دلایل خارش پوست و راه‌های درمان آن چیست؟
به گزارش «تابناک»، در مواردی که خارش علت خاصی ندارد باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد. پزشک می تواند علت زمینه ای خارش را مشخص کرده و آن را درمان نماید. درمان های خانگی متعددی نظیر کرم ها و مرطوب کننده های بدون نسخه به خوبی خارش را برطرف می کنند.
عواملی که باعث خارش می شوند
دلایل متعددی برای خارش پوست وجود دارند. در اینجا به ۳۰ علت احتمالی اشاره می شود.
خشکی پوست
با خصوصیات زیر همراه است:
- پوسته ریزی ، ورقه ورقه شدن و ترک خوردگی پوست
- بیشتر در ناحیه ی ساق پا ، بازو و شکم دیده می شود
- در اغلب موارد می توان آن را با تغییر سبک زندگی درمان نمود
حساسیت به غذا
این حالت یک اورژانس پزشکی بوده و نیازمند مراقبت های فوری است و زمانی بوجود می آید که دستگاه ایمنی بدن به صورت نامتناسبی به مواد موجود در غذاها یا مایعات مختلف واکنش نشان می دهد. علائم از خفیف تا شدید متغیر بوده و شامل عطسه ، خارش چشم ها، ورم، قرمزی، کهیر، کرامپ شکمی، تهوع، استفراغ و دشواری تنفس می باشند. بسته به پاسخ دستگاه ایمنی، علایم ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف غذای حاوی آلرژن (ماده ی حساسیت زا) بوجود بیایند. مواد غذایی متداولی که باعث حساسیت می شوند عبارتند از شیر گاو، تخم مرغ، گردو و انواع آجیل، ماهی، صدف، مغزها، گندم و سویا.
لوپوس
یک بیماری خودایمنی است که با طیفی از علایم که در دستگاه ها و ارگان های مختلف ایجاد می شوند همراه است. علایم درگیری های پوستی و مخاطی که از لکه تا زخم متغیر هستند از جمله علایم لوپوس می باشند. یکی از شاخص ترین علایم پوستی لوپوس پیدایش لکه پوستی پروانه ای شکل(Butterfly-shaped) بر روی صورت می باشد. لکه های پوستی ناشی از لوپوس ممکن است در معرض نور خورشید بدتر شوند.
کاندیدا
- معمولا در چین های پوستی (حفره های زیر بغل، ران ها، زیر پستان ها، بین انگشتان دست و پا) دیده می شود.
- در ابتدا ضایعات پوستی مرطوبی بوجود می آیند که باعث سوزش و خارش می شوند. در ادامه این ضایعات خشک شده و دچار پوسته ریزی می شوند.
- ضایعات پوستی بوجود آمده نهایتا باعث ترک خوردن پوست و ایجاد زخم ، تاول و پوسچول در آن می شوند که مستعد عفونت باکتریایی هستند.
