نامزد آن فهرست نمیتوانند صاحب کرسی در مجلس شورای اسلامی باشند، به میزان سهم ۲۰ درصدی این فهرست کرسی نمایندگی به آن اختصاص مییابد و افرادی از این فهرست صاحب کرسی در مجلس میشوند که رای بیشتری به سبد آنها ریخته شده است.
بنابراین رقابت درونگروهی اعضا یک فهرست باهم از یک سو و رقابت فهرستها از سوی دیگر سبب خواهد شد افراد شایستهتر فرصت بیشتری برای اخذ نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی به دست آورند. در بحث رقابت احزاب، گروهها و تشکل فهرستهای انتخاباتی طبق میزان آرایی که کسب میکنند، صاحب کرسی در مجلس شورای اسلامی خواهند شد و به تعبیری دیگر یک فهرست به صورت کامل نمیتواند پیروز انتخابات باشد و رقیب یا رقبای آن بدون هیچ سهمی به بازنده انتخابات بدل شوند چرا که سهم رای و میزان آرای کاندیداها در تعیین کرسیها اثرگذار خواهد بود. بنابراین یکی از مهمترین دستاوردهای تناسبی شدن انتخابات در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس با ۳۰ کرسی نمایندگی این است که رقابت میان فهرستها و نامزدها به صورت مستقل و فهرستی مانع از تصاحب کامل تمام کرسی از سوی یک گروه یا طیف سیاسی میشود و سهم گروهها و طیفهای سیاسی - اجتماعی براساس میزان مقبولیت و بدنه اجتماعیشان در مجلس شورای اسلامی تعیین و تقسیم خواهند شد. این در حالی است که در الگوی نظام انتخاباتی اکثریتی، اغلب گروهها و احزاب بزرگ آنهم به صورت ائتلافی و جبههای میتوانند شانس پیروزی در انتخابات را به دست آورند و گروههای کوچک و تشکلهای تخصصی و صنفی فرصت و امکان رقابت را به دست نمیآورند.
در الگوی انتخابات تناسبی، اما بستر برای حضور هر نوع گروه و تشکل فعال و در چارچوب قانون با هر میزان اثرگذاری و حمایت و مقبولیت اجتماعی فراهم خواهد شد و به تعبیری دیگر هر تشکل، گروه یا حزب دارای فهرست انتخاباتی به تناسب آرای ماخوذهشان صاحب کرسی نمایندگی در بهارستان میشوند. همچنین همانطور که اشاره شد از آنجا که این مصوبه مانع کاندیداتوری افراد مستقل نیست و کاندیداهای مستقل نیز امکان حضور در کارزار انتخابات مجلس را خواهند داشت رقابت نامزدها در درون و بیرون فهرستها به رقابتیتر شدن فضای انتخابات و در نتیجه ترغیب افراد به مشارکت بیشتر منجر خواهد شد، بر اساس روش تناسبی در کنار شمارش آرای فهرستها و تعیین سهم آنها از کرسیها، درصد رای کاندیدایی که به صورت منفرد در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس حضور یافتهاند نیز همزمان تعیین و شمارش میشود و نامزدهایی که بیشترین آرا را به دست آوردهاند، بر اساس ترتیب آرا، منتخب مردم و پیروز انتخابات محسوب میشوند.
فرصتها و چالشهای روابط ایران و عمان
میثم غفارنژاد طی یادداشتی در شماره امروز جوان با عنوان فرصتها و چالشهای روابط ایران و عمان نوشت: برای تحلیل اهمیت سفر «هیثم بنطارق» سلطان عمان به کشورمان در ابتدا میتوانیم به پیام وزیر خارجه این کشور که چند روز قبل از سفر در یکی از شبکههای اجتماعی منتشر شد، اشاره کنیم. او سفر سلطان عمان را به ایران با نیت و هدف صلح، ثبات و رفاه در منطقه دانست. این امر، رویکردی است که به صورت کلی همیشه بین دو کشور برقرار بوده است. ایران از لحاظ سیاسی، امنیتی، اقتصادی و تجاری با عمان روابط تنگاتنگ و وسیعی دارد.
