قحطی و گرسنگی، زنگ خطری برای بشر قرن ۲۱

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، «تعداد افرادی که با ناامنی غذایی شدید روبرو هستند و به کمک‌های فوری غذایی و معیشتی نیاز دارند، رو به افزایش است. درگیری‌ها همراه با اختلالات آب‌وهوایی و شوک‌های اقتصادی دلایل اصلی این امر بوده و همه‌گیری کووید-۱۹ نیز این وضعیت را تشدید کرده است. درگیری‌ها و گرسنگی به صورت متقابل تقویت می‌شوند و نمی‌توان این دو بحران را به صورت جداگانه حل‌وفصل کرد. گرسنگی، فقر و نابرابری در کنار شوک‌های اقلیمی و تنش‌ها بر سر زمین و منابع آن موجب درگیری‌ها می‌شوند. به همین ترتیب، درگیری‌ها افراد را مجبور به ترک خانه، زمین و مشاغل‌شان می‌کند. این امر کشاورزی و تجارت را مختل کرده، دسترسی به منابع حیاتی مانند آب و برق را کاهش می‌دهد و در نهایت به گرسنگی و قحطی منجر می‌شود».

جملات یاد شده بخشی از پیام «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل متحد در مقدمه پنجمین «گزارش جهانی بحران‌های غذایی ۲۰۲۱» (Global Report on Food Crises ۲۰۲۱)است که اخیرا در تارنمای سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) منتشر شده است.

«رین پالسن» (Rein Paulsen) مدیر بخش امور اضطراری و تاب آوری فائو روز جمعه (۱۰ سپتامبر/ ۱۹ شهریور) در نشست بلندپایه پیرامون اقدام های انسان‌دوستانه پیشگیرانه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، با اشاره به روند صعودی شمار افرادی که در پنج سال گذشته در دام بحران‌های غذایی افتاده اند، اعلام کرد شمار افراد درگیر با معضل قحطی و گرسنگی در سال ۲۰۲۰ به ۱۵۵ میلیون نفر در ۵۵ کشور رسیده است. به این ترتیب بیش از ۴۱ میلیون انسان با ناامنی غذایی در سطح اضطراری روبرو هستند و در معرض خطر سقوط در گرداب گرسنگی یا قحطی قرار دارند، مگر اینکه کمک های فوری برای حفظ زندگی خود، دریافت کنند.

ارزیابی‌های این سازمان بر اساس معیار «طبقه‌بندی یکپارچه سطح امنیت غذایی» (IPC) نشان می‌دهد که شمار افرادی که با سطح بحرانی یا اضطراری گرسنگی (مرحله ۳ و بالاتر/ IPC/CH Phase ۳ or above) مواجه هستند، نسبت به سال ۲۰۱۹ (۱۳۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در ۵۵ کشور جهان) نزدیک به ۲۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ افزایش داشته است.

همچنین از ۴۷ میلیون کودک درگیر با بحران گرسنگی در جهان، ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر و از مجموع ۱۴۴ میلیون کودک کوتاه قد در جهان، ۷۵ میلیون و ۳۲۰۰ هزار نفر از این ۵۵ کشور گزارش شده است.

بر اساس این طبقه‌بندی، آفریقا با ۶۳ درصد مجموع آمار جهانی افراد در سطح بحرانی یا اضطراری گرسنگی (سطح ۳ یا بالاتر) در سال ۲۰۲۰ شاهد بیشترین تاثیر بحران غذایی بوده که ۵۴ درصد بالاتر از سال ۲۰۱۹ بوده است. آفریقا، خاورمیانه، جنوب آسیا، آمریکای مرکزی و اروپای شرقی به ترتیب شاهد بیشترین تعداد افراد درگیر با معضل گرسنگی سطح اضطراری بوده اند.

آفریقای جنوبی و آفریقای شرقی در این قاره به ترتیب شاهد افزایش شمار گرسنگان تا ۴۰ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۳۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بوده اند.

فائو و «برنامه جهانی غذا» به تازگی در گزارشی بر لزوم اتخاذ تدابیر مناسب در پنج «منطقه حساس» در آمریکای لاتین و کارائیب به عنوان مناطق در معرض خطر گرسنگی تاکید کردند. اقتصاد کشورهای فقیر آمریکای مرکزی، تحت شرایط قرنطینه و محدودیت‌های مرتبط با همه‌گیری ویروس کرونا از هم پاشیده است. از طرفی وقوع توفان‌های سهمگین «اِتا» و «لوتا» در مناطق وسیعی از نیکاراگوئه، گواتمالا و هندوراس و به دنبال آن خرابی‌ها، سیلاب‌های بزرگ و رانش زمین در ماه نوامبر ۲۰۲۰ (آبان ماه) موجب تشدید معضلات این منطقه شده است.

