حسادت بين فرزندان
والدين گاه گمان مي‌كنند كه درصورت اطلاع درباره چشم‌وهم‌چشمي فرزندان مي‌توانند از بروز آن جلوگيري كنند.
به گزارش «همشهری»، گرچه پدر و مادرها مي‌توانند در تخفيف و اصلاح رفتارهاي رقابت آميز فرزندان خود نقشي داشته باشند ولي بايد دانست كه بخش اعظم رقابت ميان فرزندان را نمي‌توان از ميان برداشت، بنابراين وظيفه پدر و مادر اين است كه رقابت را در محدوده‌اي سالم و منطقي به جريان بيندازند چراكه صاحب‌نظران بر اين عقيده‌اند كه اينگونه رقابت‌هاي سالم به كودكان كمك مي‌كند تا ضمن كسب اعتماد به نفس بيشتر، بتوانند توانايي خود را براي ادامه دادن و برخورد كردن افزايش دهند.
فرزندان يك خانواده طبيعتا با انگيزه‌هاي رقابتي همه بچه‌ها روبه‌رو هستند اما وقتي آنها با يكديگر رقابت مي‌كنند، روش‌هايشان مي‌تواند به اشكال گوناگون متجلي شود.
در شرايطي كه دو يا چند كودك با هم زير يك سقف زندگي مي‌كنند، انگيزه‌هاي رقابتي اغلب تشديد مي‌شود. خواهرها و برادرها به‌خصوص اگر از نظر سني به هم نزديك باشند و جنسيت واحدي داشته باشند براي رقابت و نزاع بهترين رقيب را پيدا مي‌كنند. در شرايطي كه يك كودك تنها بايد در زمين بازي يا مدرسه كسي را براي رقابت پيدا كند، خواهرها و برادرها در همان منزل خود رقباي حاضر و آماده دارند و رقابت ميانشان در انواع و اقسام مختلف، صورت خارجي پيدا مي‌كند. آنان بر سر اسباب‌بازي، خوردن كيك، انتخاب كانال تلويزيون و بر سر اينكه چه كسي در رديف جلوي اتومبيل بنشيند و... با هم رقابت مي‌كنند.
همين بچه‌ها وقتي بزرگتر مي‌شوند در رشته‌هاي ورزشي به رقابت برمي‌خيزند كه البته اگر اين رقابت‌ها از حد تناسب خارج نشوند بي‌اشكال است چراكه رقابت در بين كودكان بخشي از رشد آنها به‌شمار مي‌آيد و تلاش بي‌وقفه براي رسيدن به تصوير ذهني خوب است ولي بايد ديد كه شما در نقش پدر و مادر چگونه مي‌توانيد جنبه‌هاي مثبت را تشويق كنيد و جنبه‌هاي منفي را به حداقل برسانيد. در ذيل به چند نكته در اين زمينه اشاره شده است.
جثه و قدرت
بي‌آنكه قانوني 100درصد معتبر باشد، فرزندان بزرگتر معمولا بلندتر، قوي‌تر و از نظر جثه درشت‌تر از برادران و خواهران كوچك‌تر از خود هستند و از آنجا كه بچه‌ها نسبت به اين كيفيات حساس هستند، تركيبي از حسرت و تحسين به‌وجود مي‌آيد. در جريان رشد بچه‌ها و تفاوت‌هاي طبيعي نمي‌توان اقدام چنداني كرد. اما پدر و مادر مي‌توانند با سخنان خود به فرزند كوچك‌تر كه آنها نيز زماني رشد خواهند كرد، از شدت ناراحتي فرزندان كم سال‌تر خود بكاهند. اين موضوع مي‌تواند مسلم و در عين حال بي‌اهميت به‌نظر برسد اما شنيدن آن براي كودك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. «آيا به ياد داري كه سال قبل چقدر كوچك بودي؟
كمي صبر كن تا تو هم به‌اندازه خواهر و برادرت بزرگ شوي.» اين تضمين‌هاي به ظاهر بي‌اهميت به‌خصوص وقتي خواهر يا برادر بزرگ كودك مورد نظر به موقعيت جديدي مي‌رسد (مثلا به مدرسه مي‌رود، سوار دوچرخه مي‌شود يا دندان جديدي درمي‌آورد) از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. شايد اين مسائل به‌نظر شما بي‌اهميت باشد اما مطمئن باشيد كه براي كودك شما بي‌اهميت نيست زيرا بچه‌هاي كم سال بر خلاف بزرگ‌ترها افق ديد محدودي دارند و بايد به آنها گفت كه چه چيز انتظارشان را مي‌كشد و چه چيز را بايد انتظار داشته باشند.
