سرنوشت سد «چمشیر» چگونه رقم می‌خورد
لیلا اژدری - تلخ است، اما نام بزرگترین سد کشورمان به جای گنجینه افتخارات با «فاجعه» عجین شده است؛ مصیبتی که برخی کارشناسان تاکید دارند، در آستانه تکرار آنیم!
به گزارش «تابناک»؛ در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان، مرکز شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویر احمد، در جایی که هنوز رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره نرسیده و در منطقه‌ای به نام تنگه چم شیر، از سال ۱۳۹۰ کارگاه ساختمانی وسیعی برپا شد که حالا آخرین روز‌های فعالیتش را پشت سر می‌گذارد و برخی از قسمت‌های آن برچیده شده تا فاز نهایی کار پی گرفته و همه چیز آماده افتتاح سازه‌ای غول پیکر شود.
سد چم شیر محصول سال‌ها تلاش و کوشش شبانه روزی جمع بزرگی از مهندسان و کارگران ایرانی است که توانسته اند پنجمین سد بزرگ کشورمان را خلق کنند. سازه‌ای از نوع بتن غلطکی (آرسی‌سی) با طول تاج قریب به ۷۳۰ متر و ارتفاع نزدیک ۱۵۵ متر که قریب به ۲ میلیون متر مکعب بتن در ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته تا سد راه رودخانه‌ای شود که قرار است نزدیک ۲ میلیارد متر مکعب از آب آن پشت این سازه جمع آوری شود.
همین که بگوییم طول دریاچه که پشت سد چم شیر شکل خواهد گرفت، به ۴۸ کیلومتر خواهد رسید و وسعتی مشتمل بر ۵۱ کیلومتر مربع را شامل خواهد شد، از یک سو برای بیان عظمت این سازه کافی به نظر می‌رسد و از سوی دیگر بر نگرانی‌ها پیرامون آن می‌افزاید؛ نگرانی‌هایی که سال هاست مطرح هستند و به دلیل عقوبت ناخوش گتوند، حساسیت عمومی پیرامون آن‌ها افزایش یافته است.
درباره شور شدن آب کارون در پشت سد گتوند، بزرگترین سد احداث شده در کشورمان و همچنین افزایش شوری آب رود در پایین دست این سد عظیم سخن می‌گوییم که گویی چشم بسیاری از ایرانیان را ترسانده و موجب افزایش حساسیت‌ها در این خصوص شده است، تا جایی که اکنون سد چم شیر با پیشرفت نزدیک به ۹۵ درصد در ایستگاه پایانی قرار گرفته، اما سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرده که مجوز این کار را صادر نخواهد کرد.
آن گونه که ایرج حشمتی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفته، «با توجه به ابهاماتی که درباره احتمال وجود گنبد‌های نمکی نهفته در "سد چمشیر" وجود دارد، از وزرات نیرو خواسته‌ایم که دوباره نمونه‌برداری کند و مجوز آبگیری سد را تا زمان نمونه‌برداری مجدد صادر نمی‌کنیم. همانطور که رئیس سازمان در سفر به کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرد، سازمان حفاظت محیط زیست اجازه تکرار گتوند دومی را نخواهد داد و حتما باید نتایج ارزیابی مطالعات در دریاچه سد چمشیر به تأیید مراجع ذی‌صلاح برسد.»
این در حالی است که ظاهرا مشکل دیگری هم در مسیر آبگیری این سد وجود دارد که چه بسا ایراد اصلی در مسیر آبگیری این سد باشد. اختلاف بوجود آمده دو وزارت خانه که به آبگیری این سد مرتبط میشود و معاون سازمان حفاظت محیط زیست در کنار اظهار نظر فوق به آن هم اشاره کرده و گفته: «موضوعاتی از قبیل واقع شدن دریاچه سد در یک میدان نفتی با چندین چاه نفت و اختلافات فنی و کارشناسی فی‌مابین دو وزارتخانه نفت و نیرو موجب ایجاد اخلال در ادامه پیگیری برای آبگیری از سد شده است.»
مسائلی که هر یک در جای خود اهمیت دارند، اما آنچه از دید فعالان محیط زیست مهم است، این که تجربه دیگر سدهای احداث شده در آن بخش از کشورمان، افزایش شوری آب بوده است؛ موضوعی که یکی از استدلال‌های مطرح در نامه منتقدان این سد به رئیس جمهور در سال گذشته است؛ اینکه ec آب سد کوثر (که در محل سازند گچساران احداث شده) پیش از آبگیری ۶۰۰ و پس از آبگیری یکهزار و ۱۰۰ شده و ec آب سد مارون در همین سازند یکهزار و ۳۰۰ بوده و پس از آبگیری چهار هزار شده است.