- این حالت یک اورژانس پزشکی محسوب شده و نیازمند مراقبت های فوری است
- عمدتا در اثر سنگ های صفراوی ایجاد می شود ولی ممکن است در اثر آسیب به کبد یا کیسه صفرا، التهاب، تومور، عفونت و انواع کیست ها نیز بوجود بیاید
- با زردی پوست، چشم ها، خارش شدید پوست(بدون ایجاد لکه)، مدفوع روشن و ادرار تیره رنگ همراه است
- انسداد می تواند باعث عفونت شدید شود که نیازمند مراقبت های فوری پزشکی است
سیروز
- اسهال ، کاهش اشتها و وزن ، ورم شکم
- کبود شدگی و خونریزی آسان
- پیدایش شکل عنکبوتی در عروق خونی زیر پوست(آنژیوم عنکبوتی)
- زردی در چشم ها و زردی و خارش در پوست
- حساسیت به گیاه پیر بهار
- خارش و آبریزش چشم ها
- گلودرد
- عطسه و آبریزش و گرفتگی بینی
- احساس فشار در سینوس ها
- عرق سوختگی پوشک
- در نواحی از پوست دیده می شود که با پوشک در تماس هستند
- قرمزی، گرمی، رطوبت و تحریک شدگی پوست
واکنش آلرژیک (ازدیاد حساسیت)
- این حالت یک اورژانس پزشکی محسوب می شود و نیازمند مراقبت های فوری است
- ضایعات پوستی زمانی ایجاد می شوند که سیستم ایمنی بدن به آلرژن های موجود در پوست واکنش نشان می دهد
- ضایعات پوستی ایجاد شده ظاهر چرمی داشته و دچار خارش هستند و معمولا چند دقیقه تا چند ساعت پس از تماس با آلرژن بوجود می آیند
- ضایعات قرمز، دچار خارش و پوسته ریزی ممکن است ساعت ها تا روزها پس از تماس پوست با آلرژن بوجود بیایند
- واکنش های آلرژیک شدید و ناگهانی ممکن است باعث ایجاد ورم در بافت ها و دشواری تنفس شوند که باید سریعا درمان شود
- خارش و سوزش بین انگشتان دست و پا و یا در کف پا
- تاول های همراه با خارش در کف پا
- تغییر رنگ، ضخیم شدگی و ترد و شکننده شدن ناخن های انگشتان پا
- تجمع پوست مرده و اضافه در پا
درماتیت تماسی
- چند ساعت تا چند روز بعد از تماس با آلرژن بوجود می آید
- ضایعات بوجود آمده دارای حاشیه ی قابل رویت بوده و در اثر تماس پوست با مواد محرک بوجود می آیند
- خارش، قرمزی و ورقه ورقه شدن پوست
- پیدایش تاول هایی که ممکن است دچار خونریزی، ترشحات و پوسته ریزی شوند
گزش کک
- ضایعات معمولا به صورت گروهی در ساق و پا دیده می شود
- مرکز ضایعات بوجود آمده برجسته و قرمز رنگ بوده و حاشیه آن ها قرمز روشن می باشد. این ضایعات همچنین دچار خارش هستند.
- علایم بلافاصله پس از گزش ایجاد می شوند
کهیر
- ضایعات پوستی و همراه با خارشی هستند که پس از تماس با آلرژن بوجود می آیند
- ضایعات ایجاد شده گرم و قرمز رنگ بوده و با درد بسیار خفیف در هنگام لمس همراه هستند
- ضایعات می توانند کوچک، گرد و حلقه ای شکل بوده و یا بزرگ و بدون شکل باشند
اگزمای آلرژیک
- شباهت به سوختگی
- معمولا در ناحیه ی ساعد و دست ها دیده می شود
- پوست دچار حالت قرمز، ورقه ورقه و خارش می شود
- تاول هایی با خونریزی ، ترشح و پوسته ریزی بوجود می آیند
لکه های پوستی
- این حالت جزو اورژانس های بوده و نیازمند مراقبت های فوری است
- به صورت تغییر واضح در رنگ یا بافت پوست تعریف می شود
- علل متعددی باعث ایجاد این حالت می شوند که عبارتند از گزش حشرات، واکنش های آلرژیک، عوارض جانبی داروها، عفونت های قارچی و باکتریایی پوست، بیماری های عفونی و یا خود ایمنی
- در بسیاری از موارد می توان علایم راش را در خانه کنترل کرد اما راش های شدید و بویژه مواردی که با علایمی نظیر تب، درد، سرگیجه، استفراغ و تنگی نفس هستند ممکن است نیازمند درمان های پزشکی باشند
شپش بدن
- شپش بدن با شپش سر و عانه (پوبیس) متفاوت می باشد. در این حالت گاهی مواقع تخم های بسیار کوچک شپش روی بدن یا لباس دیده می‌شوند.
- در این حالت به دلیل واکنش آلرژیک بدن نسبت به تخم های کوچک شپش، راش بوجود می آید.
- ضایعات پوستی بوجود آمده برجسته بوده و دچار خارش هستند
- نواحی تحریک شده ی پوست، تیره تر از بقیه ی نقاط هستند
ایمپتیگو (زرد زخم)
- معمولا در نوزادان و اطفال دیده می شود
- راش های ناشی از آن معمولا در اطراف دهان، چانه و یا بینی دیده می شوند.