فرزندان بزرگتر الگوي كوچكترها
اغلب، كودكان كم سال‌تر مشتاقانه برادر يا خواهر بزرگتر از خودشان را الگو قرار مي‌دهند بنابراين لازم است كه به بچه‌هاي بزرگتر خود توصيه كنيد كه در بازي، خواندن كتاب، دوچرخه‌سواري، پرتاب توپ و... برادر يا خواهر خود را راهنمايي كنند و مطمئن باشيد كه بچه‌هاي بزرگتر نيز از اين راهنمايي‌ها استقبال مي‌كنند زيرا بر اعتماد به نفس آنها كه هنوز شكننده است مي‌افزايد و در عين حال به پيوند و دوستي ميان فرزندان كمك مي‌كند؛ پيوندي كه با وجود همه رقابت‌ها و چشم‌و‌هم‌چشمي‌ها هميشه وجود دارد.
تعيين محدوديت‌ها
وقتي فرزندان خانواده تن به رقابت‌هاي جسماني مي‌دهند، پدر و مادر مي‌توانند درصورت لزوم در نقش حامي ظاهر شوند. آنها بايد مراقب باشند كه بچه‌هاي بزرگتر از جثه و توان بيشتر خود، براي آسيب رساندن به بچه‌هاي كوچك‌تر استفاده نكنند. البته مشاجره و نزاع‌هاي جزئي بخشي از بازي بچه‌هاست اما پدر و مادر بايد در صورت لزوم محدوديت‌هايي در اين مورد وضع كنند. اين امر به‌خصوص وقتي رقابت حالت جسماني پيدا مي‌كند ضرورت دارد. به‌عنوان مثال مي‌توان قانون بسيار ساده‌اي در اين مورد وضع كرد: «ابراز احساسات اشكالي ندارد اما هر وقت ناراحت مي‌شويد مي‌توانيد پيش من بياييد و موضوع را با من در ميان بگذاريد. » اما در اين خانه خشونت و نزاع جسماني به كلي ممنوع است. مقررات خانوادگي و اجتماعي امروزه تا حدود زيادي سختگيري را كنار گذاشته است اما اين امر نبايد مشمول قلدري و كتك كاري شود كه مي‌تواند به برخوردهاي جسماني منجر شود.
اغلب والدين هنگام رسيدگي به جنگ و نزاع فرزندان از يكي از آنها مي‌شنوند كه «او شروع كرد.» به اعتقاد متخصصان وظيفه پدر و مادر در اينجا آن نيست كه در مقام قاضي ظاهر شوند و ببينند چه كسي اول شروع كرد و حق با كيست. از سوي ديگر معمولا در اينگونه نزاع‌ها بچه‌هاي كوچك‌تر اغلب ترفند‌هايي را به كار مي‌گيرند و مي‌دانند كه چگونه خواهر يا برادر بزرگ‌ترشان را به خشم آورند، بنابراين تا زماني كه مقصر مشخص نيست بهترين كار آن است كه جانب كسي را نگيريد و آنها را از هم جدا كنيد و با لحني قاطع بگوييد: «مهم نيست كه چه كسي شروع كرد. قانون اين خانه مي‌گويد زدن يكديگر ممنوع است.» ولي اگر به‌رغم گوشزدها و يادآوري‌ها منازعه ادامه پيدا كند، راه حل اين است كه بچه‌ها را در اتاق‌هاي جداگانه جاي بدهيم و آن قدر آنها را از هم جدا نگه داريم تا آرام شوند.
در اين مرحله مي‌توانيد بچه‌ها را تهديد كنيد كه اگر مقررات را رعايت نكنند، آنها را مجازات خواهيد كرد.
ورزش و بازي
رقابت در حالت شكل‌گرفته‌تر خود در ورزش و مسابقه خودنمايي مي‌كند. از آنجا كه فرزندان بزرگتر خانواده در مقايسه با خواهر يا برادر كوچك‌تر خود از توان جسماني بيشتري برخوردارند، مي‌توان فرزند بزرگتر را تشويق كرد تا مربي فرزند كوچك‌تر شود.
از آن گذشته، تحقير از سوي برادر يا خواهر بزرگتر ممكن است اعتماد به نفس فرزند كوچك‌تر را خدشه دار كند. در اين صورت حتي پوست‌كلفت‌ترين بچه‌ها در معرض زورگويي و قلدري خواهران و برادران بزرگتر خود آسيب مي‌بينند و كودكي كه پيوسته تحقير مي‌شود، ممكن است ترسو شود و در رقابت از سايرين عقب بماند و از دست‌زدن به كارهاي جديد از بيم آنكه مبادا موفق نشود، خودداري كند.