بر اساس گزارش فصلی این دو نهاد بین‌المللی، خشکسالی‌ها و کاهش میزان برداشت محصولات کشاورزی، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی بیماری همه‌گیر در آمریکای مرکزی، ناآرامی‌های اجتماعی و رکود اقتصادی در کلمبیا و بحران اقتصادی و افزایش ناامنی و جنایت‌ها در هائیتی همه از دلایلی است که به تشدید معضل گرسنگی دامن زده است.

در این گزارش آمده است: پیش‌بینی می‌شود که کاهش بارندگی‌های کمتر از حد متوسط و آثار منفی آن بر محصولات زراعی و همچنین تاثیرات اجتماعی- اقتصادی بیماری کووید-۱۹، وضعیت امنیت غذایی در سه کشور هندوراس، گواتمالا و نیکاراگوئه را وخیم تر خواهد کرد.

طبق اطلاعات «چشم‌انداز نیازهای بشردوستانه ۲۰۲۱»، سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در کلمبیا با معضل دسترسی نامنظم به غذا دست‌وپنجه نرم می‌کنند. همچنین ۷۳ درصد از جمعیت یک میلیون و ۷۰۰ نفری مهاجران ونزوئلایی در کلمبیا در معرض خطر گرسنگی قرار دارند.

در هائیتی نیز شمار افرادی که در بازه زمانی ماه‌های مارس و ژوئن ۲۰۲۱ (اوایل اسفند تا اوایل تیر) با بحران عدم امنیت غذایی مواجه شدند با شش رتبه افزایش به حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسید.

جمهوری دموکراتیک کنگو و سوریه هر یک با شش میلیون نفر، نیجریه و سودان هر یک با چهار میلیون نفر، افغانستان، بورکینافاسو و هندوراس هر یک با حدود دو میلیون نفر و بروندی، کامرون، موزامبیک، سیِرالئون و اوگاندا هر یک با حدود یک میلیون نفر در جایگاه ۱۲ کشوری قرار دارند که شاهد بیشترین افزایش تعداد افراد درگیر با معضل قحطی و گرسنگی در جهان در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹ بوده اند.

بر اساس داده‌های ارائه شده در این گزارش، برای سومین سال متوالی، درگیری‌ها در سه کشور جمهوری دموکراتیک کنگو، یمن و افغانستان، بیشترین جمعیت از این کشورها را به سطح بحرانی سوء تغذیه کشانده است. (سطح ۳)

برنامه توسعه ملل متحد پیش بینی کرده است که در صورت برطرف نشدن بحران جاری در افغانستان، ممکن است حدود ۹۷ درصد از جمعیت این کشور زیر خطر فقر قرار گیرند. افغانستان علاوه بر خشکسالی طولانی مدت و پیامدهای شیوع کرونا، بر اثر تحولات سیاسی اخیر و روی کار آمدن دوباره طالبان، اکنون با مسدود شدن ذخایر خارجی، سقوط منابع مالی، افزایش فشار بر سیستم بانکی و افزایش فقر دست و پنجه نرم می‌کند.

بر اساس این گزارش شمار افرادی که در سودان جنوبی در سطح فاجعه یا قحطی (مرحله ۵ / (IPC/CH Phase ۵) قرار دارند، از صفر نفر در ماه‌های می و ژوئیه ۲۰۲۰ (اردیبهشت تا مرداد ۱۳۹۹) به ۹۲ هزار نفر در اکتبر و نوامبر ۲۰۲۰ (مهر و آذر ۱۳۹۹) افزایش یافته است. در یمن نیز این رقم در چهار ماهه پایانی ۲۰۲۰ به حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ نفر رسید.

«متیو هالینگورث» مسئول برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد در سودان جنوبی هشدار داد که در صورت قطع کمک‌های بشردوستانه به این کشور، بیش از ۱۰۰ هزار نفر می‌توانند با گرسنگی روبرو شوند.

هالینگورث همچنین تاکید کرد که برای جلوگیری از این بحران و کمک به مردم سودان جنوبی ۱۵۴ میلیون دلار نیاز است.

براساس اعلام سازمان ملل، مشکل کمبود غذا در سودان جنوبی طی چند سال اخیر افزایش یافته و بیش از ۶۰ درصد از کل جمعیت این کشور از این وضعیت متاثر هستند.

افزایش بهای غذا نیز از دلایل تشدید گرسنگی در یمن است. سازمان غذا و کشاوزی سازمان ملل (فائو) به روزنامه ایندیپندنت لندن گفت: هزینه مواد غذایی همچون آرد فقط از سال گذشته تاکنون در یمن به میزان ۴۰ درصد افزایش یافته و این درحالی است که هزینه مواد غذایی دیگر به طور کلی از زمان جنگ در این کشور سه برابر شده است.

بحران غذایی سطح فاجعه (سطح ۵) در بورکینافاسو نیز تا نیمه سال ۲۰۲۰ به ۱۱ هزار و ۴۰۰ نفر رسید.