کارشناس حوزه سلامت در گفتگو با تابناک اقتصادی؛
کاهش تخلفات و خطا‌های داروخانه‌ها و داروسازان با اجرای آیین نامه جدید
بدلیل انحصار ناشی از آیین نامه قبلی، پروانه‌ی خام داروخانه‌ای که حتی فروش چندانی ندارد، با قیمت‌های نجومی خرید و فروش می‌شود، تعداد داروخانه‌ها ثابت مانده و این سبب ازدحام در داروخانه شده و مراجعه‌کنندگان دکتر داروساز را نمی‌بینند، با اجرای آیین‌نامه جدید، تعداد داروخانه‌ها افزایش می‌یابد و در نتیجه آن، تعداد نسخه نویسی و ازدحام مراجعه کنندگان بین داروخانه‌ها تقسیم می‌شود...
به گزارش تابناک اقتصادی؛ در ۸ خردادماه ۱۴۰۰ بود که با ایجاد تغییراتی در آیین نامه تاسیس داروخانه‌ها، حدنصاب جمعیتی و حدفاصله از داروخانه از آیین‌نامه جدید داروخانه برداشته شد. این دو مانع جدی بر سر راه اخذ مجوز‌های داروخانه‌ها که به بازار سیاه مجوز‌ها و انتظار طولانی داروسازان برای اخذ مجوز داروخانه انجامیده بود، در آیین‌نامه جدید به طور کامل برداشته شده‌اند، با رفع این دو مانع امکان تاسیس داروخانه‌های جدید و بستر افزایش اشتغال فراهم شده و از لحاظ خدمات‌دهی به مردم و دسترسی بیشتر به امکانات بهداشتی و دارویی و نیز مشاوره و ارائه دستورالعمل‌های صحیح دارویی توسط دکتر دارو ساز فراهم خواهد شد، با توجه به اهمیت این موضوع، پیرامون آن با دکتر سیروان احمدی کارشناس حوزه سلامت به گفتگو پرداختیم.
دکتر سیروان احمدی داروساز جوان و کارشناس حوزه سلامت در گفتگو با تابناک اقتصادی گفت: در آیین‌نامه قبلی داروخانه‌ها به داروساز‌های جوانی مثل بنده که تازه فارغ‌التحصیل شدیم، اجازه تاسیس داروخانه را حتی در شهر خود، در شهر مرزی، شهر‌های محروم و شهر‌های کم جمعیت را نمی‌دادند، شهر‌های بزرگ که دیگر جای خود دارد. حدنصاب جمعیتی باعث می‌شد که تعداد داروخانه‌ها ثابت بماند و بالتبع داروسازان جدید بعد از فارغ‌التحصیلی با این سد روبه‌رو می‌شدند و یک حالت انحصاری در مجوز‌ها به وجود آورده بود که اگر داروسازی قصد تاسیس داروخانه داشت، امکان ثبت مجوز با نام خود را نداشت و باید مجوز داروخانه‌های موجود را خریداری می‌نمود که اکنون نیز قیمت آن به چند میلیارد می‌رسد، درحالیکه این خرید و فروش مجوز‌ها غیرقانونی و نشان از انحصار داشته است.
وی ادامه داد: به دلیل انحصار ناشی از آیین‌نامه قبلی، پروانه‌ی خام داروخانه‌ای با قیمت‌های نجومی، خرید و فروش می‌شود. در نتیجه بعضی افراد غیرداروساز و سرمایه‌دار با حمایت مالی و زدوبند با بعضی داروسازها، پروانه را قانوناً به اسم دکتر داروساز زده، ولی مشخصا سرمایه‌گذار به قصد سود داورخانه تاسیس می‌کرد و انتظار دارد این سرمایه کلانی که آورده را ظرف یک الی دو سال جبران کند، در نتیجه تخلفات هم قطعا بیشتر می‌شود.
