داستان یک قاب؛ چرخش بزرگ در والیبال
قاب زیر تصویری‌ست از چارچوب و شمایل جدید والیبال ایران. حکم مربیگری تیم جوانان ایران برای رضا مومنی‌مقدم صادر شد و مثلثی از سه مربی ایران در هدایت تیم‌های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان شکل گرفت که نمونه‌اش دهه‌هاست در والیبال ایران دیده نشده است.
والیبال مردان ایران را اگر به پیش و پس از انقلاب تقسیم کنیم، تقریبا در هر دو بخش مربیانی از کشورهای دیگر دست‌مان را برای پیشرفت گرفته‌اند؛ به دنبال خود کشیده‌اند و البته از قبال درخشش با ایران به نون و نوای بلندی هم رسیده‌اند. از والیبال زنان هم که پس از انقلاب نه نامی مانده و نه نشانی.
گفته می‌شود اولین تیم ملی والیبال ایران را حدود هفتاد سال پیش سردار نصرالله‌خان پاکستانی تمرین داد. اولین حضور تیم ملی مردان ایران در قهرمانی جهانی۱۹۷۰ صوفیه بود با میلوسلاو ایم معروف به پروفسور ایم رقم خورد و حتی ایران با هدایت تادایی کرودا ژاپنی در بازیهای آسیایی ۱۹۷۴ تهران حاضر شد آن هم بعد از کنار گذاشتن مسعود صالحیه و حسن کرد.
پس از انقلاب هم اولین‌های والیبال با مربیان خارجی بدست آمد.هفده سال حضور سازنده‌ی ایوان بوگانیکوف مربی روس در ایران؛ نایب قهرمانی بازیهای آسیایی با هدایت پارکی وون و شروع قهرمانی‌های آسیا با خولیو ولاسکو و در ادامه حضور اسلوبودان کواچ و تیم ملی در نیمه‌نهایی لیگ جهانی. شاید درخشان‌ترین حضور مربیان ایرانی، حضور مرحوم حسین معدنی از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ و نایب قهرمانی آسیا و بازیهای آسیایی با هدایت او بود. اما امروز چطور و چرا چرخ گردان والیبال، فرصت را به سه مربی ایرانی داده است؟ این انتخاب‌ها موفقیت را برای والیبال ایران هدف گرفته‌اند؟
محمدرضا داورزنی، تصمیم گیرنده برای والیبال ایران همانقدر که مدیری با سابقه در ورزش و والیبال ایران است، سیاستم‌مداری کهنه‌کار، محافظه‌کار و پراگماتیک است که بعد از ناکامی‌های المپیک توکیو با مربی روس، با انتخاب سه ایرانی برای تیم‌های ملی، به دنبال بازی برد برد است. تیم‌ها اگر بردند استراتژی او بوده و اگر باخت بیاورند، رویکردی معقول بعد از باخت با الکنو در المپیک است.
اگر بپرسید زمان استفاده کامل از مربیان ایرانی فرا رسیده است؟ احتمالا جواب مثبت است چون والیبال ایران و مربیانش ابزار و توانایی کافی را برای هدایت تیم‌ها دارند. آیا این سه بهترین انتخاب‌های ایرانی برای ما هستند؟ شاید بله و شاید هم نه. محمد وکیلی حداقل ۲۰ سال با تیم والیبال نوجوانان ایران کار کرده؛ تمام آنچه ساختن یک تیم پایه نیاز دارد را می‌داند. اما تیم‌های او بعد از قهرمانی جهان ۲۰۱۷ رو به افول رفتند. رضا مومنی مقدم، کارنامه‌ای در مقام سرمربی تیم‌های پایه ندارد اما بهروز عطایی به‌نظر کامل‌ترین انتخاب ایرانی برای تیم بزرگسالان ایران است؛ دستیار حسین معدنی، ۱۲ سال بعد با تجربه‌ای از تیم‌های باشگاهی، نوجوانان ایران و جوانان ایران، سرمربی تیم بزرگسالان ایران است.
هر سه مربی اما در نقطه‌ای خاص به هم می‌رسند؛ هیچ‌کدام موضع تندی نسبت به فدراسیون و مدیر سرشناسش ندارند. چه بیرون بمانند و چه زمانی‌که در مقام سرمربی از ریزترین اتفاقات تیم ملی خبردار باشند. انتخاب‌هایی کم‌حاشیه و موافق با ارزش‌های مدیریت حاکم.
فارغ از رویکردهای فنی حضور مربیان ایرانی در راس تیم‌های ملی، فصل جدیدی از سیاست‌های فدراسیون و مدیران آن است. سیاست‌هایی برای ماندن. چه تیم‌ها نتیجه بگیرند و چه نه.
* دکتر فرزاد کفیلی؛ مفسر و تحلیل‌گر والیبال