- تاول های آزاردهنده و تاول های پر از مایعی بوجود می آیند که سریعا پاره شده و ضایعاتی به رنگ عسل ایجاد می کنند.
شپش سر
- یک شپش به اندازه ی دانه ی کنجد می باشد. تخم های این حشره ممکن است گاهی مواقع روی مو قابل رویت باشند.
- این شرایط یک اورژانس پزشکی بوده و نیازمند مراقبت های فوری می باشد
- خارش شدید پوست سر ناشی از واکنش آلرژیک بدن نسبت به گزش شپش می باشد
- خاراندن پوست سر به دلیل خارش شدید نهایتا منجر به زخم شدن آن می شود
- احساس خزش یک شی در پوست سر
نیش و گزش
- یک اورژانس پزشکی بوده و نیازمند مراقبت های فوری است
- قرمزی یا ورم در محل نیش یا گزش
- خارش و زخم در محل گزش
- درد در عضلات یا دیگر بافت های درگیر
- احساس گرمی در اطراف نیش یا گزش
خارش کشاله ی ران (Jock itch)
- قرمزی، خارش پایدار در ناحیه ی کشاله ی ران
- پوسته ریزی، ترک خوردگی و ورقه ورقه شدن پوست کشاله ی ران
- راش در ناحیه‌ی کشاله ی ران که با فعالیت بدتر می شود
- راش های حلقوی پوسته پوسته با حاشیه ی برجسته
- پوست وسط حلقه شفاف و سالم به نظر می رسد در حالیکه لبه های آن به سمت بیرون برجستگی پیدا می کنند
- با احساس خارش همراه است
- اگزما
- ضایعات سفید یا زرد که دچار پوسته ریزی می شوند
- نواحی درگیر ، رنگ قرمز و حالت چرب و روغنی داشته و دچار خارش هستند
- ریزش مو در ناحیه ی دچار راش اتفاق می افتد
حساسیت به لاتکس
- این شرایط یک اورژانس پزشکی بوده و نیازمند مراقبت های فوری است
- ممکن است چند دقیقه پس از تماس با ترکیبات لاتکس، پوست دچار راش شود
- کهیر های گرم و دچار خارش در محل پوست بوجود می آیند که باعث پیدایش ظاهر خشک و توده مانند در محل تماس می شوند
- ذرات لاتکس معلق در هوا ممکن است باعث سرفه، آبریزش بینی، عطسه و خارش و آبریزش بینی شوند
- حساسیت شدید به لاتکس می تواند باعث تنگی مجاری هوایی و دشواری نفس شود
گال
- علایم ممکن است ۴ تا ۶ هفته پس از آلودگی ظاهر شوند
- راش های ایجاد شده شدیدا دچار خارش بوده و به صورت دسته ای جوش دیده می شوند که پوسته ریزی می کنند
- ضایعات سفید رنگ بوده و یا به صورت خطوط گوشتی دیده می شوند
سرخک
- علائم آن عبارتند از تب، گلودرد، قرمزی و آبریزش در چشم ها، بی اشتهایی، سرفه و آبریزش بینی
- سه تا پنج روز پس از پیدایش علایم، راش های قرمز رنگ از صورت به سمت تنه گسترش می یابند
- نقاط کوچک قرمز رنگ با مرکز آبی-سفید در داخل دهان ایجاد می شوند
پسوریازیس
- ضایعات نقره ای و پوسته پوسته با حدود کاملا مشخص در پوست
- معمولا در پوست سر، ساعد، زانو و پشت تنه (کمر) دیده می شوند
- ممکن است دچار خارش بوده و یا بی علامت باشند
درماتوگرافی
- راشی که بلافاصله پس از مالش یا خراش بسیار خفیف پوست ایجاد می شود
- نواحی مالیده یا خراشیده شده، رنگ قرمز به خود گرفته، برجسته شده و حالتی شبیه کهیر پیدا می کنند. همچنین ممکن است مقداری خارش نیز داشته باشند.
