آغاز واکسیناسیون سالمندان معلول در منزل/ تدوین نظام مراقبت مدارس در مقابل کووید۱۹/ سالمندان و مادران باردار در اولویت اول تزریق واکسن آنفلوآنزا/ نحوه بازگشایی امن مدارس

مدیر کل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت از آغاز واکسیناسیون سالمندان معلول و وابسته به تخت در منزل خبر داده و درخصوص تزریق واکسن آنفلوآنزا گفت: طبیعتا مراکز نگهداری سالمندان در کنار مادران باردار یکی از اولویت ‌های اول ما در تزریق واکسن آنفلوآنزا هستند.

 

به گزارش «تابناک»، دکتر سیدحامد برکاتی، مدیر کل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در نشست آنلاین خبری به مناسبت «هفته سالمندان» گفت: شعار امسال ما بهره مندی عادلانه همه سنین از فناوری دیجیتال است. در این زمینه در گروه سالمند وضعیت خوبی نداریم. با توجه به دنیایی که در آن قرار داریم، به ویژه در دوران کووید، حتما نیاز است که سالمندانمان بتوانند از این فناوری‌ها در جهت ارتقاء سطح سلامت و زندگی شان استفاده کنند.

وی افزود: طبق بررسی که چهار تا پنج سال قبل از سوی مرکز آمار ایران انجام شد، استفاده از اینترنت به طور متوسط در سالمندان زن پنج درصد و در سالمندان مرد ۱۰ درصد بوده است. همچنین، در ۱۲ ماه گذشته حدود ۷.۳۴ درصد جمعیت سالمند زن شهری و ۱.۱۶ سالمندان جمعیت زن روستایی از رایانه استفاده می‌کردند. در جمعیت سالمند مرد شهری ۱۳.۵۷ درصد و حدود ۲.۶۴ درصد در جمعیت سالمند مرد روستایی از رایانه استفاده می‌کردند. در عین حال گروه برخوردار جامعه بیشتر از رایانه و اینترنت استفاده کردند و ۲۵ درصد در جمعیت سالمند هر دو جنس بوده، اما ۲۰ درصد نابرخوردار جمعیتمان، ۲.۸ درصد از امکانات دیجیتال استفاده کرده اند. یعنی تقریبا گروه برخوردار ۱۰ برابر بیشتر از این فناوری‌ها استفاده کردند.

 

برکاتی در ادامه گفت: در زمینه استفاده از رسانه‌های دیداری و شنیداری، سالمندان شهری ۸۰ درصد از تلویزیون استفاده می‌کنند. بیشترین رسانه‌ای که با آن ارتباط برقرار می‌کنند، تلویزیون است. ۵.۶۴ درصد هم از رسانه‌های نوشتاری استفاده می‌کنند. در عین حال، ۹۰ درصد زنان سالمند یکبار در هفته در شهر ۹۰ درصد و در روستا ۸۰ درصد از تلویزیون استفاده می‌کنند که در مردان بالاتر بوده و به ترتیب ۹۲ و ۸۶ درصد است. در زمینه استفاده از رسانه‌های نوشتاری در حوزه سالمندان بسیار فقیر هستیم. زیرا سالمندان از سطح سواد کمتری برخوردارند و در بهترین حالت ۴۰ درصد مردان سالمند و بیش از ۲۰ درصد زنان سالمندمان دارای سواد هستند. زنان سالمند ۵.۶۴ درصد و مردان سالمندان ۱۲ درصد روزنامه می‌خوانند که باز هم در جوامع برخوردار و نابرخوردار متفاوت است. همه این موارد نشان می‌دهد که باید اقدامات عمیقی در حوزه‌های ذیربط انجام شود تا سالمندان برخورداری بیشتری در زمینه استفاده از رسانه‌ها داشته باشند.

