اصلاح قیمت گاز پرمصرف‌های خانگی ضروری است / نخست باید کاری کنیم که شدت مصرف انرژی از این بیشتر نشود

به گزارش تابناک اقتصادی؛ شواهد موجود حاکی است، میزان سرانه مصرف گاز در کشور ما نسبت به دیگر کشور‌ها بالاتر است. شاید یکی از دلایلش این است که ما دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان هستیم و همین امر باعث شده است مردم تصور کنند می‌توانند هر چقدر می‌خواهند این ماده ارزشمند را بسوزانند.

اما واقعیت این است که تولید و استخراج گاز طبیعی، هزینه‌های بالایی به کشور تحمیل می‌کند. از سوی دیگر، با مصرف بهینه گاز در کشورمان، می‌توانیم به صادرات مازاد آن بپردازیم که سودآوری بالایی برایمان دارد.

بررسی دقیق ساختار مصرف مشترکین گاز طبیعی در بخش خانگی نشان می‌دهد که عمده مردم، مصرفی در چارچوب الگوی مصرف را به ثبت رسانده اند. این در حالی است که اقلیت مطلقی شامل کمتر از ۳ درصد از مشترکین مصارف نامتعارف داشته‌اند. این دسته از مشترکان، میانگین مصرفی ۵ برابری نسبت به مشترکین کم مصرف را ثبت کرده اند. توزیع رفاهی مشترکین پرمصرف نیز نشان‌دهنده آن است که عمده پرمصرفین از قشرهای مرفه جامعه هستند. این واقعیات باعث شده است برخی اعمال سیاست‌های قیمتی بر پرمصرف‌ها را به منظور مدیریت مصرف بخش خانگی مطرح کنند.

نظریات سید حمیدرضا قریشی، کارشناس انرژی را در این خصوص جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.

قریشی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی، با اشاره به اینکه قطع گاز در زمستان و قطع برق در تابستان ـ که گاه اتفاق می‌افتد ـ نشان دهنده ناترازی در تولید و مصرف است، تصریح کرد: برای حل این مشکل دو راهکار پیش روی ماست؛ نخستین راه افزایش تولید و دومین روش مدیریت مصرف است. افت تولید میادین گازی در پارس جنوبی اتفاق افتاده است. نگه داشتن میزان تولید در سطح فعلی یا برگرداندن تولید به سطح مطلوب هزینه بالایی دارد. این شرایط نشان می‌دهد که باید مدیریت خوبی در زمینه مصرف گاز داشته باشیم، چون تا ابد نمی‌شود به افزایش تولید فکر کنیم. حتی اگر عمر منابع انرژی محدود نباشد، تولید و استخراج گاز بسیار پرهزینه است و نمی‌توان به این امید که منابع گازی فراوانی داریم به مصرف بی رویه آن بپردازیم.

وی در ادامه گفت: سرانه مصرف انرژی در کشور ما به طور کلی بالاست. در زمینه برق شرایط بهتری داریم، اما در مورد مصرف گاز وضعیت وخیم است و شدت مصرف ما نسبت به کشور‌های دیگر خیلی بالاتر است. ما طی ده‌ها سال گذشته، همواره عرضه فراوان انرژی داشته ایم و همین امر به مصرف بی رویه آن منجر شده است. از سوی دیگر، همواره نگاه سیاسی به انرژی در کشور ما وجود داشته و دولت‌ها مسئول تأمین آن بوده اند. این دو موضوع در کنار یکدیگر باعث شده است که انرژی با قیمت ارزان در اختیار مصرف کنندگان قرار بگیرد.

بنابراین، همه ساختار‌های کشور، تجهیزات مردم و تمام ساختمان سازی‌ها خودش را با شرایطی وفق داده است که عرضه انرژی در آن به وفور انجام می‌شود و انرژی با قیمت پایین در دسترس است. حالا که بحران کمبود انرژی بروز کرده است، به مشکل خورده ایم، زیرا ساختار‌های کشور هیچ یک بر اساس مصرف بهینه ایجاد نشده اند.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: در زمینه مدیریت مصرف گاز در ابتدا باید تلاش کنیم وضعیت مصرف در کشورمان از این بدتر نشود. در بخش خانگی باید استانداردسازی ساختمان‌ها در کشور مورد توجه قرار بگیرد که لازم است به سمت اجرای صحیح مبحث ۱۹ مقررات ساختمان سازی در کشور برویم. نکته دوم این است که باید در نهضت تولید ملی مسکن و دیگر طرح‌های کلان کشور، موضوع مصرف بهینه انرژی و گاز مورد توجه قرار بگیرد. قرار است طی سال‌های آینده، چند میلیون مسکن جدید بسازیم و در نظر گرفتن مبحث ۱۹ در ساخت آن‌ها می‌تواند قدم بزرگی در راستای مصرف بهینه انرژی در کشورمان باشد. موضوع سوم این است که قیمت انرژی از جمله برق و گاز برای ساختمان‌های جدیدی که ساخته می‌شوند، واقعی سازی شود.

