چه فیلم‌هایی در نخستین روز جشنواره فیلم کوتاه تهران به نمایش درمی‌آید؟ / رسول صدرعاملی: به خواست خودم در جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارم

سی و نهمین جشنواره فیلم کوتاه به عنوان مهم‌ترین رویداد فیلم کوتاه خاورمیانه از امروز آغاز می‌شود تا محل رونمایی از استعدادها باشد؛ اتفاقی که در سایه حواشی فراوان در حال وقوع است.

به گزارش «تابناک»؛ سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در حالی از امروز ۲۷ مهر با میزبانی پردیس سینمایی «ملت» آغاز می‌شود و تا ۲ آبان ۱۴۰۱ (۱۹ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲) تداوم دارد که این رویداد درگیر حواشی فراوانی بوده است.

انصراف گروهی از فیلمسازان عرصه فیلم کوتاه از حضور در جشنواره، کناره گیری شماری از سینماگران پیشکسوت از همکاری با جشنواره و تعلیق عضویت جشنواره فیلم کوتاه تهران در کنفرانس فیلم کوتاه به عنوان محور رویدادهای بین المللی فیلم کوتاه، پررنگ‌ترین حواشی بود که به نظر می‌رسد بیش از آنکه متاثر از تحرکات خارجی باشد، محصول سوءتدبیر داخلی است.

با وجود غیبت شماری از استعدادها، جشنواره فیلم کوتاه به عنوان دریچه شناسایی فیلمسازان توانمند آینده از امروز می‌تواند محل ارزیابی نسبی فعالان این عرصه و کشف چهره‌های توانمندی باشد که در سال‌های آینده احتمالاً فیلم‌های بلندشان را خواهیم دید.

جدول کامل نمایش فیلم‌ها را از اینجا می‌توانید دانلود کنید. در نخستین روز از جشنواره برنامه‌های ذیل در این دوره از جشنواره پی گرفته خواهد شد:

برنامه نمایش فیلم‌های بین‌الملل

اولین سانس از این رویداد در سالن شماره ۲ پیگیری می‌شود که از ساعت ۱۳ تا ۱۵ به فیلم‌های بخش بین‌الملل اختصاص دارد. در این سالن «موش»، «خانه خسران»، «فقط ۱۰ واتز»، «خاکستر»، «متقاطر» و «آیفون واحد ۱۵» به نمایش در می‌آیند.

همچنین از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ سالن ۲ پردیس ملت میزبان اکران دیگر فیلم‌های بخش بین‌الملل از جمله داستانی «فاتجونا»، مستند «صدا‌های رنجور»، انیمیشن «چگونه بزرگ شدم»، داستانی «وضع همیشگی»، تجربی «به یاد و خاطر...»، داستانی «روز‌های بهار» و داستانی «روز مادر» خواهد بود. از ساعت ۱۸ تا ۲۰ هم در همین سالن فیلم‌های «مرز نامرئی»، داستانی «زنده»، پویانمایی «مسافر»، تجربی «کارخانه فیلم»، داستانی «پیش از فروپاشی بزرگ (پنکه خراب)» و مستند «زادگاه» از بخش بین‌الملل اکران می‌شود.

در ادامه از ساعت ۲۰:۱۵ تا ۲۲ مستند «عقب‌نشینی»، داستانی «دگرسانی‌ها»، انیمیشن «استخوان‌ها»، تجربی «لطفاً پس از شنیدن صدای بوق پیغام خود را بگذارید»، داستانی «سالخوردگی»، داستانی «دختر شکارچی» و داستانی «زبان کشتار» در سالن شماره دو روی پرده می‌رود.

برنامه نمایش فیلم‌های داستانی مسابقه سینمای ایران

اکران فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران هم از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۵ در سالن ۹ با فیلم‌های داستانی آغاز می‌شود که در این بخش «او لبخند نمی‌زند» به کارگردانی زردشت افشاری بهبهانی‌زاده، «پرویز» به کارگردانی پیمان فخرایی، «با همراهی سارا» به کارگردانی ایمان فراهانی و «اسماء» به کارگردانی مصطفی آقامحمدلو و فرهاد حاجی‌عباسی روی پرده می‌رود.