برچسب زدن
همه ما والديني را مي‌شناسيم كه به فرزندان خود برچسب مي‌زنند: «او دختر باهوش ماست»، «او خنگ و كودن است»، «عقل در سرش نيست» و نمونه‌هاي ديگر مانند «لوده»، «دلقك»، «خجالتي»، «كند ذهن» نيز وجود دارد.
در جايي ممكن است والدين اين صفت‌ها را بدون منظور به كار برند و آن قدرها هم در حرفشان جدي نباشند اما بچه‌ها آن را جدي مي‌گيرند. برچسب زدن مي‌تواند به‌شدت خطرناك باشد زيرا روي برداشت كودك از خود يا تصوير ذهني‌اي كه از خود دارد تأثير مي‌گذارد كه اغلب مضر است. كودكي كه همه روزه در منزل او را بي‌دست وپا، شل و كندذهن مي‌خوانند، دير يا زود گرفتار اين صفات مي‌شود و در عمل بر چسب زدن، پيشگويي درستي از آب در مي‌آيد.
تفاوت‌هاي سني
وقتي فرزندان شما رشد مي‌كنند، سن و سال آنها نيز در انگاره‌هاي مالكيت، نقش مهمي ايفا مي‌كند و بچه‌ها بايد بدانند كه هميشه نمي‌توانند آنچه را كه خواهر يا برادرشان دارد، داشته باشند. به‌عنوان مثال همه بچه‌ها نمي‌توانند به‌طور همزمان به كيف مدرسه و دوچرخه احتياج پيدا كنند و كاري كه پدر و مادرها بايد در اين زمينه انجام دهند آن است كه اين قول و تضمين را به كودك كوچك‌تر بدهند كه تو هنوز براي رفتن به مدرسه آماده نيستي ولي وقتي بزرگتر شدي و به مدرسه رفتي براي تو هم مي‌خريم يا حالا به اندازه كافي بزرگ نشده‌اي كه سوار دوچرخه شوي ولي وقتي بزرگتر شدي براي تو هم مي‌خريم و بايد با زبان كودكانه به فرزندان كم سال‌تر تفهيم كرد كه در واقع پدر و مادر در حق فرزند بزرگتر لطف به‌خصوصي نمي‌كنند بلكه با او به اقتضاي سن و سال و نيازش رفتار مي‌كنند.
به گزارش «همشهری»، گرچه پدر و مادرها مي‌توانند در تخفيف و اصلاح رفتارهاي رقابت آميز فرزندان خود نقشي داشته باشند ولي بايد دانست كه بخش اعظم رقابت ميان فرزندان را نمي‌توان از ميان برداشت، بنابراين وظيفه پدر و مادر اين است كه رقابت را در محدوده‌اي سالم و منطقي به جريان بيندازند چراكه صاحب‌نظران بر اين عقيده‌اند كه اينگونه رقابت‌هاي سالم به كودكان كمك مي‌كند تا ضمن كسب اعتماد به نفس بيشتر، بتوانند توانايي خود را براي ادامه دادن و برخورد كردن افزايش دهند.
فرزندان يك خانواده طبيعتا با انگيزه‌هاي رقابتي همه بچه‌ها روبه‌رو هستند اما وقتي آنها با يكديگر رقابت مي‌كنند، روش‌هايشان مي‌تواند به اشكال گوناگون متجلي شود.
در شرايطي كه دو يا چند كودك با هم زير يك سقف زندگي مي‌كنند، انگيزه‌هاي رقابتي اغلب تشديد مي‌شود. خواهرها و برادرها به‌خصوص اگر از نظر سني به هم نزديك باشند و جنسيت واحدي داشته باشند براي رقابت و نزاع بهترين رقيب را پيدا مي‌كنند. در شرايطي كه يك كودك تنها بايد در زمين بازي يا مدرسه كسي را براي رقابت پيدا كند، خواهرها و برادرها در همان منزل خود رقباي حاضر و آماده دارند و رقابت ميانشان در انواع و اقسام مختلف، صورت خارجي پيدا مي‌كند. آنان بر سر اسباب‌بازي، خوردن كيك، انتخاب كانال تلويزيون و بر سر اينكه چه كسي در رديف جلوي اتومبيل بنشيند و... با هم رقابت مي‌كنند.