- راش بوجود آمده معمولا در عرض ۳۰ دقیقه بهبود پیدا می کند
[sibwp_form id=5]
آبله مرغان
- شماری از تاول های قرمز رنگ و پر از مایع در مراحل مختلف بهبود که در سرتاسر بدن دیده می شوند
- راش ها معمولا با تب، بدن درد، گلودرد و یا کاهش اشتها همراه هستند
- تا زمان بهبودی کامل تاول ها احتمال سرایت آن وجود دارد
کرم های سوزنی
- شایع ترین فرم عفونت کرمی روده در آمریکا
- شدیدا مسری
- علایم آن عبارتند از خارش و التهاب ناحیه‌ی مقعد و بی خوابی و ناراحتی ناشی از وجود کرم در مدفوع
- ممکن است بتوان این بیماری را با آزمایش نوار چسب تشخیص داد. در این آزمایش با قرار دادن چسب در ناحیه مقعد می توان تخم های دفع شده ی کرم را در زیر میکروسکوپ شناسایی نمود
پیچک سمی
- در اثر تماس پوست با اوروشیول(Ueushiol) ، نوعی روغن که در ریشه، ساقه و برگ های این گیاه یافت می شود، بوجود می آید.
- راش های ۴ تا ۴۸ ساعت پس از تماس با گیاه بوجود می آیند و ممکن است تا یک ماه پس از تماس نیز باقی بمانند.
- خارش شدید، قرمزی و ورم پوست و پیدایش تاول های آبکی در آن از علایم تماس با پیچک سمی هستند.
- معمولا در چین های پوست که روغن در آنجا تجمع می یابد بوجود می آید.
بلوط سمی
- این حالت یک اورژانس پزشکی است و نیازمند مراقبت های فوری است.
- این حالت نیز در اثر تماس پوست با اوروشیول بوجود می آید که در ریشه، ساقه و برگ های بلوط سمی یافت می شود.
- همانند پیچک سمی، راش ها ۴ تا ۴۸ ساعت پس از تماس با گیاه بوجود آمده و ممکن است تا یک ماه نیز باقی بمانند.
- خارش شدید، قرمزی و ورم پوست همراه با تاول های آبکی از علایم تماس با بلوط سمی هستند.
علل خارش
خارش می تواند سرتاسری (تمام بدن) یا موضعی(در یک نقطه یا ناحیه ی کوچک) باشد. علل احتمالی خارش بسیار زیاد و متنوع هستند. خارش ممکن است ناشی از یک علت خطرناک نظیر نارسایی کلیوی (اگر چه معمولا ناشایع می باشد) یا یک عامل نه چندان خطرناک نظیر خشکی پوست یا گزش حشرات (شایع تر) باشد.
بیماری های پوستی
بسیاری از بیماری های پوستی شایع می توانند باعث خارش پوست شوند. موارد زیر می توانند تمام نواحی بدن را درگیر کنند:
- درماتیت: التهاب پوست
- اگزما: یک بیماری پوستی مزمن که با خارش و ورقه ورقه شدن پوست همراه است
- پسوریازیس: یک بیماری اتوایمیون که باعث قرمزی و تحریک پوست شده و معمولا با تشکیل پلاک در آن همراه است
- درماتوگرافیسم: راش های برجسته، قرمز رنگ و دچار خارش که در اثر وارد کردن فشار بر پوست بوجود می آیند
عفونت هایی که باعث خارش می شوند عبارتند از:
- آبله مرغان
- سرخک
- راش های قارچی
- مایت ها از جمله ساس تختخواب
- شپش
- کرم های حلقوی
- گال
مواد محرک
موادی هستند که باعث تحریک پوست می شوند. گیاهانی نظیر پیچک و بلوط سمی و حشراتی نظیر پشه ها موادی تولید می کنند که باعث خارش می شوند. پوست برخی افراد در اثر تماس با پشم، انواع عطر و برخی صابون ها، رنگ ها و مواد شیمیایی خاص دچار خارش می شود. حساسیت ها از جمله حساسیت های غذایی نیز می توانند باعث تحریک پوست شوند.