البته ec آب در چم شیر هم اکنون هم بالاست (۲ هزار و ۳۰۰) و در نتیجه اگر سناریویی مانند موارد قبلی رقم بخورد، در نهایت در دریاچه سد و حتی در پایین دست آن، آبی در اختیار خواهیم داشت که با آنچه امروز در رود زهره (یا هندیجان) جریان دارد، تفاوت کیفی بسیار دارد و عملا بهره برداری از آن تا حد زیادی ممکن نخواهد بود. تغییری بنیادین که بر بخشی از مزیت‌های عنوان شده برای سد چم شیر (از جمله توسعه کشاورزی، امکان دایر کردن مراکز پرورش ماهی و...) خط بطلان می‌کشد.
دورنمای وضعیتی که اگر رقم بخورد، گویی روی همه دست اندرکاران احداث سد گتوند و شور شدن میلیارد‌ها متر مکعب آب در پشت آن سد و حتی افزایش شوری آب کارون در پایین دست، سفید شده است، به ویژه آنکه در احداث چم شیر، تجریه ناخوش گتوند در دسترس بود و ضرورت داشت با درس گرفتن از آن‌ها مانع از تکرار فاجعه شویم؛ اتفاقی که امیدواریم هرگز در چم شیر تکرار نشود.
وقتی همه کارهای مهم شد رابطه ای و استفاده از افراد کم توان و بی سواد در کارهای مهم شده سر لوحه این کشور وضعیت بدتر از اینها خواهد شد.زمانی که یک نظامی بشه مسول ساخت و یک مهندس ماهر تو یه پست پایین و غیر تصمیم گیر مشغول بشه اوضاع بهتر از این نمیشه. 
| 
مردم برای اعتراض مدنی میتونند ساعت 8 و نیم شب اتو و لوازم برقی پرمصرف روشن کنند 
| برق سراسری قطع میشهبرای راه اندازی نیاز به نیروگاه‌های کشور های همسایه هست ممکنه چند روز طول بکشه تا وصل بشه
یک کارشناس برق قدرت
| واقعا و از صمیم قلبم متاسفم که شنیدن خبر ساخت سد که باید باعث خوشحالی و افتخار باشدولی سدهایی چون کتوند که بدون مطالعه بر روی رود کارون
| سد گتوند باعث شد تا آب کارون شورتر از دریا بشود و بهترین خاک زر خیز خوزستان به نمکزار و کویر شود
سدهای بدون مطالعه ای که باعث خشک شدن دریاچه
ارومیه شد و قطعا باعث نابودی آذربایجان خواهد شد
و دهها سد و دهها هزار چاه عمیق و دهها کانال انتقال
آب که باعث خشکی دریاچه ها و رودخانه ها و ریزگردها
برای مردم و کشور شده است
به همین دلایل و شایعات بسیار بزرگ و خطیری که
برای سد چمشیر و رودخانه زهره وجود دارد
متاسفانه نمیتوانیم خوشحال باشیم و افتخار کنیم که
اتفاقا ناراحت و نگران و بشدت غمزده هستیم
| با فاطعیت تمام می توان گفت که 90% درآمدهای کشور صرف اموری می شوند که کوچکترین نفعی برای مملکت ندارند.از سدسازی گرفته تا صدا وسیما تا فیلترینگ و پارازیت و انواع گشتها و....