همين بچه‌ها وقتي بزرگتر مي‌شوند در رشته‌هاي ورزشي به رقابت برمي‌خيزند كه البته اگر اين رقابت‌ها از حد تناسب خارج نشوند بي‌اشكال است چراكه رقابت در بين كودكان بخشي از رشد آنها به‌شمار مي‌آيد و تلاش بي‌وقفه براي رسيدن به تصوير ذهني خوب است ولي بايد ديد كه شما در نقش پدر و مادر چگونه مي‌توانيد جنبه‌هاي مثبت را تشويق كنيد و جنبه‌هاي منفي را به حداقل برسانيد. در ذيل به چند نكته در اين زمينه اشاره شده است.
جثه و قدرت
بي‌آنكه قانوني 100درصد معتبر باشد، فرزندان بزرگتر معمولا بلندتر، قوي‌تر و از نظر جثه درشت‌تر از برادران و خواهران كوچك‌تر از خود هستند و از آنجا كه بچه‌ها نسبت به اين كيفيات حساس هستند، تركيبي از حسرت و تحسين به‌وجود مي‌آيد. در جريان رشد بچه‌ها و تفاوت‌هاي طبيعي نمي‌توان اقدام چنداني كرد. اما پدر و مادر مي‌توانند با سخنان خود به فرزند كوچك‌تر كه آنها نيز زماني رشد خواهند كرد، از شدت ناراحتي فرزندان كم سال‌تر خود بكاهند. اين موضوع مي‌تواند مسلم و در عين حال بي‌اهميت به‌نظر برسد اما شنيدن آن براي كودك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. «آيا به ياد داري كه سال قبل چقدر كوچك بودي؟
كمي صبر كن تا تو هم به‌اندازه خواهر و برادرت بزرگ شوي.» اين تضمين‌هاي به ظاهر بي‌اهميت به‌خصوص وقتي خواهر يا برادر بزرگ كودك مورد نظر به موقعيت جديدي مي‌رسد (مثلا به مدرسه مي‌رود، سوار دوچرخه مي‌شود يا دندان جديدي درمي‌آورد) از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. شايد اين مسائل به‌نظر شما بي‌اهميت باشد اما مطمئن باشيد كه براي كودك شما بي‌اهميت نيست زيرا بچه‌هاي كم سال بر خلاف بزرگ‌ترها افق ديد محدودي دارند و بايد به آنها گفت كه چه چيز انتظارشان را مي‌كشد و چه چيز را بايد انتظار داشته باشند.
فرزندان بزرگتر الگوي كوچكترها
اغلب، كودكان كم سال‌تر مشتاقانه برادر يا خواهر بزرگتر از خودشان را الگو قرار مي‌دهند بنابراين لازم است كه به بچه‌هاي بزرگتر خود توصيه كنيد كه در بازي، خواندن كتاب، دوچرخه‌سواري، پرتاب توپ و... برادر يا خواهر خود را راهنمايي كنند و مطمئن باشيد كه بچه‌هاي بزرگتر نيز از اين راهنمايي‌ها استقبال مي‌كنند زيرا بر اعتماد به نفس آنها كه هنوز شكننده است مي‌افزايد و در عين حال به پيوند و دوستي ميان فرزندان كمك مي‌كند؛ پيوندي كه با وجود همه رقابت‌ها و چشم‌و‌هم‌چشمي‌ها هميشه وجود دارد.
تعيين محدوديت‌ها
وقتي فرزندان خانواده تن به رقابت‌هاي جسماني مي‌دهند، پدر و مادر مي‌توانند درصورت لزوم در نقش حامي ظاهر شوند. آنها بايد مراقب باشند كه بچه‌هاي بزرگتر از جثه و توان بيشتر خود، براي آسيب رساندن به بچه‌هاي كوچك‌تر استفاده نكنند. البته مشاجره و نزاع‌هاي جزئي بخشي از بازي بچه‌هاست اما پدر و مادر بايد در صورت لزوم محدوديت‌هايي در اين مورد وضع كنند. اين امر به‌خصوص وقتي رقابت حالت جسماني پيدا مي‌كند ضرورت دارد. به‌عنوان مثال مي‌توان قانون بسيار ساده‌اي در اين مورد وضع كرد: «ابراز احساسات اشكالي ندارد اما هر وقت ناراحت مي‌شويد مي‌توانيد پيش من بياييد و موضوع را با من در ميان بگذاريد. » اما در اين خانه خشونت و نزاع جسماني به كلي ممنوع است. مقررات خانوادگي و اجتماعي امروزه تا حدود زيادي سختگيري را كنار گذاشته است اما اين امر نبايد مشمول قلدري و كتك كاري شود كه مي‌تواند به برخوردهاي جسماني منجر شود.