در سالن ۱۰ هم از بخش مسابقه سینمای ایران از ساعت ۱۳:۴۵ تا ۱۵ فیلم‌های «کرم ابریشم» به کارگردانی امیر هنرمند، «نجان» به کارگردانی محمدمهدی باقری، «آماتور» به کارگردانی حامد اصلانی، «رنگارنگ» به کارگردانی محمدرضا مرادی، «دوباره سکوت» به کارگردانی سیدمحمدرضا کمال علوی به نمایش گذاشته خواهد شد.

از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ در سالن ۹ فیلم‌های «قهوه‌خانه عاشیق‌ها» به کارگردانی رضا جمالی، «جابجایی» به کارگردانی سیاوش بهادری‌راد، «دندان درخت» ساخته علی پاک‌نیا، «لیدی» به کارگردان فردین انصاری و «فلس» به کارگردانی هومن نادری اکران می‌شود.

در ادامه نمایش فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران در سالن شماره ۱۰ از ساعت ۱۵:۴۵ تا ۱۷:۱۵ «یک تن» به کارگردانی پویان مکری، «غیرموجه» به کارگردانی محمدرضا خاوری، «نارس» به کارگردانی نوا نعمتی، «وقفه» به کارگردانی مانا پاک‌سرشت و «۳:۳۳» به کارگردانی آزاد صادقی روی پرده می‌رود و در سالن ۹ از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ فیلم‌های «نحسی» به کارگردانی پارسا امیری‌زاد، «جناکات» به کارگردانی عطا مجابی، «چله سیاه» به کارگردانی محمد خاکساری، «دریچه» به کارگردانی مسعود حاتمی و «پودر» به کارگردانی تایماز رضوانی اکران می‌شود.

در سالن ۱۰ از ساعت ۱۸:۱۵ تا ۱۹:۴۵ فیلم‌های «تکه‌ای از تو» به کارگردانی هادی نوری، «مریضخانه مرکزی» به کارگردانی سیدوحید حسینی نامی و نوید نامی، «نوشابه مشکی» به کارگردانی محمد پایدار، «هرس» به کارگردانی محمد همتی، «نگران من نباش» به کارگردانی امین خجسته روی پرده می‌رود.

از ساعت ۲۰ تا ۲۱:۳۰ هم در سالن ۹ فیلم‌های «پذیرایی سیمین» به کارگردانی علی بنائیان، «قضاوت» به کارگردانی آریا گازر، «برنو» به کارگردانی محمد ثریا، «اندروا» به کارگردانی امیر پذیرفته و «صلح خونین» به کارگردانی زهیر موسوی پخش می‌شود و در سالن ۱۰ نیز از ساعت ۲۰:۱۵ تا ۲۱:۴۵ «رو به شب» به کارگردانی سعید کشاورز، «پارادوپینگ» به کارگردانی محمدرضا حسنی‌رنجبر، «یه‌چوم یه‌لنگ» به کارگردانی یاسر برزگر و «شیهه» به کارگردانی پویا سعیدی به نمایش گذاشته خواهد شد.

برنامه نمایش آثار پویانمایی مسابقه سینمای ایران

سالن ۱ نیز در روز اول جشنواره به فیلم‌های پویانمایی مسابقه سینمای ایران اختصاص دارد که از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۵ پیگیری می‌شود. در این سالن «گفت برقص» به کارگردانی آبتین یغماییان، «موزه صلح» به کارگردانی سیداحمد جعفریان، «یک چیز سیاه» به کارگردانی ریحانه کاوش، «کُلنل» به کارگردانی پرستو کاردگر، «بی‌ستون» به کارگردانی علی معصومی، «بی‌ستون» به کارگردانی علی معصومی، «پوتین» به کارگردانی سیدمحسن پورمحسنی شکیب، «داستان پیچ» به کارگردانی محمدرضا علیمراد در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