یک مورد دیگه را هم بگو. خوبه که نقشه جغرافیایی با سد های این مسیر بگذاریم. این سد در بالادست هست. یعنی سد پایین دستش هم شورتر میشه. درسته؟ | آقا اجازه بدین آزمایش انجام بشه بعد آقای تابناک شروع کنه به هوچی گری..این خبر هم مثل خبرهای دیگه تابناک ناامید کننده و یاس آوره..فقط واسه جذب مخاطب بیشتر. قبلا از شروع ساخت بايد اين اظهارات بيان مي شد. گذاشتند زماني كه ميلياردها تومان هزينه شده ياد اظهارنظر افتادند. مديران نالايق باعث اتلاف منابع ملي هستند و مديران لايق باعث خلق درآمد ملي. قضاوت با خودتان خسته نشدید از بس درس گرفتید و در رویکردتان تغییری پیدا نشده است؟؟؟ ببینید سر منابع طبیعی این کشور چه آوردید، آب ، خاک، هوا، نفت، گاز، معادن، نخبگان و... فکر نمی کنید وقت آن است که کار را به کاردان بسپارید... کارشناسانی که طرح این سد را داداه اند و عواملی در محیط زیست که دیر نسبت به این موضوع اقدام کرده اند باید مثل مترو پل محاکمه شونداین چه رسمی است در کشور که بعد از آنکه کلی هزینه انجام می گیرد تازه آقایان متوجه می شوند که طرح کارشناسی نبوده است ظاهرا در هیچ جای کشور کارها با علم و دانش جلو نمی رود
کسی که بدون علم و دانش وارد کاری شود خرابی های او بیشتر است
| ظاهراً شما از حکم دادگاه متروپل که چند روز پیش صادر شد بی خبر هستید. 3 سال زندان و 5% دیه کامل!!!!!! عیبی نداره هرچی نوش جان شده. ببینید تکمیل شده ۱۰۰ درصدش چقدر میشه، اونم نوش جان. لطفا حساب کنید بابت هزینه های بعد از بهره برداری هم چقدر بودجه نیاز دارید ۱۰۰ برابرش نوش جان. لطفا دست از سر این نوع سدسازیهای فوق العاده غیر کارشناسی بردارید. گفتن و نوشتن فايده اي نداره ديگه توي اين مملکت. اگر واسه مردم آب نداره واسه خیلیا نون داشته !!!!!!!!! ثمره مدیران سهمیه ای و بی سواد که دیپلم سهمیه گرفتند دانشگاه سهمیه رفتند و شغل سهمیه گرفتند و پست سهمیه گرفتند و پروژه را سفارشی گرفتند این می شود که حدود بیست سال هست کشورمان عقب عقب می رود واقعا مسئولان متوجه وضع نیستند علت اصلی را نمی دانند تا کی لا پوشانی و طرفداری تاکی فرصت سوزی ؟؟؟این خرابکاری ها قرنها فرصت جبران می خواهد یک نمونه نشان دهید که کاری بدون آسیب به سایرین به سرانجام رسیده باشد ولله خطرناک هست آینده این مملکت ما پنجاه و چند سال هست اینجاییم نه جایی می رویم نه ضد انقلابی نه سرمان به جایی وصل هست نه اقامت جایی را داریم اینجا هم بزور زندگی می گذرانیم همه مشکلاتی که حاصل سدسازی هائی بدون مطالعه و یا با مظالعات ناقص بوده باید بررسی مجدد شوند.مطالعات پایه مهندسی این سدها را کدام ارگان انجام داده و باید پاسخگوی ملت باشند.
متاسفانه سالهاست که کارهای مطالعاتی فنی پروژه ها و مهندسی طرحها از دست شرکتهای فنی و مهندسی کشور که کادر مجرب دارند گرفته شده و به نهادها و یا بنیادهای رشد یافته داده می شود و این نهاد ها بدلیل نداشتن پیشنه مطالعاتی و عدم برخورداری از کارشناسان مجرب فقط برای کشور هزینه و مصیبت درست می کنند و به هیچ نهادی هم پاسخگو نیستند ...
نمونه اش سدهای کارون ۳ وکارون۴ که هزاران هکتار از بکرترین جنگل های زاگرس که پناهگاه خرس گرگ پلنگ ویوزپلنگ و کفتار وپرنده هایی شامل کبک عقاب شاهین بوده را نابود کردند فقط وفقط به خاطر منافع خودشان سدهای دردست ساخت خرسان۱،خرسان۲،خرسان۳،کارون۱،کاروت۲،کارون۳الله برکت لا همش كار دشمنه و ما در شناسايي دشمن مشكل داريم .التماس تفكر