اما سفر اخیر سلطان عمان را به ایران مشخصاً میتوان ذیل دو محور سیاسی امنیتی و تجاری اقتصادی تحلیل و ارزیابی کرد. در محور اول میتوانیم از سه بعد به این سفر نگاه کنیم؛ اول روابط دوجانبه بین ایران و عمان است. مهمترین مسئله در این سطح، بحث قرارداد گازی بین ایران و عمان است که در سال ۲۰۰۵ منعقد شد و طبق این قرارداد ایران باید روزانه یک میلیون متر مکعب گاز به عمان صادر میکرد. این قرارداد با کارشکنی امریکا و برخی کشورهای عربی به خصوص امارات عملیاتی نشد. این امر یکی از چالشهای مهم در روابط دوجانبه است.
قرارداد گازی بین ایران و عمان در سال ۱۳۹۲ دوباره منعقد شد که با خروج امریکا از برجام باز هم عملیاتی نشد. به نظر یکی از محورهای مهمی که ذیل روابط دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت، عملیاتی شدن قرارداد ۹۲ است. براساس این قرارداد ایران باید طی مدت ۱۵ سال حدود ۶۰ میلیارد دلار گاز به عمان صادر کند.
محور دوم در حوزه منطقهای است. مهمترین مساله در این زمینه روابط ایران و مصر است که هر دو کشور اعلام کردند علاقهمند به گسترش روابط هستند. عمان به عنوان میانجی و کشور واسط در این زمینه نقش مهمی دارد و رهبر انقلاب هم در دیدار با سلطان عمان نسبت به گسترش روابط با مصر اعلام آمادگی کردند که نشاندهنده طرح این موضوع در مذاکرات و رایزنیها است. قطعاً سلطان عمان در این زمینه پیامهایی منتقل کرده است.
محور سوم مسائل ارزی بین ایران و کشورهای دیگر است. گشایش منابع ارزی از سمت عراق احتمالاً یکی از نتایج این سفر خواهد بود، چرا که در حین مذاکرات ایران و عراق در زمینه ارزی وزیر خارجه عمان هم به عراق سفر کرد.
بعد دیگر سطح بینالمللی است. در حوزه بینالمللی، مسئله برجام و نقشآفرینی عمان در مذاکرات هستهای مهم است. قبل از برجام عمان یکی از اصلیترین کشورهایی بود که محل تبادل مذاکرات و گفتگوهای طرف ایرانی و کشورهای مقابل بود. عمان بعد از روی کارآمدن دولت بایدن و برخی تلاشها برای احیای برجام دوباره نقش میانجی و واسط خود را برعهده گرفته است. نکته دوم در فضای بینالمللی فعالیتهای اخیر عمان در تبادل زندانیان بین ایران و بلژیک بود که در این زمینه هم نقش فعالی ایفا کرد.
در مورد محور تجاری و اقتصادی هم باید به این نکته اشاره کرد که حجم تجارت بین دو کشور از ۲۲۱ میلیون دلار در سال ۹۲ به بیش از یک میلیارد و ۳۳۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ افزایش پیدا کرده که جهش ۵۰ الی ۶۰ درصدی را نشان میدهد. سهم ایران، بیشتر صادرات بوده و در نسبت با عمان تراز تجاری مثبت دارد. سیاست همسایگی و دیپلماسی اقتصادی فعال دولت سیزدهم در این زمینه و افزایش حجم مبادلات دو کشور مؤثر بوده است.
حکومت عمان به صورت تاریخی تاج و سلطنت خود را مدیون ایران میداند و همواره سعی کرده در تحولات امنیتی و مسائل مربوط به ثبات منطقه بیطرف ظاهر شده و نقش مصلح ایفا کند. امنیت تنگه هرمز که هر دو کشور به آن دسترسی دارند برای تجارت بینالمللی مخصوصاً حوزه انرژی مهم است. عمان ۸۶ بندر دارد که به ۴۲ کشور دسترسی دارند. اگر کریدور شمال و جنوب نهایی شود ایران هم به این بنادر دسترسی خواهد داشت و میتواند از بنادر عمان استفاده کند.
