درخواست ورود حوزه‌های علمیه به تحولات فضای مجازی

به گزارش «تابناک» به نقل از روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی، دکتر سید ابوالحسن فیروزآبادی – دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در کارگاه فضای مجازی مدرسه فقاهت با تأکید بر اهمیت نقش فقه در تولید موضوعات و پرداختن به مسائل فضای مجازی از منظر فقه، گفت: فضای مجازی تحول عصری در همه شئون زندگی انسانی را در پی داشته و اگر فقه را احکام شرعی با ادله تفضیلی از منابع چهارگانه بدانیم که در چارچوب‌های حرمت، وجوب، کراهت و استحباب صادر می‌شود، باید با توجه به ورود به تمدن عصری جدید، در تعریف فقه و ابواب فقه برای ایجاد باب‌های جدید بازنگری جدی داشته باشیم.

وی با اشاره به این‌که فقه عصر پیامبر صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم‌السلام با فقه امروز متفاوت است، افزود: در دوره مدرنیته احکام تخصصی همچون فقه پزشکی، فقه کسب‌وکار، فقه مهندسی، فقه نظام و در کل نوعی فقه‌های مضاف شکل گرفتند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها فقه حکومتی است.

دکتر فیروزآبادی تأکید کرد: پیچیدگی حکومت‌ها در عصر جدید باعث مطرح‌شدن مباحث احکام عرفی در کنار احکام شرعی شدند که چگونه بتوانند این‌ها هم‌زیستی داشته و در مجموع بتوانیم حکومت اسلامی داشته باشیم.

وی با اشاره به فاصله زمانی انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی در 1357 و اقدامات ارجمند و باارزش حوزه فقه در حوزه‌های علمیه بعد از انقلاب اسلامی اظهار داشت: امروز ما در توسعه تحولات عصر فضای مجازی شاهد ظهور و بروز نه‌تنها علوم تخصصی بلکه علوم چند رشته‌ای هستیم بنابراین در این عصر در حوزه فقه، نیاز به فقه چندرشته‌ای در کنار فقه تخصصی است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: در فضای مجازی هم‌زمان مباحث اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در همه حوزه‌ها دیده می‌شود و حتی در حوزه علوم تجربی نوعی سبقه اجتماعی شکل گرفته و همان‌طور که در قرن بیستم شاهد اقتصادی شدن حوزه علم بودیم، امروز و در قرن بیست و یکم شاهد ورود شاخص‌های اجتماعی به دیگر حوزه‌های علمی هستیم که این متأثر از فضای مجازی است. ظهور شبکه‌های اجتماعی و حضور فعال مردم در صحنه اقتصاد، سیاست و فرهنگ در سطح جهانی از این طریق، نمونه‌ای از آن است.

وی با بیان این‌که مداخلات سازنده در فضای فرهنگی، اقتصادی، رسانه‌ای و اجتماعی کشور نه‌تنها در چارچوب مرزها، زبان و مذهب بلکه در چارچوب جهانی شکل می‌گیرد، افزود: با توجه به شکل‌گیری فناوری‌های نوظهور با گرایش اجتماعی مانند محاسبات کوانتومی، حوزه هوش مصنوعی، زنجیره بلوکی، دستگاه‌های پردازش ابری و نسل پنجم موبایل و نرم‌افزارها، باید فقه چندرشته‌ای و تأثیر عامل اجتماعی بر آن در نظر گرفته‌شده و چنا‌نکه در مباحث سنتی فقه بحث‌هایی از قبیل حقیقت متشرعه در کنار حقیقت شرعیه مطرح بود، امروز نیز معیارهایی مانند عرف، در فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفته و یک نوع تمام‌شماری از عرف جامعه در بعضی از حوزه‌های مباحث لفظی و مباحث عقلی صورت گیرد.

دکتر فیروزآبادی با اشاره به اینکه عصر صنعتی مبتنی بر تفکیک قوا و نمایندگی مردم و ایجاد نهادهای قانون‌گذاری و تشریع است، اعلام کرد: در عصر پر از تحول فضای مجازی ساختارها دائم در حال تغییر است، بنابراین تغییری که در حکمرانی و به‌تبع آن فقه حکمرانی مطرح می‌شود بسیار پیچیده، تخصصی، چندرشته‌ای و متحول درگذر زمان خواهد بود و نمی‌توانیم یک الگوی حکمرانی به‌عنوان پاسخ به تمام مسائل و برای مدت طولانی ارائه کنیم؛ بلکه الگوها اقتضائی و مدل‌ها در حال تحول است.

وی تأکید کرد: نیاز به تلاش جدی طلاب و علما در حوزه‌ها است تا تئوری و مدل حکومت ولایت‌فقیه، پاسخگوی تحولات عصری باشد و برای کشورهایی همچون ما که هنوز درگذر ورود به مدرنیته و بومی‌سازی آن هستیم، ورود به عصر پرآشوبی است که جَهد و جُهد بزرگی از سوی طلاب و علما را می‌طلبد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: در ورود به مدرنیته، متفکران و اندیشمندانی در کشور پایه‌گذاران تحول بودند و دیدگاه‌های انقلابی را ترویج کرده و پایه‌های عقلانیت را در حوزه‌های دینی برای حرکت فقه سنتی به سمت فقه تخصصی ایجاد کردند، در این عصر نیز باید با کسب تجربه از دوره پیشین و شهدای بزرگی که در جامعه علمی و دینی حوزه‌ها تقدیم اسلام و ملت شریف شده، همت کرد تا در این عصری که مبتنی بر اطلاعات و دانش در یک نظام جهانی و با پیوند همه نیروهای فکری است، بتوانیم پیشرو باشیم.

دبیر شورای عالی فضای مجازی در پایان از حوزه‌های علمیه دعوت کرد تا با آگاهی از تحولات در عرصه اقتصادی و اجتماعی دنیا متأثر از تحولات فناورانه، به ویژه فضای مجازی، به‌صورت چند رشته‌ای ابواب جدید در حوزه فقه را دنبال کرده تا راه‌حل‌های مبتنی بر منابع وحی راهگشای بشر باشد.