بنده 20 سال از سالیان جوانی خود را در شرکت کارفرمایی توسعه منابع آب و نیروی ایران سپری کردم اکثر مجریان و معاونین این شرکت کارفرمایی بی سواد و با داشتن رانت به این پست ها گمارده شدند اکثر پروژه ها در این شرکت به دلیل داشتن بهره وری برای این مجریان از خدا بیخبر سالیان سال بطول انجانمید و چه سرمایه های عظیمی از این سرزمین بیهوده صرف نااگاهی یک عده قلیل افراد بی سواد و به اصطلاح ارزسی شد مثل سد کارون 3 و 4 سد گتوند که مصیبتی برای مردم خوزستان خاصه و کل مردم ایران بود که در گتوند جوانی جویای نام و غیر مطلع بنام ک - ش با افراد و مدیران رانت باز و ..... باعث خسران همیشگی و نابود ی آب کارون شدند و عملا هیچکس پاسخگو نبود و همه مدیران عامل و عواملشان در صدد لا پوشانی این پروژه بودند و همین الان به جهت تشویق و ارتقاء نامبرده را به سفارش دوستان ... مدیر عامل مجموعه وزین آب نیرو نمودند . اما در خصوص چمشیر به اطلاع برسانم اولین شخصی که کلنگ احداث این سد را زد کسی نبود جز... که با داشتن لیسانس فقه و اللهیات از دانشگاه امام صادق سالیان سال بر اریکه مجری گری آب و نیرو تکیه کرد و سد رودبارلرستان نیز از کاردستی های ایشان و دوستان چینی اشان بوده که به نام فاینانس و آبادانی کشور ریشه و بنیاد مهندسی و ساخت را از بیخ بیرون کشید و .....در آخر اذعان میکنم که آزمون و خطا در صنعت آب و برق بنیان آبادانی و آینده سازی و خصوصا مدیریت منابع قلیل آب در این سرزمین را از بیخ ویران نمود گوشه از خاطرات تاسف بار در ایام کاری البته خداوند دانای مطلق است و به همه چیز و همه کس احاطه دارد
همین که یک سد مثل چمشیر یا فینسک در شمال سمنان و یا در کرمان ساخته می شود عده ای دایما نفوس بد میزنند که اهای داد وبیداد این سد چنین وچنان هست موش وپلنگ وفیل نابود می شود نمک زارها تو اب حل می شوند اما نمی گویند اب منتقل میشه ابادانی می شود جلوی سیلاب گرفته می شود نیروی عظیم برق تولید می شود اینها که بهانه می اورند عامل دشمن هستند که نگذارند کشور پیشرفت کنند
| شما آب شور مصرف می کنی؟مرد حسابی میفهمی چی میگی.خاکی نباشه برق رو میخوای وصل کنی به کجا؟؟؟تا نسل تو و امسال تو هستن این مملکت روی آبادانی نمیبینه
| آخه آب نمک کجاش آبادانی میاره | دقیقا درست میفرمایید . بنظرم ابتدا علما به شرع و کتاب رجوع کنند تا اینکه اظهار نظر عده ایی معاند رو بشنوند . ازهمون ابتدای کار. خیلی از مهندسان وکارشناسان تاکید کردن ساختن این سد مساویه با نابودی زمینهای کشاورری ولی کو گوش شنوا یه مشت مملکت و دست گرفته هرکاری دلشون میخواد میکنن اخرشم این نتیجه اش وقتی یه بی سواد نماینده و وزیر و رییس جمهور بشه ازاین بیشتر توقعی نمیره | همون گرامی موضوع بحث پلنگ و موش نیست موضوه زیست پذیری کشور هست. میدونید ده هزار هکتار از نخلستانهای پایین دست سد گتوند خشک شده می دانید ان کشاورز و مالک ان زمینها در چه وضعین؟ میدانید سد میزنیم در زابل و قم میشه تشتک تبخیر تا ان یه ذره اب هم شور بشه هعم سریعتر تبخیر بشه عمران و ابادانی به بتن و مافیای قراردادهای میلیاردی نیست. میدونید با زدن چندین سد روی سرشاخه های کارون سیلاب های کارون در دشت خوزستان را مهار کردیم و همین موضوع باعث شده تا خاک دشت خوزستان خشک بشه و حالا مردم از ریزگرد همین دشت خشک نای نفس کشیدن و زندگی ندارند؟ تعادل و همه جانبه نگری در طرح های عمرانی اصل هست چون حیات بشر و همه مخلوقات خدا با هر طرح بزرگی تدرمعرض تغییر است . تغییرات مثبت باید بیشتر از اثرات منفی باشد هم وطن میشه لطفا مدیریت سد ها رو از وزارت نیرو بگیریم و مدیریت رودخانه و سد و........... رو به وزارت جهاد کشاورزی بدیم؟؟؟؟فقط یه جز ناچیز از برق توسط سد ها تولید میشه ولی آب واسه تمام بخش های دبگه حیاتیه!
عزیزان دلسوزان رهبران مدیران این رودخونه دیگه ظرفیت سد زدن نداره همین الان هم دیگه آب به زور تا هندیجان میرسه. همه چیز را نابود نکنید. سازمان حفاظت محیط زیست تا حالا خواب بوده یه دفعه نزدیک آبگیری بیدار شده ؟ زمین نمکی نمونه گیریش مگه چقدر زمانبره !!
اگه سد آبگیری بشه آب میره تو چاه نفت !!
