آشنایی با چند تصور غلط درباره تفاوت دیه در ماه‌های حرام و غیر حرام

ماه حرام ماهی است که قتل، کشتار و جنگ در آن ممنوع است. طبق برخی نقل قول‌های به دست رسیده، شاید بتوان گفت این رسم از دین حنیف گرفته شده است و در میان اعراب پیش از اسلام نیز اجرا می‌شد. مطابق قانون مجازات اسلامی، مبلغ دیه در ماه‌های حرام افزایش پیدا می‌کند.

به گزارش «تابناک»؛ بر اساس تبصره ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، معیار شروع و پایان ماه های حرام، مغرب شرعی است؛ مانند ماه رجب که از مغرب شرعی آخرین روز جمادی الثانی شروع شده و با مغرب شرعی آخرین روز ماه رجب به پایان می رسد.

محمد کلاته، وکیل دادگستری بر این باور است در مورد ماه های حرام چند اشتباه رایج وجود دارد و یکی از آن ها این است که برخی تصور می کنند ماه صفر نیز جزو ماه های حرام است، در حالی که ماه های حرام محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه هستند.

این وکیل دادگستری عنوان کرد: باور اشتباه دیگر در میان مردم این است که دیه به هر کیفیتی باشد، در ماه حرام افزایش پیدا می کند؛ اما واقعیت این است که دیه با داشتن دو شرط افزایش پیدا می کند؛ اولین شرط این است که جنایت منجر به قتل فرد شود. طبق ماده ۵۵۷افزایش دیه مخصوص قتل نفس است و در جنایت بر اعضا و منافع جاری نیست و شرط دوم این که جنایت و فوت هر دو در ماه حرام صورت گرفته باشد؛ یعنی اگر جنایت منجر به جراحت شود، مبلغ دیه افزایش پیدا نمی‌کند و اگر شخصی به علت تصادف با خودرو در ماه محرم در بیمارستان بستری شود و در ماه صفر بر اثر جراحات وارده از تصادف فوت کند، مشمول افزایش دیه نمی‌شود، زیرا فوت او در ماه حرام نبوده است.

کلاته گفت: مستند قانونی این موضوع ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی است که بر اساس آن هرگاه رفتار مرتکب و فوت مجنیٌ علیه(کسی که جنایت علیه او صورت گرفته) هر دو در ماههای حرام «محرم، رجب، ذی القعده وذی الحجه» یا در محدوده حرم مکه، واقع شود خواه جنایت عمدی یا غیرعمدی باشد، علاوه بر دیه نفس، یک سوم دیه نیز افزوده می‌شود. سایر مکان‌ها و زمان های مقدس و متبرک مشمول حکم تغلیظ دیه نیست.

دیه در ماه‌های حرام دو برابر نمی‌شود

این وکیل دادگستری توضیح داد: باور اشتباه دیگری که بین عموم رایج است، دو برابر شدن دیه در ماه حرام است؛ اما همانطور که اشاره شد دیه در این ماه ها یک سوم افزایش پیدا می کند.

وی درباره اینکه آیا اجرای قصاص در ماه های حرام منع قانونی دارد یا خیر تصریح کرد: اجرای قصاص در این ماه ها منع قانونی ندارد اما اولیای دم باید تفاضل دیه را بپردازند؛ مثلاً اگر مردی به دلیل قتل مرد دیگری، در ماه غیر حرام محکوم به قصاص شده باشد اجرای حکم قصاص به درخواست اولیای دم در ماه غیر حرام هزینه ای برای ایشان ندارد ولی اگر اجرای حکم در ماه حرام انجام شود اولیای دم باید به میزان یک سوم دیه را پرداخت کنند تا حکم اعدام انجام شود.

این وکیل دادگستری اظهار کرد: طبق ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی در حکم تغلیظ دیه فرقی میان بالغ و غیربالغ، زن و مرد و مسلمان و غیرمسلمان نیست. سقط جنین نیز پس از پیدایش روح، مشمول حکم تغلیظ است.تغلیظ دیه، در مواردی که عاقله(بستگان ذکوری که از شخص ارث می برند) یا بیت المال پرداخت کننده دیه باشد نیز جاری است. در قتل عمدی که به علت عدم امکان قصاص یا عدم جواز آن دیه پرداخت می‌شود نیز این حکم اجرا می شود.

کلاته گفت: همانطور که اشاره شد، در این حکم عمدی بودن جنایت شرط نیست و تغلیظ دیه در مورد موارد غیر عمدی نیز اجرا می شود.

مبلغ دیه سال ۱۴۰۰ چقدر است؟

طبق اظهارت غلامحسین اسماعیلی در نشست خبری در اسفند سال گذشته، نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۰، ۴۸۰ میلیون تومان است که با توجه به قانون تغلیظ دیه، مبلغ آن در ماه های حرام به ۶۴۰میلیون تومان افزایش پیدا می کند.

دیه نطفه ای که در رحم مستقر شده ۹میلیون و ۶۰۰ هزار تومان، دیه علقه ۱۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و دیه مضقه ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. ۳۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان مبلغ دیه جنینی است که به صورت استخوان است اما گوشت آن روییده نشده و دیه جنینی که گوشت و استخوان آن کامل بوده اما روح در آن دمیده نشده باشد ۴۸میلیون تومان است.

در مورد دیه جنینی که روح در آن دمیده شده، اگر جنین پسر باشد همان نرخ دیه کامل یعنی ۴۸۰ میلیون تومان، اگر جنسیت جنین مشخص نباشد ۳۶۰میلیون تومان و اگر جنین دختر باشد ۲۴۰ میلیون تومان است. البته همانطور که اشاره شد دیه سقط جنین پس از پیدایش روح در ماه حرام از احکام تغلیظ دیه پیروی می کند.