حاصل آیین نامه قبل این خواهد بود که تعداد داروخانه‌ها ثابت مانده و این موضوع سبب ازدحام داروخانه شده و مراجعه‌کننده دکتر داروساز را عملا نمی‌بیند و اگر داروساز وقت کند داروها را چک کند و دارو را اشتباه به دست بیمار ندهد، هنر کرده است؛ در حالی که طبق قانون باید تمام دستورات لازم را به صورت کتبی و شفاهی برای بیمار توضیح دهد، در این مهم بعضا پیش آمده که بیمار دارو را اشتباه مصرف کرده و سبب فوتش شده است. موارد زیادی از شکایت دقیقاً در همین قضیه داشتیم که دلیل آن نیز به علت نبود نظارت کافیست که این‌ها همه معلول بحث انحصار است.
دکتر احمدی پیرامون مزایای افزایش تعداد داروخانه‌ها با آیین‌نامه جدید تاسیس داروخانه گفت: اگر تعداد داروخانه‌ها افزایش یابد در نتیجه تعداد نسخه نویسی و ازدحام مراجعه کنندگان بین داروخانه‌ها تقسیم می‌شود که موجب افزایش رفاه مراجعه کنندگان و نیز کاهش تخلفات داروخانه‌ها و خطای داروسازان خواهد شد. این نکاتی که در ابتدا اشاهر کردم، یک شمای کلی از آیین‌نامه‌ی قبلی بود که با اعتراض داروسازها همراه بود و باعث شد دیوان عدالت اداری در رأی همراه با هیئت عمومی دیوان بتواند انحصار موجود در بازار دارویی را با حذف حدنصاب جمعیتی و اختیاری شدن حدفاصله از داروخانه دایر، شکسته و وزارت بهداشت را ملزم به حذف این دو بند در آیین‌نامه قبلی کند.
این کارشناس سلام با اشاره به بهبود عملکرد داروخانه‌ها و حرکت به سمت بازارسازی در داروخانه‌ها افزود: رقابت‌پذیری با حضور چند داروخانه در یک محدوده، امری طبیعی است و وقتی با کاهش ازدحام و تقسیم مراجعه کنندگان، داروساز وقت آزاد بیش‌تری داشته باشد، در نتیجه مراجعه کننده خدمات بهتری می‌گیرد و دفعات بعد مراجعه کننده مجدد به داروخانه با خدمات بهتر و بیشتر مراجعه می‌کند و این باعث می‌شود که داروخانه‌ها در خدمات با همدیگر رقابت کنند. در خصوص قیمت دارو نیز به دلیل اینکه دارو در ایران قیمت ثابت دارد، چندان رقابتی در قیمت دارو اتفاق نمی‌افتد، اما در مکمل‌های دارویی و لوازم آرایشی و بهداشتی‌ها در جهت رقابت با دیگر داروخانه‌ها تخفیف‌هایی را می‌توانند اعمال کنند.
وی با اشاره به اشتغال چند ده هزار نفری با خارج شدن مجوز داروخانه از انحصار گفت: در هر داروخانه به طور میانگین چهار الی شش نفر پرسنل غیر از دکتر داروساز فعالیت می‌کنند. حال با اضافه شدن هر داروخانه‌ای با دکتر داروساز آن به صورت میانگین پنج نفر اشتغال‌زایی رخ می‌دهد و با درنظر گرفتن آن در کل کشور، بستر اشتغال برای چند ده هزار نفر فراهم می‌شود که این اشتغال مستقیم آن است و اشتغال غیر مستقیم آن که مربوط به شرکت‌های پخش دارویی و شرکت‌های آرایشی و بهداشتی است، مجبورند پرسنل بیش‌تری را برای پاسخگویی به بازار بهداشت و دارو استخدام کنند.
احمدی با اشاره به بهبود دسترسی مردم به خدمات دارویی با آیین‌نامه جدید گفت: در بحث دسترسی مردم نیز دو پارامتر وجود دارد، اولا فاصله‌ای که مردم تا داروخانه طی می‌کنند، دوم اینکه زمانی که مردم دسترسی به داروساز در داروخانه دارند، که دومی خیلی مهم‌تر است. چراکه اکثر داروها، لازم است دستوراتش توضیح داده شود و مباحث دارویی آن به بیمار گفته شود، بطور مثال پدربزرگ من که هشتاد ساله است و دارو‌های قلبی و گوارشی مصرف می‌کند، تداخل این داروها و زمان‌های مصرف آن بسیار حائز اهمیت است، لذا رعایت دستور غذایی خاص، نحوه صحیح مصرف دارو و از این قبیل که بر عهده داروساز است مهم‌تر از طی کردن مسافتی برای رسیدن به داروخانه بوده که افزایش تعداد داروخانه‌ها طبق آیین نامه جدید این موارد را برآورده می‌سازد.