بیماری های داخلی
برخی بیماری های داخلی (که ممکن است خطرناک باشند) باعث خارش می شوند. بیماری های داخلی زیر ممکن است باعث خارش سرتاسری شوند در حالیکه پوست ظاهری طبیعی خواهد داشت:
- انسداد مجاری صفراوی
- سیروز
- آنمی
- لوسمی
- بیماری تیروئیدی
- لنفوم
- نارسایی کلیه
دیگر بیماری ها نیز می توانند باعث خارش شوند. از جمله ی این بیماری ها عبارتند:
- دیابت
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- شینگل(زونا)
- نوروپاتی
داروها
داروهای رایج زیر اغلب می توانند باعث پیدایش راش و خارش گسترده در پوست شوند:
- داروهای ضد قارچ
- آنتی بیوتیک ها(بویژه آنتی بیوتیک های حاوی مشتقات سولفا)
- مسکن های مخدر
- داروهای ضد تصرف
بارداری
برخی زنان در هنگام بارداری دچار خارش پوست می شوند. این خارش معمولا در ناحیه ی پستان ها، بازوها، شکم و یا ران ها دیده می شود. گاهی مواقع علت خارش در زنان باردار ، وجود بیماری های زمینه ای نظیر اگزما می باشد که با بارداری فقط تشدید می شود.
چه زمانی باید به دنبال درمان بود؟
در موارد زیر به پزشک مراجعه نمایید:
- نامعلوم بودن علت خارش
- شدید بودن خارش
- علایم همراه با خارش
تشخیص علت خارش
پزشک پس از انجام معاینه فیزیکی ، تعدادی سوال در مورد علایمی که تجربه کرده اید مطرح خواهد کرد. از جمله:
- چه مدت دچار خارش پوست بوده اید؟
- آیا خارش پوست تان موقتی است؟
- آیا با مواد تحریک کننده تماس داشته اید؟
- آیا حساسیت(آلرژی) خاصی دارید؟
- کدام قسمت از بدن تان بیشترین شدت خارش را دارد؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟ (یا اخیرا دریافت کرده اید؟)
اگر پزشک نتواند با شرح حال و معاینه ی فیزیکی علت خارش را تشخیص دهد نیاز خواهد بود تا بیمار تحت چندین آزمایش قرار بگیرید. این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش خون: می تواند نشان دهنده ی بیماری زمینه ای باشد
- بررسی عملکرد تیروئید: می تواند بیماری های تیروئیدی را رد کند
- تست پوستی: برای شناسایی وجود حساسیت نسبت به موارد مختلف
- تراشیدن پوست و یا تهیه بیوپسی (نمونه ی زنده) از آن برای شناسایی عفونت
به محض آنکه پزشک علت خارش را شناسایی کند، درمان شروع می شود. اگر علت خارش بیماری زمینه ای یا عفونت باشد باید آنها را رفع کرد. اما زمانی که علت خارش، سطحی باشد(ناشی از بیماری های داخلی یا عفونت نباشد) ، کرم های ضد خارش مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
درمان خارش در خانه
مواردی که می توان در خانه برای پیشگیری از خارش یا درمان آن انجام داد عبارتند از:
- استفاده از یک مرطوب کننده برای حفظ رطوبت پوست
- پرهیز از خاراندن محل دچار خارش چرا که ممکن است آن را تشدید کند
- عدم تماس با صابون ها، مواد شوینده و دیگر مواردی که حاوی رنگ ها و دیگر ترکیبات شیمیایی هستند
- دوش آب سرد با آرد جو یا جوش شیرین
- استفاده از کرم های ضد خارش بدون نسخه
- استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی
- استفاده از مرطوب کننده ها
بسیاری از خارش ها قابل درمان بوده و بی خطر هستند. با این حال بهترین کار در صورت داشتن خارش، مراجعه به پزشک برای تشخیص قطعی علت بوجود آورنده خارش و دریافت درمان موثر برای آن می باشد.
منبع: درمانکده
