کاهش فرار مالیاتی مشاغل خاص با ابزار‌ هوشمند و عادلانه‌سازی نظام مالیاتی امکان پذیر است

براساس بررسی‌های سازمان امور مالیاتی، بخش اعظم شکاف مالیاتی کشور (مجموع فرار و اجتناب مالیاتی) در بخش مالیات مشاغل است.

به گزارش تابناک اقتصادی؛ شکاف مالیاتی کشور در پایان سال ۱۳۹۸، حدود ۹۷ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده بود که بیش از نیمی از آن (حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان) مربوط به مالیات درآمد مشاغل بود. رقم شکاف مالیاتی این بخش در سال ۹۹ به حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان رسید؛ به عبارت دیگر، صرفا حدود ۲۰ درصد از مالیات بالقوه مشاغل، وصول می‌شود و مشاغل فقط یک پنجم مالیات واقعی خود را می‌پردازند.

حدود ۹۴ درصد مودیان مالیاتی استفاده کننده از تبصره ماده ۱۰۰ بابت عملکرد سال ۱۴۰۰ مالیاتی پرداخت نمی‌کنند و یا کمتر از ۱۰ میلیون تومان می‌پردازند. این در حالی است که سرانه مالیات دریافتی از کارمندان در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰ میلیون تومان بوده است.

نگاهی به سرانه مالیاتی اصناف پردرآمد نشان می‌دهد، شکاف مالیاتی در این اصناف هم قابل توجه است؛ برای نمونه، سرانه مالیات ابرازی پزشکان در سال ۱۴۰۱ (عملکرد سال ۱۴۰۰) ۲۱.۲ میلیون تومان و این رقم برای دندانپزشکان ۱۷.۵ میلیون تومان بوده است. این رقم برای آهن فروشان و بنگاه‌های املاک حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان بوده است. بر اساس بررسی‌های سازمان امور مالیاتی، شکاف مالیاتی پزشکان برای عملکرد سال ۱۳۹۵، حدود ۷۲ درصد بوده است.

در برنامه‌ی هفتم پیش بینی کرده ایم که نسبت درآمد‌های عمومی به هزینه‌ها به صد در صد برسد. برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد، باید وصول مالیات را به سمت هوشمندی پیش ببریم؛ بنابراین، در ارتباط با لزوم هوشمند و عادلانه سازی نظام مالیاتی کشور، نظرات هادی حق شناس را به عنوان یک کارشناس اقتصادی در ادامه می‌خوانید.

حق شناس در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی با اشاره به این که به انحای مختلف در کشور، شاهد فرار مالیاتی هستیم و باید جلوی این امر را بگیریم، تصریح کرد: برخی شرکت‌ها کاغذی هستند، اما درآمد دارند و مالیات نمی‌دهند. یکسری معافیت‌های گسترده‌ی مالیاتی را هم در برخی موارد مشاهده می‌کنیم که باید ساماندهی شوند. برخی شرکت‌ها از طریق تسلطی که بر قوانین دارند، فرار مالیاتی را مرتکب می‌شوند. برخورد با تمامی این موارد، تنها از طریق به کارگیری سامانه‌های نوین و هوشمند مالیاتی امکان پذیر است.

وی ادامه داد: مواردی که در بالا گفته شد، باعث گشته که میزان درآمد مالیاتی کشور نسبت به تولید ناخالص ملی در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته حدود یک سوم باشد. حتی در مقایسه با برخی کشور‌های همسایه این نسبت حدود یک دوم است.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: با استفاده از روش‌های سنتی شامل مراجعه‌ی مأمور مالیاتی یا اظهار مودیان نمی‌توانیم به مالیات گیری صحیحی بپردازیم. این روش‌ها باعث شده که نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی حدود کمتر از ۱۰ درصد باشد. در حالی که ظرفیت مالیاتی کشور بیش از این عدد است.

حق شناس ادامه داد: تا کنون سازمان مالیاتی موفق شده است از کسانی که درآمد‌های شفاف و ثبت شده‌ای دارند، مالیات بگیرد؛ در حالی که بخشی از فعالان اقتصادی حساب و کتاب هایشان روشن نیست. این دسته از مشاغل مالیات نمی‌پردازند و به همین دلیل، مسئولیت تأمین درآمد‌های مالیاتی دولت بر عهده‌ی قشرهای خاصی است.

وی یادآوری کرد: سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی، بخشی از سازوکار‌های نوین و هوشمند برای اخذ مالیات هستند. این ابزار‌ها می‌توانند در بهبود وضعیت مالیات گیری کشور موثر باشند و باید گسترش پیدا کنند. از طریق این سازوکار‌ها به دریافت مالیات از مشاغلی می‌پردازیم که حساب و کتاب هایشان شفاف است؛ اما باید به سمتی برویم که از مشاغل خاص و کسانی که فرار مالیاتی دارند نیز هوشمند و عادلانه مالیات بگیریم.

حق شناس در ادامه گفت: باید سیاست‌ها را به سمتی ببریم که مشاغل خاص از جمله پزشکان، آهن فروشان، آرایشگران زنانه، املاکی‌ها و... که فرار مالیاتی بالایی دارند، مالیات واقعی را بپردازند. باید طوری عمل کنیم که تأمین درآمد‌های مالیاتی کشور تنها برعهده‌ی عده‌ای خاص که درآمدهایشان شفاف است، نباشد.

وی تأکید کرد: واقعیت این است که الان کارمندان دولت، بیشتر از مشاغل آزاد مالیات می‌پردازند. این نوعی بی عدالتی است و باید با سازوکار‌های هوشمند مالیاتی به این موارد پایان دهیم.