وی افزود: از حدود شش درصد جمعیت سالمند از سال ۱۳۴۰، به حدود هشت درصد در سال ۱۳۹۰، ۹.۲ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیدیم و اکنون بالای ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمند هستند. این وضعیت رو به افزایش است و پیش بینی می‌شود که در سال ۱۴۲۵ حدود ۲۷ درصد از جمعیتمان سالمند خواهد بود. البته افزایش ۲۷ درصدی با افزایش سالمندی کنونی، علت متفاوتی دارد. اکنون با افزایش امید به زندگی مواجهیم. امید به زندگی از ۵۵ سال به بالای ۷۵ سال رسیده ایم. طبیعتا درصد سالمندانمان افزایش یافته است، اما با به سن سالمندی رسیدن جوانان و میانسالان دهه ۶۰ به بعدمان، جمعیت سالمندمان در سال ۱۴۲۵ به بعد افزایش می‌یابد و به ۲۷ درصد می‌رسد. بر این اساس تمام زیرساخت‌های کشور باید تا آن زمان، به سه برابر ظرفیت امروزی خود ارتقاء یابند که البته این سه برابر هم پاسخگو نخواهد بود. زیرا وقتی میزان سالمندان افزایش یافته و نیروی کارمان کمتر شود، چالش‌های متعددی خواهیم داشت.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه گفت: امید به زندگی سالمندانمان در سال‌های اخیر افزایش یافته است. باید توجه کرد که دو نوع امید به زندگی داریم؛ امید به زندگی بدو تولد که حدود ۷۵ سال است که برای زنان مقداری بیشتر و برای مردان کمتر است، اما نوع دیگری از امید به زندگی در ۶۰ سالگی است که از ۱۲.۵ سال در سال ۱۳۵۵ به ۲۰ سال در سال ۱۴۰۰ رسیده است. یعنی سالمندی که ۶۵ ساله است، به طور دقیق بر اساس بررسی‌ها امید به زندگی حداقل ۱۷ سال زندگی بیشتر دارد. این موضوع نشان می‌دهد که در آینده با افزایش جمعیت سالمندمان، با سالمندان مسن‌تری که نیاز بیشتری به خدمات دارند، مواجه خواهیم بود.

وی تصریح کرد: از سال‌های ۱۳۸۵ به بعد با پدیده‌ای مواجهیم که بسیار نگران کننده است که آن هم بحث زنانه شدن سالمندی است. در سال ۱۳۸۰ تقریبا عدد ۱۱۱ به ۱۰۰ را برای نسبت زنان به مردان سالمند را داشتیم که در سال ۱۳۹۵ به زیر ۹۰ در ۱۰۰ آمده است. یعنی به ازای هر ۱۰۰ زنی که به سن سالمندی رسیدند، ۹۰ مرد در سن سالمندی بودند که این پدیده در آینده هم ادامه می‌یابد و اقتضائات خاص خود را دارد. سالمندان خانمی که حتما مسکن شخصی کمتر خواهد داشت، شغل و درآمد کمتری نسبت به آقایان خواهند داشت و نیازمند حمایت‌های بیشتر و بیشتر خواهند داشت. نهاد‌های حمایتی مانند بهزیستی و کمیته امداد حتما باید با رویکرد ویژه‌ای به پدیده زنانه شدن سالمندی در کشورمان داشته باشند.

برکاتی با اشاره به شرایط سالمندان در پاندمی کرونا، گفت: اولین اقداماتی که وزارت بهداشت در این دوران انجام داد، بحث واکسیناسیون مراکز نگهداری سالمندان بود که بیش از ۹۵ درصد افرادی که در مراکز سالمندان هستند، دو دوز واکسن را گرفتند و فول واکسینه هستند و آن ۵ درصد هم یا دوز اول را گرفتند یا در شرف گرفتن دوز اول هستند. همانطور که سازمان بهزیستی گزارش داد، همین موضوع یکی از دلایل اثربخشی واکسیناسیون است. به طوری که ۷۵ درصد ابتلا کمتر و ۶۵ درصد مرگ کمتر را در مراکز سالمندان نسبت به قبل داشتیم که اکنون این اعداد بسیار بهتر شده است.

وی افزود: بعد از این گروه‌های سنی واکسیناسیون را از افراد بالای ۸۰ سال و به ترتیب تا سنین پایین‌تر آغاز کردیم. بیش از ۹۲ درصد از کل جمعیت سالمندان واکسینه شدند. در مرداد ماه در بین افرادی که به دلیل کرونا در بیمارستان‌ها بستری شده یا فوت کرده بودند، بررسی انجام دادیم که در گروه ۸۰ سال که تقریبا کامل واکسینه شده بودند، مرگ در این افراد حداقل ۳۰ درصد کمتر اتفاق افتاده بود که اکنون با توجه به تداوم واکسیناسیون این عدد بیشتر شده و بررسی که با آمار‌های انتهایی شهریور انجام دهیم، اعلام می‌کنیم.

 

این مقام ارشد وزارت بهداشت در ادامه گفت: در زمینه واکسیناسیون سالمندانی که در منزل هستند و معلولان بیش از یک ماه است که با سازمان بهزیستی و از طریق طرح شهید سلیمانی کار را آغاز کردیم. همکارانمان بر اساس نوبت دهی مراجعه کردند و به خصوص در زمینه معلولان این کار آغاز شده است. زیرا تعدادی از افرادی که حتی در منزل وابسته به تخت هم نبودند، به دلایلی واکسن نزدند. البته میزان واکسیناسیون ما در سالمندان بیش از ۹۱ درصد است که بسیار مناسب است.

