دکتر امیدوار رضایی: نظام سلامت ما بیمار است

با اینکه کارشناسان از ماه ها پیش نسبت به وقوع موج پنجم کرونا هشدار می دادند؛ متأسفانه هشدار ها باعث نشد تا پیک پنجم بخوبی مديريت شود؛ بطوری که این روزها مردم و کادر درمان، در برابر آنچه به گواه آمار، مهلک ترین پیک کرونایی است؛ با محدودیت های متعددی چه در بخش درمان و چه در بخش پيشگيری مواجه باشند.

به گزارش تابناک، کمبود تخت بيمارستانی، اکسيژن، سرم و آب مقطر از طرفی، اجرای ضعیف واکسیناسیون از طرف ديگر، مردم و کادر درمان را در تنگنا قرار داده است.

وخامت اوضاع تا جایی ست که بحث تعطیلی دو هفته ای مطرح می شود اما آیا این تعطیلی ها بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم فایده ای هم دارند؟

در همین رابطه روز گذشته‌ در برنامه «کشیک سلامت» با حضور دکتر رضایی، ریاست کميته سلامت مجمع تشخیص مصلحت نظام و رییس بیمارستان لقمان به شرايط دلایل وقوع بحران مدیریتی در مواجهه با پیک پنجم کرونا، راهکار های موجود و بررسی کارنامهٔ دولت دوازدهم در بخش بهداشت و درمان پرداخته شد.

دکتر امیدوار رضایی در مورد موج پنجم کرونا و اینکه چرا نظام سلامت در شرايط فعلی قرار دارد چنين اظهار داشت: نظام سلامت ما بیمار است. اغلب برنامه های روزانه‌ مسئولین روزمره است؛ اصول، اسناد بالادستی و سیاست های کلی مبنای برنامه ریزی قرار نمیگیرند. تحت این شرایط تحولی در زمینه‌ برنامه‌های سلامت و ساختار آن رخ نمیدهد؛ چراکه بجای اقدامات اساسی به فکر اصلاحات جزئی هستیم. اضافه کردن چند تخت بيمارستانی یا سی تی اسکن و اقداماتی از این دست مانند مُسکِن هستند. در رابطه‌ با کرونا در سیاست های پدافند غیر عامل بند پنج صراحتا آمده است که برای مقابله با تهدیدات باید برنامه ریزی دقیق صورت بگیرد. سالها از زمان ابلاغ این سیاست ها میگذرد و درواقع برنامه‌ ریزی و آمادگی لازم می بایست از سالها پیش بوجود می آمد.

استاد دانشگاه‌ علوم پزشکی شهید بهشتی به این سوال که آیا تعطیلی دو هفته ای ثمری خواهد داشت چنین پاسخ داد: با توجه به بند هفت سیاست های پدافند غیر عامل، وزارت بهداشت تولیت سلامت کشور را برعهده‌ دارد؛ به اين معنا که سیاستگذاری، برنامه ریزی اجرایی و راهبردی و نظارت مستقیما بر عهده وزارت‌ بهداشت است؛ با این حال متاسفانه از وزارت بهداشت فقط خواهش و تمنا شاهد هستیم. با توجه‌ به این موارد می توان گفت که تعطیلی دو هفته ای اثری نخواهد داشت.

دکتر رضایی در مورد ستاد ملی کرونا که بجای شورای عالی سلامت تشکيل شد چنین ادامه‌ داد: همان‌طور که می‌دانيد ۲۵ درصد از عوامل بهداشت مرتبط با وزارت بهداشت است و ۷۵ درصد آن اجتماعي و اقتصادی است که لازمه ی مدیریت این عوامل، ورود کل دولت به میدان است. چراکه مساله سلامت منحصر به وزارت بهداشت نیست؛ سلامت بصورت مستقيم و غیر مستقیم به سایر وزارت خانه ها هم مربوط می شود. در قانون، شورایی تحت عنوان شورای عالی سلامت تعریف شده است؛ که فکر نمیکنم تاکنون یک جلسه آن برگزار شده باشد. شورایی که ریاست آن با رییس جمهور و دبیری آن برعهده وزير بهداشت است و طبق قانون باید با حضور دستگاه های مختلف اعم از دولتی و غیر دولتی بطور مرتب تشکيل گردد؛ شورایی که در آن، افراد مختلف از نظام پزشکی و نهاد های غیر دولتی هم میتوانند اظهار نظر کنند تا برای مقابله با کرونا تصمیمات جامعی گرفته شود. اما بجای آن ستاد ملی کرونا ایجاد شده که جدید است و در قانون بدان اشاره ای نشده است.

رضایی یکی از عوامل تشدید کننده سوءمدیریت را عدم پاسخگویی مسئولین امر دانست و گفت: نقش وزرا و نمایندگان ارشاد مردم نیست که توصیه اخلاقی کنند؛ بلکه مسئول شده اند تا سیاست ها و اسناد بالادستی و برنامه های کارشناسان را اجرا کنند وگرنه بايستی پاسخگو باشند. اما چرا کسی پاسخگو نیست؟ چون در کشور ما پاسخگویی بی معنی شده است. وزرا بدون اینکه در برابر عملکرد خود پاسخگو باشند می آیند و می روند. وقتی مسئولین امر نسبت به عدم اجرا قانون و سیاست های کلی نظام که از سوی رهبری ابلاغ می شود بی اعتناست، انتظار نمی رود که با تصمیماتی مثل تعطيلی دو هفته ای شرایط تغییر کند.