وی در پایان افزود: در بعضی شهر‌ها با رشد جمعیت، حاشیه‌نشینی هم اضافه شده، ولی بدلیل انحصار، داروخانه‌ها جای خود را عوض نکردند و در همان مرکز شهر قرار دارند. حاشیه‌ی شهر‌ها با اینکه کشش تاسیس داروخانه را دارد، ولی داروخانه‌ی جدیدی نیست و این مناطق که محروم‌تر نیز هستند، بدون داروخانه مانده است. هم اکنون در مریوان که در حوالی مرز عراق است، بدلیل محدودیت داروخانه‌ای اضافه نشده، در حالی که با شرایط آیین نامه جدید قطعاً در این مناطق داروخانه جدید تأسیس خواهد شد.
دکتر سیروان احمدی داروساز جوان و کارشناس حوزه سلامت در گفتگو با تابناک اقتصادی گفت: در آیین‌نامه قبلی داروخانه‌ها به داروساز‌های جوانی مثل بنده که تازه فارغ‌التحصیل شدیم، اجازه تاسیس داروخانه را حتی در شهر خود، در شهر مرزی، شهر‌های محروم و شهر‌های کم جمعیت را نمی‌دادند، شهر‌های بزرگ که دیگر جای خود دارد. حدنصاب جمعیتی باعث می‌شد که تعداد داروخانه‌ها ثابت بماند و بالتبع داروسازان جدید بعد از فارغ‌التحصیلی با این سد روبه‌رو می‌شدند و یک حالت انحصاری در مجوز‌ها به وجود آورده بود که اگر داروسازی قصد تاسیس داروخانه داشت، امکان ثبت مجوز با نام خود را نداشت و باید مجوز داروخانه‌های موجود را خریداری می‌نمود که اکنون نیز قیمت آن به چند میلیارد می‌رسد، درحالیکه این خرید و فروش مجوز‌ها غیرقانونی و نشان از انحصار داشته است.
وی ادامه داد: به دلیل انحصار ناشی از آیین‌نامه قبلی، پروانه‌ی خام داروخانه‌ای با قیمت‌های نجومی، خرید و فروش می‌شود. در نتیجه بعضی افراد غیرداروساز و سرمایه‌دار با حمایت مالی و زدوبند با بعضی داروسازها، پروانه را قانوناً به اسم دکتر داروساز زده، ولی مشخصا سرمایه‌گذار به قصد سود داورخانه تاسیس می‌کرد و انتظار دارد این سرمایه کلانی که آورده را ظرف یک الی دو سال جبران کند، در نتیجه تخلفات هم قطعا بیشتر می‌شود.
حاصل آیین نامه قبل این خواهد بود که تعداد داروخانه‌ها ثابت مانده و این موضوع سبب ازدحام داروخانه شده و مراجعه‌کننده دکتر داروساز را عملا نمی‌بیند و اگر داروساز وقت کند داروها را چک کند و دارو را اشتباه به دست بیمار ندهد، هنر کرده است؛ در حالی که طبق قانون باید تمام دستورات لازم را به صورت کتبی و شفاهی برای بیمار توضیح دهد، در این مهم بعضا پیش آمده که بیمار دارو را اشتباه مصرف کرده و سبب فوتش شده است. موارد زیادی از شکایت دقیقاً در همین قضیه داشتیم که دلیل آن نیز به علت نبود نظارت کافیست که این‌ها همه معلول بحث انحصار است.
دکتر احمدی پیرامون مزایای افزایش تعداد داروخانه‌ها با آیین‌نامه جدید تاسیس داروخانه گفت: اگر تعداد داروخانه‌ها افزایش یابد در نتیجه تعداد نسخه نویسی و ازدحام مراجعه کنندگان بین داروخانه‌ها تقسیم می‌شود که موجب افزایش رفاه مراجعه کنندگان و نیز کاهش تخلفات داروخانه‌ها و خطای داروسازان خواهد شد. این نکاتی که در ابتدا اشاهر کردم، یک شمای کلی از آیین‌نامه‌ی قبلی بود که با اعتراض داروسازها همراه بود و باعث شد دیوان عدالت اداری در رأی همراه با هیئت عمومی دیوان بتواند انحصار موجود در بازار دارویی را با حذف حدنصاب جمعیتی و اختیاری شدن حدفاصله از داروخانه دایر، شکسته و وزارت بهداشت را ملزم به حذف این دو بند در آیین‌نامه قبلی کند.
