برنامه 5 ساله براي حمايت از جانبازان اعصاب و روان
ديگر نه بيش از 200 هزار شهيد جنگ تحميلي زنده مي‌شوند و نه عمر سپري شده بيش از 40 هزار اسير ايراني در زندان باز مي‌گردد، حالا براي اين كه دينمان را به شيرمردان جبهه‌ها ادا كنيم، فقط 600 هزار جانباز دفاع مقدس مانده‌اند كه 200 هزار نفرشان جانباز اعصاب و روان هستند،اينها آماري است كه مورد تاييد بنياد شهيد و امور ايثارگران است و به گفته مدير كل بهداشت و درمان آن بنياد، جانبازان اعصاب و روان جزء‌مظلوم‌ترين قشر ايثارگران هستند.
دكتر ابوالفضل ملك‌زاده، مديركل بهداشت و درمان بنياد شهيد و امور ايثارگران در گفتگو با جام‌جم درباره اين كه چرا وضع جانبازان اعصاب و روان را در مقايسه با ديگر جانبازان كشور ناخوشايندتر مي‌داند، توضيح مي‌دهد: متاسفانه هنوز راهي براي تعيين ميزان دقيق و واقعي آسيب‌ديدگي اين گروه از جانبازان وجود ندارد و داروي مشخصي كه خاص بيماري‌هاي رواني ناشي از جنگ باشد نيز موجود نيست.
مشكل ناكافي بودن تجهيزات پزشكي براي تشخيص ميزان آسيب ديدگي روحي ـ رواني مجروحان جنگي فقط مختص ايران نيست و در سراسر دنيا نيز، كشورهايي كه جنگي سخت را پشت سر گذاشته‌اند، هنوز نمي‌توانند با تجهيزات معمول پزشكي ميزان صدمه‌ديدگي جانبازان را تعيين كنند. از سوي ديگر داروهايي ويژه اين گروه از بيماران هنوز ساخته نشده است و به همين دليل روانپزشكان از داروهاي بيماري‌هاي رواني مشابه اين اختلال براي درمان استفاده مي‌كنند.
نبود روشي براي تعيين ميزان دقيق آسيب‌ديدگي رواني ناشي از جنگ در كشور سبب شده است تعيين درصد اين گروه از جانبازان نيز به شيوه دقيقي مشخص نشود. اين وضعيت موجب شده است برخي از آنها با وجود رنج روحي شديد، درصد جانبازي ناچيزي داشته باشند و بالطبع از خدمات درماني كمتري نيز برخوردار شوند.
اسكيزوفرني گاهي، افسردگي حتما، اعتياد نه!
گروه جانبازان اعصاب و روان طيفي وسيع از جانبازان را با آسيب ديدگي‌هاي گوناگون دربرمي‌گيرد. به طوري كه ملك‌زاده تاكيد مي‌كند: از جانبازي كه با يك موج انفجار دچار آسيب‌ديدگي شده تا جانبازاني كه در مغز يا نخاع تكه‌هايي از تركش دارند در اين گروه جاي مي‌گيرند.
او هشدار مي‌دهد: امكان دارد بحران‌هاي گوناگون در زندگي و كم شدن مقاومت روحي جانبازان با افزايش سن، وضعيت رواني آنها را با گذشت زمان بدتر كند، اما اگر اين جانبازان زيرنظر پزشك باشند مي‌توانند زندگي كاملا عادي داشته باشند.
هرچند احتمال دارد برخي از جانبازان اعصاب و روان به واسطه عوارض گروهي از داروهاي اعصاب، به بيماري‌هايي چون اسكيزوفرني مبتلا شوند، اما برخلاف تصور نادرست برخي مردم، اين به معناي ابتلاي همه اين گروه‌ها به اين بيماري نيست.
مديركل بهداشت و درمان بنياد شهيد و امور ايثارگران علاوه بر اسكيزوفرني، افسردگي را نيز جزو بيماري‌هاي اين گروه مي‌داند و مي‌گويد: طبيعي است كه وقتي 25 درصد افراد جامعه به افسردگي مبتلا باشند بايد انتظار شيوع اين بيماري را در اين گروه از جانبازان هم داشته باشيم.