اغلب والدين هنگام رسيدگي به جنگ و نزاع فرزندان از يكي از آنها مي‌شنوند كه «او شروع كرد.» به اعتقاد متخصصان وظيفه پدر و مادر در اينجا آن نيست كه در مقام قاضي ظاهر شوند و ببينند چه كسي اول شروع كرد و حق با كيست. از سوي ديگر معمولا در اينگونه نزاع‌ها بچه‌هاي كوچك‌تر اغلب ترفند‌هايي را به كار مي‌گيرند و مي‌دانند كه چگونه خواهر يا برادر بزرگ‌ترشان را به خشم آورند، بنابراين تا زماني كه مقصر مشخص نيست بهترين كار آن است كه جانب كسي را نگيريد و آنها را از هم جدا كنيد و با لحني قاطع بگوييد: «مهم نيست كه چه كسي شروع كرد. قانون اين خانه مي‌گويد زدن يكديگر ممنوع است.» ولي اگر به‌رغم گوشزدها و يادآوري‌ها منازعه ادامه پيدا كند، راه حل اين است كه بچه‌ها را در اتاق‌هاي جداگانه جاي بدهيم و آن قدر آنها را از هم جدا نگه داريم تا آرام شوند.
در اين مرحله مي‌توانيد بچه‌ها را تهديد كنيد كه اگر مقررات را رعايت نكنند، آنها را مجازات خواهيد كرد.
ورزش و بازي
رقابت در حالت شكل‌گرفته‌تر خود در ورزش و مسابقه خودنمايي مي‌كند. از آنجا كه فرزندان بزرگتر خانواده در مقايسه با خواهر يا برادر كوچك‌تر خود از توان جسماني بيشتري برخوردارند، مي‌توان فرزند بزرگتر را تشويق كرد تا مربي فرزند كوچك‌تر شود.
از آن گذشته، تحقير از سوي برادر يا خواهر بزرگتر ممكن است اعتماد به نفس فرزند كوچك‌تر را خدشه دار كند. در اين صورت حتي پوست‌كلفت‌ترين بچه‌ها در معرض زورگويي و قلدري خواهران و برادران بزرگتر خود آسيب مي‌بينند و كودكي كه پيوسته تحقير مي‌شود، ممكن است ترسو شود و در رقابت از سايرين عقب بماند و از دست‌زدن به كارهاي جديد از بيم آنكه مبادا موفق نشود، خودداري كند.
برچسب زدن
همه ما والديني را مي‌شناسيم كه به فرزندان خود برچسب مي‌زنند: «او دختر باهوش ماست»، «او خنگ و كودن است»، «عقل در سرش نيست» و نمونه‌هاي ديگر مانند «لوده»، «دلقك»، «خجالتي»، «كند ذهن» نيز وجود دارد.
در جايي ممكن است والدين اين صفت‌ها را بدون منظور به كار برند و آن قدرها هم در حرفشان جدي نباشند اما بچه‌ها آن را جدي مي‌گيرند. برچسب زدن مي‌تواند به‌شدت خطرناك باشد زيرا روي برداشت كودك از خود يا تصوير ذهني‌اي كه از خود دارد تأثير مي‌گذارد كه اغلب مضر است. كودكي كه همه روزه در منزل او را بي‌دست وپا، شل و كندذهن مي‌خوانند، دير يا زود گرفتار اين صفات مي‌شود و در عمل بر چسب زدن، پيشگويي درستي از آب در مي‌آيد.
تفاوت‌هاي سني
وقتي فرزندان شما رشد مي‌كنند، سن و سال آنها نيز در انگاره‌هاي مالكيت، نقش مهمي ايفا مي‌كند و بچه‌ها بايد بدانند كه هميشه نمي‌توانند آنچه را كه خواهر يا برادرشان دارد، داشته باشند. به‌عنوان مثال همه بچه‌ها نمي‌توانند به‌طور همزمان به كيف مدرسه و دوچرخه احتياج پيدا كنند و كاري كه پدر و مادرها بايد در اين زمينه انجام دهند آن است كه اين قول و تضمين را به كودك كوچك‌تر بدهند كه تو هنوز براي رفتن به مدرسه آماده نيستي ولي وقتي بزرگتر شدي و به مدرسه رفتي براي تو هم مي‌خريم يا حالا به اندازه كافي بزرگ نشده‌اي كه سوار دوچرخه شوي ولي وقتي بزرگتر شدي براي تو هم مي‌خريم و بايد با زبان كودكانه به فرزندان كم سال‌تر تفهيم كرد كه در واقع پدر و مادر در حق فرزند بزرگتر لطف به‌خصوصي نمي‌كنند بلكه با او به اقتضاي سن و سال و نيازش رفتار مي‌كنند.