این کارشناس سلام با اشاره به بهبود عملکرد داروخانه‌ها و حرکت به سمت بازارسازی در داروخانه‌ها افزود: رقابت‌پذیری با حضور چند داروخانه در یک محدوده، امری طبیعی است و وقتی با کاهش ازدحام و تقسیم مراجعه کنندگان، داروساز وقت آزاد بیش‌تری داشته باشد، در نتیجه مراجعه کننده خدمات بهتری می‌گیرد و دفعات بعد مراجعه کننده مجدد به داروخانه با خدمات بهتر و بیشتر مراجعه می‌کند و این باعث می‌شود که داروخانه‌ها در خدمات با همدیگر رقابت کنند. در خصوص قیمت دارو نیز به دلیل اینکه دارو در ایران قیمت ثابت دارد، چندان رقابتی در قیمت دارو اتفاق نمی‌افتد، اما در مکمل‌های دارویی و لوازم آرایشی و بهداشتی‌ها در جهت رقابت با دیگر داروخانه‌ها تخفیف‌هایی را می‌توانند اعمال کنند.
وی با اشاره به اشتغال چند ده هزار نفری با خارج شدن مجوز داروخانه از انحصار گفت: در هر داروخانه به طور میانگین چهار الی شش نفر پرسنل غیر از دکتر داروساز فعالیت می‌کنند. حال با اضافه شدن هر داروخانه‌ای با دکتر داروساز آن به صورت میانگین پنج نفر اشتغال‌زایی رخ می‌دهد و با درنظر گرفتن آن در کل کشور، بستر اشتغال برای چند ده هزار نفر فراهم می‌شود که این اشتغال مستقیم آن است و اشتغال غیر مستقیم آن که مربوط به شرکت‌های پخش دارویی و شرکت‌های آرایشی و بهداشتی است، مجبورند پرسنل بیش‌تری را برای پاسخگویی به بازار بهداشت و دارو استخدام کنند.
احمدی با اشاره به بهبود دسترسی مردم به خدمات دارویی با آیین‌نامه جدید گفت: در بحث دسترسی مردم نیز دو پارامتر وجود دارد، اولا فاصله‌ای که مردم تا داروخانه طی می‌کنند، دوم اینکه زمانی که مردم دسترسی به داروساز در داروخانه دارند، که دومی خیلی مهم‌تر است. چراکه اکثر داروها، لازم است دستوراتش توضیح داده شود و مباحث دارویی آن به بیمار گفته شود، بطور مثال پدربزرگ من که هشتاد ساله است و دارو‌های قلبی و گوارشی مصرف می‌کند، تداخل این داروها و زمان‌های مصرف آن بسیار حائز اهمیت است، لذا رعایت دستور غذایی خاص، نحوه صحیح مصرف دارو و از این قبیل که بر عهده داروساز است مهم‌تر از طی کردن مسافتی برای رسیدن به داروخانه بوده که افزایش تعداد داروخانه‌ها طبق آیین نامه جدید این موارد را برآورده می‌سازد.
وی در پایان افزود: در بعضی شهر‌ها با رشد جمعیت، حاشیه‌نشینی هم اضافه شده، ولی بدلیل انحصار، داروخانه‌ها جای خود را عوض نکردند و در همان مرکز شهر قرار دارند. حاشیه‌ی شهر‌ها با اینکه کشش تاسیس داروخانه را دارد، ولی داروخانه‌ی جدیدی نیست و این مناطق که محروم‌تر نیز هستند، بدون داروخانه مانده است. هم اکنون در مریوان که در حوالی مرز عراق است، بدلیل محدودیت داروخانه‌ای اضافه نشده، در حالی که با شرایط آیین نامه جدید قطعاً در این مناطق داروخانه جدید تأسیس خواهد شد.