مشکل در نقل و انتقالات ارزی، پولی و بانکی و همچنین شناخت ناکافی از بازار و ظرفیتهای اقتصادی عمان از مهمترین موانع پیش روی گسترش روابط دو کشور است. البته با اتخاذ سیاست فعال در دولت مردمی برای توجه به همسایگان این موانع در حال کاهش و کمرنگ شدن است.
دوستان واقعی در زمان مشکلات شناخته می شوند و مسقط تاکنون نشان داده که به دور از سیاسی ورزی، مستقل عمل کرده و سعی در تنش زدایی هایی دارد که توسط برخی از کشورهایی که دائما از حقوق بشر سخن می رانند ولی در عمل نتیجه سیاست هایشان جزء تفرقه افکنی، جنگ و تهدید و به طور کلی شرارت برای منطقه حاصلی نداشته است، قدم بر می دارد.و چون مسقط این حسن نیت را در برابر تهران نشان داده باید در روابط تجاری - سیاسی با این کشور دوست و همسایه توجه بیشتری شود تا مقامات کشور عمان دریابند که حاصل حسن نیت شان برای خودشان هم سود و منفعت هایی در حوزه های تجاری - مالی داشته است.
نباید بگوئیم که کشور عمان کشور کوچکی است و چه سودی از این کشور عاید ما می شود که بخواهیم روابط تجاری با آن داشته باشیم، همین که کشور عمان واسط می شود تا تنش هایی را که بین ما و مصر ایجاد شده برطرف کند یا واسط می شود که پرونده صلح آمیز هسته ای کشورمان را با آمریکا و غرب حل و فصل کند، کار بزرگی است چون اگر ایران و مصر این دو قدرت آسیا و آفریقا، اختلافات را کنار گذاشته و با هم متحد شوند و روابط تجاری شان را تعمیق بخشند منفعت زیادی از این روابط سیاسی و تجاری نصیب هر دو کشور خواهد شد و یا اگر به واسطه همین میانجی گری های دولت عمان، غرب و آمریکا به اشتباه سیاست های خود در قبال ایران پی برده و به برجامی که یکجانبه و غیرقانونی لغو کردند، عملا برگردند و به جای زبان تهدید، زبان گفتگو و دیپلماسی متقابل را در پیش گیرد قطعا در گسترش مناسبات تجاری - مالی آینده ما با اروپا تاثیر زیادی دارد که همه این ها حاصل همین میانجی گری های مثبت، دیروز و امروز مسقط بوده که از منظر دیپلماتیک باید ارج نهاده شود.
| 
با عرض معذرت. تنها کشوری که در کره خاکی مذهبشون خوارج هست و یکم زورشون زیاد باشه شیعه و سنی نمیشناسه و نابودش میکنه همین جناب عمان عست. الان خیلی به فدایت شوم هاش اهمیت ندین. سودی تو این میانجگری هاش هست وطن امروز هنوز تو حال و هوای سال ۹۹ هست. غرب بهش پیغام داده میخواد باهاش تعامل کنه. 
درباره تحلیل روزنامه اعتما از تناسبی شدن انتخابات:این تحلیل بر یک انگاره غلط بنا شده و آن انگاره این است. در شرایط جدید جناحهای سیاسی با همان آرایش گذشته و همان سیاق لیست های 30 نفره ی انتخابات گذشته حضور پیدا خواهند کرد، اما الان شرایط تغییر کرده است و تصور نمی کنم منعی هم برای تعدد لیست ها وجود داشته باشد. بنابراین هر جناح و جریانی می تواند چندین لیست داشته باشد و هر گروه از کاندیداهای جدی نمایندگی، تعدادی سلبریتی را برای همراهی در لیست با خود همراه کند تا با آرای ایشان احتمال حضور خود در مجلس را افزایش دهد.