برکاتی درخصوص نحوه تامین و تزریق واکسن آنفلوآنزا در گروه سالمندی به ویژه در مراکز تجمعی، اظهار کرد: در زمینه تامین واکسن آنفلوآنزا به دلیل اقتضائاتی که بحث کووید داشت، اینکه تعداد زیادی از افراد ماسک می‌زنند و اینکه بیشترین گروهی که پروتکل‌ها را رعایت کردند، سالمندان کشور بودند، وضعیت در سال قبل بهتر بود. بعد از وضعیتی که در سال ۱۳۹۸ در زمینه آنفلوآنزا داشتیم و یک اپیدمی بیشتری را با سوش H۱N۱ شاهد بودیم، در سال ۱۳۹۹ در تمام مراکز سالمندان واکسیناسیون علیه آنفلوآنزا انجام شد. امسال هم در حال تامین واکسن هستیم و مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت مسئولیت را برعهده دارد. طبیعتا چند گروه شامل حرف پزشکی، سالمندان و مادران باردار در اولویت هستند که دستورالعمل آن تدوین شده و فکر می‌کنم در هفته آینده و حتی زودتر بحث تامین واکسن انجام شود. طبیعتا مراکز نگهداری سالمندان در کنار مادران باردار یکی از اولویت‌های اول ما در تزریق واکسن آنفلوآنزا هستند.

وی درخصوص سرانجام واکسیناسیون کودکان و بازگشایی مدارس نیز گفت: بسیاری از کشور‌های دنیا بدون بحث واکسیناسیون دانش آموزان، نسبت به بازگشایی حضوری مدارس اقدام کردند. مثال مشخص کشور ترکیه است که ۱۵ شهریور ماه مدارس را بازگشایی کرد. یک نظام مراقبت برای کووید نوشت و اصحاب مدارس واکسینه شدند و برنامه‌ای برای واکسیناسیون دانش آموزان نبود و ۲۰۰ کلاس درس ایجاد کردند. ما یک کار مشابهی را انجام دادیم، نظام مراقبت تدوین شده و دستورالعمل نوشته شده است. در عین حال درباره واکسیناسیون دانش آموزان هم در حال حاضر واکسیناسیون برای دانش آموزان یا نوجوانان ۱۵ سال به بالا، در مراکز بهداشتی و درمانی آغاز شده و ادامه می‌یابد. در عین حال با توجه به مجوزی که سازمان غذا و داروی کشور صادر کرده، این واکسیناسیون برای گروه زیر ۱۵ سال هم بعد از اقدامات لازم انجام می‌شود.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت افزود: بیشترین موضوعی که در امنیت مدرسه موثر است، رعایت پروتکل‌ها شامل استفاده از ماسک، فاصله گذاری، شستن دست‌ها و اقدامات بهداشتی است که آموزش و پرورش باید بر رعایتش نظارت کند. در عین حال باید توجه کرد که در بازگشایی مدارس فقط مدرسه مد نظرمان نیست، بلکه از خانه تا مدرسه و از مدرسه تا خانه مد نظر است. امنیت سرویس‌های مدارس هم مطرح است که اکثریت سرویس‌های مدارس همراه با ناوگان حمل و نقل عمومی واکسینه شدند. به محض اینکه بحث بازگشایی باشد، سایر افراد هم به ما اعلام و واکسینه می‌شوند. پدر و مادر‌ها هم که با توجه به امکان واکسیناسیون برای افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند واکسینه شوند. اگر همین میزان استقبال انجام شود و واکسن هم در دسترس است، در انتهای مهرماه به واکسیناسیون ۶۰ درصد از جمعیت عمومی و به مرور که به زمان بازگشایی مدارس برسیم، عمده والدین دانش آموزان واکسن را دریافت کرده‌اند و با رعایت پروتکل‌ها بازگشایی امن مدارس را خواهیم داشت. هدف وزارت بهداشت سلامت دانش آموزان است و حتما در کنار هموطنان خواهیم بود.

وی درباره اظهارنظر‌های متناقض درخصوص بازگشایی مدارس، گفت: در زمینه بازگشایی مدارس فصل الخطاب ستاد ملی مقابله با کروناست. وزارت بهداشت نظر مشورتی در زمینه سلامت را به ستاد ارائه می‌کند و تصمیمات ستاد ارائه می‌شوند که ارائه و ابلاغ شده است. بعد از اعلام نظر ستاد ملی نیازی به اظهارنظر دیگری یا تکرار آن نیست. طبیعتا دو کانال ستاد ملی و آموزش و پرورش در این زمینه اطلاع رسانی می‌کنند. ستاد ملی هم نظرات وزارت بهداشت را لحاظ می‌کنند.