برنامه نمایش آثار مستند مسابقه سینمای ایران

برنامه نمایش فیلم‌های مستند از بخش مسابقه سینمای ایران هم از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ در سالن شماره یک پی گرفته می‌شود که در این بخش «همه چیز از بالا قشنگ‌تر است» به کارگردانی کاوه حدادی، «گالش منزل» به کارگردانی علی شهاب‌الدین و «شازده حمام» به کارگردانی احمد صراف یزد و از ساعت ۲۰ تا ۲۱:۳۰ در همین سالن «آخرین آرزوی سیروس» به کارگردانی سجاد ترابی، «به من اشاره کن» به کارگردانی فرح زارع‌مهرجردی، «پناه به دریا» به کارگردانی کامران رحیمی، «پناه به دریا» به کارگردانی کامران رحیمی به نمایش در می‌آیند.

برنامه نمایش آثار تجربی مسابقه سینمای ایران

فیلم‌های تجربی از بخش مسابقه سینمای ایران هم در سالن شماره ۱ از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ روی پرده می‌روند که «پرواز» به کارگردانی سمیرا قمبریان، «لابیرنت» به کارگردانی حسن وحدانی، «گیلگمش» به کارگردانی حسین مرادی‌زاده، «بِکرزایی» به کارگردانی آریوبرزن مومن، «نشو و نما» به کارگردانی پویان رنجبر و «نوستوس آلگیا» به کارگردانی محمدرضا شیروان از جمله آن‌ها هستند.

همزمان با روز نخست جشنواره، در سالن ۸ از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ کارگاه پیچینگ فیلم اولی‌ها با تدریس سیامک سلیمانی برگزار می‌شود.

بهروز افخمی در نخستین نشست تخصصی «۳۹_۲۰»:
تقویت مطالعات داستانی؛ راهی برای تقویت فیلمسازی

اولین نشست تخصصی از سلسله نشست‌های (۳۹_۲۰) سی و نهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران با حضور بهروز افخمی، کارگردان در سالن شماره ۱۲ پردیس سینمایی ملت برگزار شد.

در ابتدای این نشست بهروز افخمی با اشاره به اهمیت فیلمنامه در فیلم کوتاه گفت: یکی از بحث‌هایی که در فیلم کوتاه مطرح است فشردگی داستانی است که قابلیت نمایش در سینما را داشته باشد؛ فشردگی است که باعث می‌شود مطلبی دو پهلو عنوان و فرم گیج کننده‌ای برای مخاطب ایجاد شود. معمولاً فیلم‌های اپیزودیک البته غیر از فیلم‌های ترسناک از حوصله مخاطب خارج است و تمرکز مخاطب را می‌گیرد پس تنها در فیلم‌های ترسناک است که مخاطب ممکن است اپیزود به اپیزود به فیلم علاقه‌مند شود.

وی با اشاره به برخی حکایت‌های ترسناک ژاپنی افزود: یکی از نمونه‌های این داستان‌ها، حکایت‌های ترسناک ژاپنی است که به فیلم تبدیل شده است، فیلم «کوایدان» ساخته ماساکی کوبایاشی است که از روی داستان‌هایی از لافکادیو هرن نویسنده ژاپنی انگلیسی است، به زبان انگلیسی ساخته شده و فیلم موفقی است. کوبایاشی چند داستان از این نویسنده را انتخاب کرده، به صورت فیلم درآورده و در نهایت تبدیل به فیلم موفقی و مشهوری به نام «کوایدان» شده است.

افخمی ادامه داد: از دیگر نمونه‌های موفق، مجموعه‌ای است که فرانسوی‌ها از داستان «افسانه های راز و خیال» ادگار الن پو ساخته‌اند که سه اپیزود است؛ سومین اپیزود آن را فدریکو فلینی ساخته، این اپیزود تنها فیلم ترسناکی است که فلینی با نام «هرگز روی سرتان با شیطان شرط‌‌بندی نکنید» ساخته که از اثر ادگار آلن پو در فضای پاریس آن زمان اقتباس شده است و آن هم اثر موفقی به شمار می‌رود.