با اين حال اين مقام مسوول برخي شايعات درباره مستعد بودن جانبازان اعصاب و روان براي ابتلا به اعتياد را بشدت رد مي‌كند: عوارض داروهاي اعصاب و روان به شكلي است كه احتمال دارد از نظر مردم عادي، فردي كه آنها را مصرف مي‌كند گاهي شبيه به معتادان به نظر برسد، اما او معتاد نيست.
جانبازان اعصاب و روان از 200 هزار نفر بيشترند
ملك‌زاده، تعداد واقعي جانبازان اعصاب و روان را بيش از 200 هزار نفر تخمين مي‌زند و توضيح مي‌دهد: شماري از جانبازان نيز وجود دارند كه فروتني ذاتي و صفات عالي اخلاقي آنان سبب شد پس از پايان جنگ به بنياد شهيد مراجعه نكنند؛ چون نمي‌خواستند از خدمات درماني بنياد شهيد سهمي داشته باشند.
علاوه بر آن چه اين پزشك به عنوان دليل فراوان‌تر بودن احتمالي شمار جانبازان اعصاب و روان يادآور مي‌شود، نكته‌اي ديگر نيز به عنوان گواهي بر اين ادعا وجود دارد و آن همراه نبودن آشفتگي اعصاب و روان با عوارض واضح جسمي است كه در سال‌هاي پس از جنگ باعث شد برخي از رزمندگان آسيب‌ديده از نظر رواني، صرفا با گمان داشتن جسمي سلامت، از مراجعه به بنياد شهيد و تعيين درصد شدن خودداري كنند.
برنامه 5 ساله سلامت روان
هرچند به گفته مديركل بهداشت و درمان بنياد شهيد و امور ايثارگران، خدمات ارائه شده در 10 مركز ويژه خدمت‌رساني به اين گروه از جانبازان تاكنون قابل قبول بوده است؛ اما او هم ناكافي بودن تخت‌هاي درماني براي اين جانبازان را رد نمي‌كند.ملك‌زاده مي‌گويد: افزايش تخت‌هاي درماني اين گروه از جانبازان در كنار افزايش كيفيت درمان از اهداف بخش درماني بنياد شهيد و امور ايثارگران است.
اما نكته‌اي كه بسياري از مسوولان در طول سال‌هاي پس از جنگ از آن غافل بوده‌اند، وضعيت سلامت روان خانواده‌هاي اين گروه از جانبازان است كه توجه به آن در سال‌هاي اخير سبب شده است بنياد شهيد امسال از تدوين برنامه‌اي 5 ساله براي ارتقاي سلامت روان خانواده‌هاي شهدا، جانبازان و ارائه خدمات مددكاري، درمان‌هاي مشاوره‌اي و روان درماني به اين افراد خبر دهد.
دكتر اسماعيل عليپور، رئيس مركز بهداشت رواني بنياد شهيد و امور ايثارگران هم درباره اين برنامه به ايسنا توضيح مي‌دهد: هدف از اين برنامه، ايجاد شبكه آموزشي ويژه‌اي براي آشنايي جانبازان و خانواده آنها با بيماري‌هاي رواني ناشي از جنگ و ديگر اطلاعات مورد نياز در اين زمينه است.
به گفته او، در 2 سال گذشته بيش از 20 هزار نفر از اعضاي خانواده جانبازان تحت آموزش قرار گرفته‌اند كه از اين تعداد 250 نفر به عنوان همياران آموزش فعال هستند و خانواده جانبازان اعصاب و روان را آموزش خواهند داد.
رئيس مركز بهداشت رواني بنياد شهيد همچنين با اشاره به تدوين برنامه جامع آموزش ويژه جانبازان و نيز همسران و فرزندان آنها تشريح مي‌كند: در اين برنامه، آموزش‌هاي ويژه‌اي براي فرزندان جوان و نوجوان جانبازان در نظر گرفته شده است كه آموزش مهارت‌هاي زندگي به آنان و نيز آشنايي با همسرگزيني، نحوه تعامل با بيماران اعصاب و روان و آشنايي با مضرات موادمخدر از جمله سرفصل‌هاي اين برنامه آموزشي است.
از سال 68دارو اعصاب روان مصرف می کنم خدم هزینش پرداخت کردم