این کارشناس انرژی افزود: بالا بردن قیمت‌ها در حال حاضر امکان پذیر نیست، اما می‌توانیم به مردم آگاهی بدهیم که در آینده ساختمان‌های جدید با هزینه‌های بالاتری برای انرژی روبرو خواهند بود. به این ترتیب، افراد می‌توانند در زمان ساختمان سازی به مسائل مربوط به مصرف بهینه انرژی توجه داشته باشند تا متحمل هزینه‌های بالای انرژی نشوند.

وی ادامه داد: باید قیمت انرژی حداقل به اندازه تورم افزایش پیدا کند تا قیمت نسبی آن حفظ شود. برای پرمصرف‌ها که معمولاً مصرفی چند برابر الگوی مصرف دارند، می‌توان تعرفه گاز را غیریارانه‌ای و آزاد اعمال کرد. اعمال سیاست‌های قیمتی برای پرمصرف‌ها در کوتاه مدت اثری نخواهد داشت. اما به چند دلیل اقدام لازمی است.

بنده تأیید می‌کنم که بر اساس آمار‌های موجود پرمصرف‌های برق، گاز و بنزین در کشور از طبقات مرفه هستند. اما چون مشترکان پرمصرف درصد کمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و افزایش قیمت انرژی ممکن است فقط هزینه‌های آن‌ها را افزایش دهد و تغییری در الگوی مصرف شان ایجاد نکند، اعمال سیاست‌های قیمتی به تنهایی نمی‌تواند کارساز باشد. اما چون قیمت انرژی در کشورمان باید کم کم به قیمت‌های واقعی نزدیک شود، افزایش قیمت انرژی اعم از گاز، برق و بنزین برای پرمصرف‌ها مهم است. به طور کلی اعمال سیاست‌های قیمتی بر پرمصرف‌ها اقدام لازمی است، اما کافی نیست.

قریشی خاطرنشان کرد: تأمین انرژی بخش صنعت ضرورت دارد و با توجه به لزوم حمایت از تولید صلاح نیست که با سیاست‌های غیرهوشمند این قسمت را تحت فشار قرار دهیم. در این زمینه، باید به صنایع بزرگ و پرمصرف توجه کنیم. این‌ها سودآوری خوبی برای کشور دارند و عموماً در بخش معدنی، پتروشیمی و فولادی فعال هستند. اولویت بهینه سازی با این قسمت هاست. این‌ها باید ملزم به نوسازی تجهیزات مصرف انرژی خود شوند، زیرا اصلاح اندکی در بخش فولاد می‌تواند انرژی را برای ده‌ها صنعت دیگر آزاد کند. توصیه نمی‌کنیم سیاست‌های قیمتی علیه صنایع خرد به اجرا گذاشته شود.

قریشی خاطرنشان کرد: در بخش صنعت نیز موضوع مدیریت مصرف گاز اهمیت دارد. یکی از مهمترین بخش‌ها در این زمینه نیروگاه‌ها هستند. چندین سال پیش کاری در خصوص تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی شروع شد. چندین نیروگاه بخش بخار احداث کردند و در این زمینه قدم‌هایی در کشور برداشته شد. چند مجوز برای تبدیل نیروگاه‌ها از گازی به سیکل ترکیبی صورت گرفته است که اقدام خوبی به شمار می‌رود. در این روش، بازدهی تولید برق بالا می‌رود و بدون مصرف انرژی برق تولید می‌کنیم. تأمین مالی باید در این زمینه‌ها با قید فوریت توسط صندوق ملی توسعه و دولت انجام شود. همچنین دولت باید به تعهدات خود در مقابل شرکت‌های سرمایه گذار که در قالب قرارداد‌های بیع متقابل صورت گرفته است، عمل کند. این‌ها باعث می‌شود سرمایه گذاری در این بخش بیشتر شود. سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر نیز اهمیت دارد.

سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی باید سیاست‌های حمایتی خود را به اجرا بگذارد. این روش کافی نیست و برای تأمین برق کشور نیاز به توسعه برق حرارتی هم داریم. به ویژه با همین روش که گفتم یعنی تبدیل نیروگاه‌های گازی به ترکیبی.

این کارشناس انرژی در پایان تأکید کرد: بخش عمومی و تجاری سهم کمتری در مصرف انرژی در کشورمان دارند. برای مدیریت مصرف این بخش می‌توانیم از سیاست‌های قیمتی استفاده کنیم. البته این سیاست‌ها به تنهایی نباید مورد استفاده قرار گیرد.