مردم به فرد رأی می دهند و هضم این مساله که رأی به فلان سبلریتی منجر به حضور فلان فعال سیاسی در مجلس خواهد شد برایشان چندان قابل هضم نیست و حداقل در یکی دو دوره ی اول اجرای این شیوه از انتخابات، مردم با آن مشکل خواهند داشت و شاید ایجاد نارضایتی هم بکند. مثلا فرض کنید بانوان به فلان خانم بازیگر مشهور که صرفاً برای گرم کردن سبد یک گروه از کاندیداهای جدی در انتخابات ثبت نام کرده رأی بدهند اما در نتیجه این رأی فلان روحانی زن ستیز وارد مجلس شود. این برای مردم قابل هضم نخواهد بود.
البته این شیوه از انتخابات یک بخش جالب هم دارد و آن سبد آرای نمایندگان مستقل و راه یافتن تعدادی نماینده مستقل بر اساس رأی جمیع این افراد است. این بدان معناست که کاندیداهایی که حضور مستقل و غیرجناحی و غیرحزبی را انتخاب کنند باید بپذیرند که هر رأیی که کسب می کنند شانس حضور رقیب مستقل اما قدرتمندشان را در مجلس افزایش میدهد و این چالش بسیار بزرگی برای این افراد است. کاندیدای مستقل برای موفقیت در انتخابات خود را نیازمند رأی رقیب مستقلش می بیند و باید متناسب با این شرایط تبلیغات کند تا سبد رأی مستقلین ریزش پیدا نکند. این کاندیدا بعدا در خصوص این مماشاتِ منجر به حضور کاندیدای رقیب که شاید حتی کمترین قرابت ذهنی ای با او ندارد باید پاسخگو باشد و دایماً این انگ را خواهد خورد که فلان شخص با چند هزار یا چند ده هزار رأی شما و افزایش سهمیه نمایندگان مستقل توانست وارد مجلس شود و الان چنین و چنان می کند.
در هر صورت باید صبر کرد و دید در عرصه عمل چه اتفاقی می افتد.
از نمایندگانی که یک اعلامیه ی دست نویس ِ نوشته شده روی یک تکه کوچک کاغذ کوچک و نصب شده پشت یکی از ستونهای مجلس برای دریافت خارج از نوبت خودرو را علیرغم اینکه این اعلامیه در زمان کوتاهی هم حذف می شود از دست نمی دهند و به یکباره یک سوم نمایندگان درگیر این موضوع می شوند، نمی توان انتظار داشت که با هدف سنگین شدن سبد رأی لیست، در آن حضور پیدا کنند و با چشم پوشی از صندلی مجلس و اعلامیه های منفعت زای ستونهای پارکینگ، رأی هوادارانشان را به نفع حضور کاندیدای اصلح همان لیست، وارد گردونه انتخابات کنند. نکته: اوضاع در خصوص سایر مجالس هم خیلی متفاوت نبوده و مثالی که زدم صرفاً به دلیل گرم بودن این خبر در این ایام است و گرنه مشابه این مثال برای سایر مجالس هم صادق است.
شاید بتوان اینگونه جمع بندی کرد:
در مجالس و شوراهای شهر گذشته، حضور چشمگیری ورزشکاران و سلبریتی ها را شاهد بودیم که در خصوص منشأ آرای ایشان تردید بود و با توجه به فقدان تجربه سیاسی و کاری به نظر میرسید که رأی به ایشان دیکته شود که این رویه با هشدار دکتر یوسف اباذری متوقف شد ولی ظاهراً مقامات هیچ جوره نمی توانند از رأی بالای این قشر در فرایند انتخابات چشم پوشی کنند و شاید تصور می کنند با شیوه نوین انتخابات می شود هم این سری افراد را در فرایند انتخابات داشت و تنور انتخابات را داغ کرد و هم اینکه مانع از حضور ایشان در مجلس شد. به زبان ضرب المثل نه سیخ بسوزد و نه کباب
با توجه به اعتراضات در ایران و نحوه برخورد با آن، افکار عمومی غرب روی دولتها فشار می آورد و مسلما برای کسب توافق، بجز میانجی گری، جام زهر هم لازم است.