این کارگردان با اشاره به شیوه‌های انتخاب داستان و نحوه تبدیل به فیلم کردن این داستان‌ها گفت: باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که قرار است این داستان‌ها روی پرده نمایش داده شوند. اولین داستانی که برای نمونه برای شما انتخاب کرده‌ام «حکایت آن دو تن که خواب دیدند» است که از کتاب «هزار توهای لوئیس بورخس» انتخاب شده، مترجم این اثر یکی از بهترین مترجم‌ها، احمد میرعلایی است که پس از مرگش برخی شروع به حروفچینی مجدد داستان‌های او کرده‌اند که گاهی این موضوع باعث فاجعه می‌شود.

در ادامه این نشست افخمی بخشی از این کتاب را برای حاضران در جلسه خواند و عنوان کرد که همانند این داستان در کتاب «کیمیاگر» پائولوکوئیلو نیز آمده است.

افخمی ادامه داد: این مهم است که موضوعی که نزدیک به ۱۵۰ صفحه کتاب را دربرمی‌گیرد، آیا در دو صفحه هم می‌تواند اجرا شود یا خیر؟ اگر بشود باید این کار را کرد چون مخاطب با پرده بزرگ رو به رو است. باید بدانید که در فضای سینما با مخاطب آگاهی روبه‌رو هستید که هوش بالایی دارد و در تاریکی به پرده سینما نگاه می‌کند؛ توجه مخاطب به فیلم است و اگر فیلم خسته کننده باشد و یا نکته اضافی داشته باشد مخاطب به سرعت متوجه می‌شود. غفلت از همین نکته باعث شده است کار بسیاری از فیلمسازان ضعیف باشد و دلیل آنکه این روزها سینما به مرگ خود نزدیک می‌شود همین است.

وی تاکید کرد: در سینما مخاطب با حس گروهی که روح جمعی هم نامیده می‌شود روبه‌رو است و این موضوع کاملاً در سینما احساس می‌شود. زمانی که جمعیت انسانی دور هم جمع می‌شوند چیزی بیش از روح جمعی ظاهر می‌شود که در استادیوم‌ها قابل تشخیص است. برخی این روح جمعی را مهیب می‌دانند چرا که چنین جمعیتی قدرتمند است و ممکن است از او کارهای بزرگی سر بزند؛ روح جمعی بسیار باهوش است و فیلمساز باید همواره این نکته را در ذهن داشته باشد.

این فیلمساز با بیان اینکه ساخت فیلم سینمایی ارتباطی با ساخت برنامه برای موبایل و اینترنت ندارد، افزود: برای همین درباره ساخت فیلم‌هایی صحبت می‌کنیم که قابلیت نمایش در صفحه بزرگی مانند سینما داشته باشد. اولین مشخصه باید این باشد که طول فیلم از طول خواندن یک کتاب بیشتر نشود. این داستان را کمی کند خواندم که می‌توانستم تندتر بخوانم و همه چیز را منتقل می‌کرد؛ احتیاج به تصویر و موسیقی و فضاسازی نداشت. اما اگر فیلم طولانی و کشدار شود کاری می‌کند که پائولو کوئیلو کرده و تاثیرگذاری و ماندگاری را فدای زیاده‌گویی می‌کند. مهم‌ترین چیزی که در داستان‌های ترسناک باید درباره آن تصمیم درست بگیرید زمان‌سنجی کردن است.

وی ادامه داد: خاصیت سینما این است که برای زیاده گفتن جایی ندارد و حوصله مخاطب سر می‌رود. از این نظر، سینما نزدیک ترین رسانه به رادیو است. در اجراهای تلویریونی باید توجه داشته باشید صدا درست اجرا شود، بدین ترتیب مخاطب می‌تواند مانند یک نمایش رادیویی سریال یا آن برنامه را دنبال کند. در هر کدام از رسانه‌ها خاصیت‌هایی است که نمی‌توانید از آن فرار کنید، برای همین شما نمی‌توانید فیلم‌های تلویزیونی را روی پرده تماشا کنید.