 

برکاتی درباره اقدامات و خدمات در نظر گرفته شده برای سالمندان و همچنین سند ملی صیانت از جمعیت، خاطرنشان کرد: بعد از کار یکسال و نیمی که انجام شد، سند صیانت از جمعیت به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد و از دانشگاه‌ها خواسته شد که برنامه عملیاتی برای آن تدوین کنند. زیرا ما در حوزه جمعیت دنبال سند نوشتن نبودیم، بلکه به دنبال اقدام و عمل بودیم. دانشگاه‌های علوم پزشکی برنامه هایشان را نوشتند و برنامه هایشان را فرستادند و بازخورد لازم داده شد. ۱۴ راهبرد در این سند بود که هر دانشگاه ۵ راهبرد را انتخاب و برایش برنامه عملیاتی تدوین کرده است. برنامه‌های عملیاتی در دانشگاه‌ها آغاز و منابع تخصیص داده شده است.

 

وی افزود: یکی از مشکلات در کشور نوشتن برنامه بدون منابع است که خوشبختانه منابع این برنامه در اختیار دانشگاه‌ها قرار گرفته و عملیات اجرایی در دانشگاه‌ها با دو استراتژی بررسی وضعیت آمایشی جمعیتی و تعامل با مردم و گروه‌های مرجع، آغاز شده است. بحث وضعیت جمعیتی دانشگاه، شهرستان و منطقه را فکر می‌کنیم تا قبل از پایان ۱۴۰۰ تمام شود. هدف این بود که بر مبنای این آمایش اولویت‌های منطقه‌ای و شهرستانی را احصاء کرده و برنامه عمل را ادامه دهند. سند ملی سالمندان به کشور ابلاغ شده و برنامه‌های متعددی را در این سند در بخش سلامتش تدوین کردیم و عمده آن‌ها باید در دولت جدید اجرا شود که اجرایش آغاز شده است.

مدیرکل وزارت بهداشت در ادامه گفت: در وضعیت امروز سه دسته اقدام نیاز داریم که شامل اقدامات کوتاه مدت، میان مدت و کوتاه مدت است. اقدامات کوتاه مدت همان استاندارد‌هایی است که نوشته شده و باید اجرا شود. اقدامات میان مدت ظرفیت سازی برای آینده است. در حوزه بهداشت و درمان ادعای ما این است که از سایر حوزه‌ها در زمینه سالمندان جلوتریم. در بلند مدت هم توجه به بحث زیرساخت‌ها و جمعیت مهم است که توجه به بحث فرزند آوری و اصلاح الگوی ترکیب جمعیتی که نیازمند اقدامات عدیده‌ای است. یکی از اقدامات خوبی که با کمک شورای عالی بیمه در اداره سالمندان شروع شده، بحث بیمه‌های خاص سالمندان است که همکارانمان در بیمه نیرو‌های مسلح سردمداران این کار هستند و اقدامات خوبی را در بازنشستگان نیرو‌های مسلح انجام دادند.

وی در پایان عنوان کرد: پروژه‌های متعددی در حال انجام است که در میان و بلند مدت بسیار اثرگذار است. بحث بیمه‌ها و بیمه‌های تکمیلی برای سالمندان بسیار لازم است. یادمان نرود که ما در شرایطی هستیم که اکنون سالمندان ما هر کدام سه تا ۵ فرزند دارند. در کمتر از یک دهه دیگر به سالمندانی می‌رسیم که دو تا سه فرزند دارند و در دهه بعد سالمندانی که با تک فرزند و دو فرزند مواجه خواهند شد. با این سرعت سالمندی چالش بزرگی پیش راه کشور خواهد بود. در کمتر از دو دهه قبل جوانترین جمعیت دنیا را داشتیم، اما در دو دهه آینده به سمت یکی از سالمندترین کشور‌های دنیا پیش می‌رویم. باید حتما قدر این فرصت کم را بدانیم و اقدام کنیم. در وزارت بهداشت در ذیل سند ملی سالمندان اقدامات خوبی انجام دادیم که با کمک سازمان برنامه و بودجه و درج این پروژه‌ها در برنامه هفتم توسعه اجرایی می‌شود. اقدام خوب دیگری که در مجلس شکل گرفته، ایجاد فراکسیون سالمندی است که برای اولین بار در کشور است که نقش ایفا می‌کند و در بحث بیمه سالمندی هم جلساتی گذاشته اند.