این گزارش اصلا فنی نیست مردم رو چی فرض کردید ؟
باید ببینیم شرع در مورد موضوع سد چی میگوید .و اینکه تمام کارها اسلامی انجام شده و اگر هم گره ایی وجود دارد آن آزمایش الهی است. اینقدر هم لایق و نالایق نکنید.
يک شرکت دولتي از ما درخواست کرد که يک سيستمي را براشون طراحي کنيم و بسازيم 10 نمونه هم مي خواست. به ما گفتند ظرف يک هفته پيشنهاديه بديد. اين پروژه از 20 سال قبل شروع شده بود ولي بعد از 3 تلاش به نتيجه نرسيده بود. پيشنهاديه اي که ما داديم اينطوري گفته بود که ما ظرف يک سال نمونه اوليه تست شده را به شما مي دهيم اگر راضي بوديد و همه عيب و ايرادها برطرف شده بود 9 تاي ديگه را مي سازيم. وقتي رفتيم براي صحبت کردن کارشناس مربوطه گفت اين يکسال را بکنيد 6 ماه. گفتيم برادر من نميشه توي 6 ماه يه پروژه بيست ساله را تحويل داد و شما که 20 سال صبر کرديد 1 سال ديگه هم روش. بزاريد يه پروژه خوب انجام بديم و سفره 20 ساله را جمعش کنيمگفت رئيس من معلوم نيست بيشتر از 6 ماه ديگه توي اين پست باشه و مي خواد ين پروژه به نام خودش تموم بشه نمي خواد بيفته به مدير بعدي
اونجا بود که فهيمدم چرا يک پروژه ساده 20 سال طول کشيده و يليلردها تومن خرجش شده ولي به ثمر نرسيده. ما که از اين پروژه اومديم بيرون ولي خبرش را دارم که 20 سال شد 22 سال و پروژه همچنان انجام نشده است
وظیفه افراد کارشناس واگاه این هست که مسائل را کارشناسی شده به استحضار مسئولین مربوطه برسانند تا اقدامات لازم انجام شود با سرزنش وفحاشی وتوهین مشکل حل نمیشه.... اعراب هیچ رودجاری ندارند که جلوی آن سد بسازند در عوض هزینه میکنند آب دریا را میشکند و با روش اسمز معکوس آنرا شیرین میکنند،حالا وقتی قرار است آب با روش اسمز معکوس شیرین شود چه فرقی دارد که شوری آب بالا باشد یا پایین،ضمنا در مناطق مرکزی جزیره العرب نزدیک ربع الخالی به جای انتقال آب دریا چاه های هزار متری حفر میکنند که آب شوری از آن استخراج میشود که منبع آن آب شور از نفوذ آب دریاها به خاک است،از آن آب شور موقع تصویه علاوه بر نمک اورانیوم هم خارج میشود اما با همان آب تصفیه شده، میلیونها هکتار زمینهای حاشیه ربع الخالی زیر کشت میرود حالا شما تصور کنید آب شور سد گتوند و چمشیر آب دریاست یا آب شور اورانیوم داری است که از اعماق هزار متری زمین استخراج شده شیرینش کنید بهرهبرداری کنید،نمکش را هم بفروشید،از اعراب که کمتر نیستیم آب شور را شیرین میکنند،قدیم که نیست تکنولوژی شیرین سازی آب نبود گریه نکنید میگم دولت ششم سازندگی که جانمایی هر دو این سدها را انجام داده احمدی نژاد گفته بود که دولت سازندگی جانمایی سدها را اشتباه انجام داده آبگیری نکنیم آبی شورتر از خلیج فارس میدهد، اما گفتند پروژه زمان خاتمی شروع شده شما کاری نداشته باش تکمیل کن آبگیری کن،سد که آبگیری شد همه دیدند اصلاحطلب باز گند زده و هشدارهای احمدی نژاد درست بوده،اصلاحطلبان که دیدند خراب کردند گفتند سد را سال ۱۳۷۶ دولت احمدی نژاد جانمایی کرده و محیط زیست و وزارت نفت دولت احمدی نژاد در سال ۷۷مجوز احداث صادر کرده،احمدینژاد هم دید کشور به دست یک عده مجنون دچار خسارت شده،چون مبتکر است این مشکل لاینحل را حل کرد و تکنولوژی ساخت آبشیرین کن با روش اسمز معکوس را از امریکا وارد کرد که اکنون شرکت آبسال زلال خاورمیانه سازنده دستگاه های آب شیرین کن و پیمانکار شیرین سازی آب در مخازن کلان آماده خدمترسانی به دو سد گتوند و چمشیر میباشد