پس از آن افخمی بخش‌هایی از داستان «ماجرای مرگ یک فقیه» را خواند و گفت: تاثیر ادبیات این است که کاری که با ذهن انسان می‌کند بسیار عمیق‌تر از تاثیر سینماست. آنچه در تاریخ سینما سابقه دارد و شیوه نمایش فیلم کوتاه به شمار می‌آید استفاده از داستان‌های کوتاه و ساخت فیلم‌های کوتاه ترسناک است چند اپیزود از آن قابل پخش باشد؛ من تمایل دارم در این مسیر فیلمسازان کوتاه را کمک کنم و اگر اقتباس و فیلمنامه خوبی نوشته شود، می‌توان آن را با چند داستان ساخت.

افخمی سپس بخش‌هایی از مجموعه «فارنهایت ۴۵۱» نوشته نویسنده آمریکایی، ری بردبری را خواند و گفت: این نویسنده در دوره‌ای برای هالیوود فیلمنامه می‌نوشت بعد از مدتی از پدید آمدن تلویزیون از همه وسایل دیداری متنفر شد و قبل از مرگش وصیت کرد داستان‌هایش را برای فیلم کردن نفروشند.

او در ادامه بخش‌هایی از داستان «رهگذر» را خواند و گفت: داستان‌هایی که امروز برای شما خواندم انتخاب تکراری همه فیلم‌های کوتاه در ۵۰ سال اخیر است و به شما پیشنهاد می‌کنم اگر می‌خواهید در این عرصه که بازار جهانی پیدا کرده است کار کنید، بیشتر کتاب بخوانید. اگر می‌خواهید فیلم کوتاه سکوی پرشی برای شما باشد باید مطالعات داستانی خود را تقویت کنید.

رسول صدرعاملی در نشست تخصصی «تجربه‌گرایی در ژانر» بیان کرد؛
اگر ژانر را نشناسیم فیلمساز خوبی نخواهیم شد / به خواست خودم در جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارم

رسول صدرعاملی در دومین نشست تخصصی از روز اول سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران درباره فیلمسازی و جهان هنری یک فیلمساز گفت: کسی که می‌خواهد در جهان هنر و به ویژه در سینما اثری خلق کند، باید یک سر و گردن از نگاه مردم و افراد دیگر بالاتر باشد و از بالاتر به جهان نگاه کند. زمانی که می‌گویم نگاه از بالاتر به هنر و سینما منظورم این است که در آن موقعیت متوجه می‌شوید که نگاه شما فرهیخته‌تر و داناتر است و همچنین درمی‌یابید که ما فیلمسازان روایتگر اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد هستیم اما این را نیز باید بدانیم که آن وسط و در آن میان نیستیم! حال با هر اتفاقی که رخ داده و با توجه به شرایط موجود، امیدوارم که حاکمیت این مملکت به یک آگاهی و دانایی درستی از مردم و خواسته‌های آن‌ها برسد. چراکه جامعه ما شعوری دارد که جوامع اروپایی سال‌ها برای رسیدن به آن تلاش کرده‌اند. شمایی که در اینجا حضور دارید نیز باید بدانید روایتگر قصه‌های این جامعه هستید.

این کارگردان درباره تاثیر آگاهی و دانش در فیلمسازی درست بیان کرد: آشنایی با قواعد فیلمسازی مهمترین قدم در ساخت یک اثر است. اگر ژانر را نشناسیم هیچگاه فیلمساز خوبی نخواهیم شد، مانند استاد ادبیاتی که حافظ و سعدی را نشناسد و بعد بخواهد شعری بسراید. در فیلمسازی نیز باید بدانیم قصه پردازی یعنی چه و تمامی اساس و بنیاد فیلمسازی چه تعریفی دارند. همچنین باید افراد تحسین شده این حوزه را به خوبی بشناسیم و آثار آن‌ها ببینیم تا بتوانیم به جهان بینی فارغ از دنیای هر فیلمساز دیگری برسیم و به نوعی سینمای منحصربفرد خود را خلق کند. ما باید در ابتدا ژانر را بشناسیم و بعد سراغ دگرگونی آن برویم تا بتوانیم اثری هنری خلق کنیم. باید امپرسیونیسم را بشناسیم تا بتوانیم در سینما ساختارشکن باشیم و این دانش و دانایی به ما کمک می‌کند تا نوآور و به نوع واقعی فیلمساز باشیم.