رییس بیمارستان لقمان در رابطه با بی توجهی به امر پیشگیری اضافه کرد: نگاه به مقوله پيشگيری مانند نگاه به بچه صغیر است که اگر پولی اضافه آمد خرج آن شود؛ درحالی که پیشگیری به درمان اولویت دارد. یعنی اول باید برنامه‌ های بهداشت به عنوان وظیفه حاکمیتی دولت و مجلس پیگیری شود و اگر در بخش درمان به کمک دولت نیاز بود؛ آنگاه ورود کند. اما متاسفانه می‌بینیم که در اجرا عکس آن در جریان است. در چنين شرایطی طبیعی است که چنین بحرانی بوجود آید. ما در مواقع بحرانی، عقب می مانیم؛ چون زیرساخت های لازم را نداریم. عقب می مانیم چون شبکه بهداشت و درمان ما باید طی ۳۰ - ۳۵ سال اخير باید بازسازی می شد و ارتقا و در سطح پايتخت و مراکز استان گسترش می یافت اما چنین نشد.

دکتر رضایی با اشاره‌ به اهمیت پیشگیری و اولویت‌ آن بر درمان چنین اذعان کرد: در ابلاغیه رهبری در رابطه‌ با طرح تحول سلامت، پیشگیری بر درمان اولویت داشته است؛اما در عمل این اولویت رعایت نشد. امروز میبینیم که متأسفانه آمار مرگ و میر بسیار بالاست. برای تهیه اکسیژن با محدودیت روبرو هستیم؛ تخت کم آمده و مردم به ناچار در راهرو ها بستری می شوند؛ در صورتی با کمترین هزینه برای پيشگيری در رصد خانه سلامت هر بیمار که در سی سی یو بستری است با توجه به پرونده الکترونیکی منحصر به خود رصد می شوند و در با به صدا در آمدن آلارم مسئول متوجه شده و اقدام میکند چراکه از قبل برای آن برنامه‌ریزی اجرایی طراحی شده است. اما اکنون در فقدان برنامه‌ریزی زحمات کادر درمان و هزينه ها هدر می رود.

رضایی در مورد دولت آینده و خوشبینی وی برای ايجاد یک تحول در نظام سلامت گفت: بنظر من اگر دولت آینده روی خط رهبری حرکت که همان قانون اساسی است حرکت کنند؛ بسياري از مسائل حل می شود. خوشبختانه سوابق و صحبت های رییس جمهور منتخب نشان می دهد که ایشان بدنبال تشکیل یک دولت تحولگرا است و از آنجا که فرمایشات رهبری برای ایشان مهم است می توان به عملی شدن نظرات رهبری خوشبین بود؛ نظراتی که بصورت رسمی در سیاست های کلی ابلاغ می شوند و حاکم بر کلیه قوانین و مقرراتی هستند که در کشور اجرا می شود.

دکتر رضایی در رابطه با واکسیناسیون اضافه کرد: سال ۹۳ در سیاست های کلی بند پنج صراحتا به وظیفه دولت در مورد فراهم کردن زیرساخت های تولید واکسن اشاره‌ شده است. اگر هفت سال پیش این کار را انجام میدادیم امروز این‌قدر با تأخیر و نواقص زیرساختی در تولید واکسن مواجه نمیشدیم.

وی در پایان با اشاره به نقش همکاری بین بخشی در فرایند واکسیناسیون گفت: در کشور دستگاه‌های زیادی سالن و امکانات فيزيکی دارند که در اختيار دولت نگذاشتند. این مساله می بایست توسط رییس جمهور یا معاون اول پیگیری می‌شد تا با افزایش امکانات، امروز بجای ۵۰۰ هزار واکسن در روز ، ۱ تا ۲ میلیون نفر واکسینه می‌شدند. الان بصورت میلیونی به کشور واکسن وارد می شود؛ چند میلیون واکسن داریم اما بخاطر امکانات کم در تزریق واکسن ضعیف عمل کرده ایم.همان روز اول باید برنامه ريزی می‌شد تا همه نهاد ها بسیج شوند و حتی از خود مردم کمک گرفته شود تا واکسیناسیون با سرعت اجرا گردد. تا حداقل اگر واکسن وارد میکنیم ظرف یک ساعت این واکسن مصرف بشود نه این‌که چند روز در وزارت بهداشت بماند؛ چراکه همان یک ساعت می تواند جان بیماری را نجات دهد.

دکتر امیدورا رضایی در پایان با تاکید بر نقش خانواده و خانم های خانه‌دار در نظام سلامت اضافه کرد: خانواده و خانم های خانه‌دار در سیاست های کلی به عنوان‌ محور نظام سلامت و پایه اولیه اقدامات پیشگیرانه معرفی شده اند. اما عملا در بُعد سلامت هیچ نقشی برای آنها قائل نشده ایم. درست است که خانه های بهداشت در محله ها دایر شده است اما خود خانواده که بایستی محور سلامت قرار بگیرد نقشی ندارد. این در حالی است که شرایط بد این روزها می‌توانست فرصتی باشد تا دولت در این زمینه‌ به زنان خانه دار، نقش، مسئولیت داده و برای تقویت این نقش بودجه و تسهيلات اختصاص دهد.