کارگردان «دختری با کفش‌های کتانی» درباره فهم این مسئله که چه ژانری مهم است گفت: همه چیز به مضمون بازمی‌گردد و درنهایت مخاطب باید آن کار را دوست داشته باشد و اگر در ایران فیلمی ساخته می‌شود باید برای این کشور و برای مردم و جامعه ما باشد. البته که این نکته مهم است که امروز فیلمسازی کار سختی است چراکه نمونه‌ها و رقبای زیادی در این حوزه حضور دارند و یک کارگردان برای رسیدن به آن «آفرین» که ما سال ۶۰ برای فیلم‌های معمولی خود می‌گرفتیم باید به شدت تلاش کند. این نکته مهم است که همیشه خلق یک اثر درجه یک برگرفته از محیط اطراف یک فیلمساز و آگاهی او از آن محیط است و اگر اولین کارهای فوق‌العاده هر فیلمسازی را ببینیم متوجه می‌شویم که اثر او برگرفته از موقعیت اطراف او و باور فیلمساز و مردم است.

کارگردان «من ترانه پانزده سال دارم» درباره خلاقیت در ژانر گفت: سینما یک صنعت و به نوعی یک کار گروهی است و روند ساخت یک اثر، می‌تواند شکل دهنده یک ژانر یا یک اثر قابل تامل باشد و باید بدانیم این کار گروهی از یک ایده آغاز می‌شود و در طول زمان این ایده هزاران چکش می‌خورد و ممکن است در انتهای این روند از ایده اولیه چیزی باقی نمانده باشد اما در نهایت در بطن اثر حضور و زندگی ایده ابتدایی را شاهد هستیم. این را باید بدانیم ناچیزترین کوتاهی‌ها در اثری که درنهایت روی پرده می‌رود تاثیرگذار است و فیلمساز باید کاراکتر فیلمساز بودن خود را داشته و بتواند تمام این گروه را راهنمایی و رهبری کند. هر مرحله از ساخت یک اثر چیزی به فیلم می‌افزاید و به همین دلیل است که در تمام دنیا جا افتاده است که تا چه اندازه تیتراژ پایانی اهمیت دارد چراکه فرد به فرد اشخاصی که نامشان در تیتراژ حضور دارد جان خود را برای فیلمی که شما می‌بینید گذاشته‌اند.

صدرعاملی درباره ایجاد تفاوت در استفاده از ژانر و دوری از رفتن به کلیشه گفت: در قواعد ژانر کلیشه‌ها کاربرد دارند اما درست این است که فیلمساز بداند به چه شکل از این کلیشه‌ها استفاده کند و فیلمی که خود فکر می‌کند درست است، بسازد. به عنوان مثال در مرد بازنده اجرای بد باعث موفق نبودن این اثر می‌شود هرچند که قواعد ژانر معمایی را به خوبی رعایت کرده است.

او درباره تفاوت خلاقیت و تجربه‌گرایی گفت: تجربه‌گرایی ادامه خلاقیت است، تا خلاقیتی وجود نداشته باشد تصمیمی هم برای ساخت یک اثر گرفته نمی‌شود. در آثاری نیز فقری که در شکل اجرا و ساخت یک اثر وجود دارد ایده و فیلمنامه عالی را نابود می‌کند و ضعفی که در پس زمینه‌ها در سینمای ایران وجود دارد و آثار ایرانی را نسبت به آثار جهانی متمایز می‌کند ضعف در پرورش هنرورها است.

این کارگردان در پایان تاکید کرد: این را باید بگویم من به خواسته خودم در این جشنواره حضور دارم، هرچند که افرادی زیادی می‌خواستند من در این رویداد حضور نداشته باشم اما من فعالیت و رفتار هنری را همچنان مهم می‌دانم و به آن معتقد هستم.