توقف و بازرسی کشتی‌ها، بزرگترین چالش پیش‌روی ایران

به گزارش تابناک به نقل انرژی پرس؛ هرچند که منابع ایرانی به المیادین گفته‌اند هرگونه تلاشی برای ممانعت از حرکت کشتی‌های ایرانی با پاسخ سخت روبه‌رو خواهد شد، اما در این میان برخی منابع از فشار آمریکا بر کشور‌های منطقه مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین برای همکاری در عملیات توقیف کشتی‌های ایرانی خبر داده‌اند؛ بنابراین به نظر می‌رسد از این پس، احتمال کاهش شدید در صادرات نفت ایران و از دست رفتن درآمد‌های نفتی بیش از پیش جدی شود که می‌تواند اقتصاد کشور را تهدید کند.

روشن شدن ردیاب نفتکش‌های ایرانی

پس از ۷ سال و نیم

در این میان که خطرات فعالسازی مکانیسم ماشه بیش از پیش جدی شده است، روز سه‌شنبه ۲۲ مهر، رسانه معتبر تانکرتراکرز، که مرجع بین‌المللی ردیابی نفتکش‌ها است، خبری منتشر کرد که بهت و حیرت تحلیلگران انرژی را برانگیخت. این رسانه مدعی شد که «اکثر نفتکش‌های با پرچم ایران برای نخستین‌بار پس از هفت سال و نیم، داده‌های واقعی موقعیت خود را از طریق سامانه AIS و بدون جعل اطلاعات مخابره کرده‌اند»، در واقع براساس گزارش این رسانه ردیاب‌های ناوگان سایه ایران روشن شده و تصویری از این موقعیت را نیز منتشر کرده است.

در حالی که هنوز هیچ مقام رسمی ایرانی این ادعا را تایید یا تکذیب نکرده است، یک منبع مطلع به خبرنگار انرژی‌پرس گفت: «احتمالا این خبر ساختگی است، اما اگر صحت داشته باشد، باید آن را به‌عنوان یک خرابکاری بزرگ و هدفمند علیه منافع نفتی ایران از سوی جریان مخالف دولت ارزیابی کرد؛ به ویژه با فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید تحریم و فشار‌های بین‌المللی.»

محمود خاقانی، کارشناس انرژی و مدیر پیشین وزارت نفت، درباره ادعای روشن شدن ردیاب نفتکش‌های ایرانی، اظهار کرد: «اگر این خبر صحت داشته باشد، دو احتمال مطرح است؛ نخست این‌که برخی جریان‌ها و آنچه من از آن به عنوان دولت پنهان یا دولت سایه یاد می‌کنم، در پی ایجاد یک بحران جدید هستند تا با تحریک آمریکا و متحدانش، زمینه توقیف یا ردیابی نفتکش‌های ایران را فراهم کنند. دوم این‌که به دلیل اشباع بی‌سابقه بازار جهانی، حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون بشکه نفت سرگردان روی آب دیگر پنهان‌کاری در مسیر نفتکش‌ها ممکن نیست. در واقع، ممکن است روشن شدن رادار نفتکش‌ها اقدامی هدفمند از سوی همین شبکه‌های پنهان باشد که از فضای تنش و بی‌ثباتی، منافع خود را دنبال می‌کنند.»

خاموشی مجدد موقعیت‌یاب

نفتکش‌های ایران.

اما این اتفاق دیری نپایید و تانکر ترکرز، در جدیدترین خبر خود نوشت: «از ۶۲ تانکر متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران، امروز (جمعه ۲۵ مهر) تنها ۱۱ تانکر موقعیت خود را از طریق سیستم شناسایی خودکار کشتی‌ها (AIS) ارسال می‌کنند، درحالی‌که روز چهارشنبه حدود ۶۰ درصد از تانکر‌ها آنلاین بودند. جمهوری اسلامی از سال ۲۰۱۸ و پس از خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای، از روش‌های مختلفی برای پنهان‌کردن تانکر‌ها و دور زدن تحریم‌های نفتی استفاده کرده است.»

پس از چند روز از این اتفاق مهم، برخی این اقدام را یک گاف اعلام کردند، برخی دیگر از هک‌شدن سامانه‌های مربوط به این کشتی‌ها خبر دادند و برخی دیگر، نوشتند این پیامی از سوی ایران به آمریکاست که دوران مخفی‌کاری به پایان رسیده است. به‌ویژه که بر اساس قطعنامه شورای امنیت، بازرسی از کشتی‌های ایرانی مجاز است. همچنین برخی معتقدند این کار برای فرستادن سیگنال به مشتری‌های جدید و یا پایبند نبودن چین به تحریم‌های بین‌المللی است.

به گزارش انرژی‌پرس،منتشرکننده گذاشته است. یادآور می‌شود، دولت پزشکیان در همان روز‌های نخست آغاز به کار خود با چالش تحریم ناوگان نفتکش‌های ایرانی روبه‌رو شد. هم‌زمان برخی رسانه‌ها مدعی شدند که اطلاعات کامل مربوط به نفتکش‌های ایران، توسط برخی افراد مسئله‌دار در دولت سیزدهم در اختیار آمریکا قرار گرفته؛ ادعایی که تاکنون نه تایید و نه تکذیب شده است. با این حال، شواهد نشان می‌دهد جریانی خاص در پی وارد کردن ضربه به دولت پزشکیان و آسیب به منافع ملی است.»

بزرگترین چالش در بازرسی‌ها

یک تحلیلگر حوزه انرژی در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»، در واکنش به احتمال توقف کشتی‌های ایران در آب‌های آزاد از روز شنبه، اظهار کرد: طبیعتا با فعالسازی مکانیسم ماشه امکان بازرسی برای کشور‌ها فراهم شده است.

میثم شرفی افزود: برخلاف نظر اکثر دوستانی که معتقدند فعالسازی اسنپ‌بک تاثیری ندارد، من معتقدم که سازوکار ماشه حتما موثر خواهد بود و فراهم شدن امکان بازرسی‌ها جزو همین تاثیرهاست.

او تصریح کرد: امکان بازرسی کشتی‌های ایران ابزار فشاری است که حتما آمریکا و متحدینش از آن استفاده خواهند کرد و ما با سرعت با چالشی در حوزه بازرسی‌ها، مخصوصا در مسیر چین، مواجه خواهیم شد.

به اعتقاد این کارشناس، اکنون بزرگترین چالش پیش‌رو همین بازرسی‌هاست که به سرعت هم اتفاق خواهد افتاد.

روشن شدن ردیاب کشتی‌ها

یا اختلال بوده یا حمله سایبری

شرفی در ارزیابی خود از روشن شدن ردیاب نفتکش‌های ایرانی پس از ۷ سال و نیم، عنوان کرد که باید این پدیده را به مثابه یک اختلال تحلیل کرد.

او بیان داشت: برخی تحلیلگران اعتقاد دارند که این کار عامدانه بوده است و به نوعی ایران برای آمریکا خط و نشان کشیده است که دیگر با چراغ روشن و پرچم افراشته مسیر را طی خواهیم کرد که به نظر من اینگونه تحلیل‌ها غلط هستند.

این تحلیلگر مسائل انرژی ادامه داد: تحلیل من اینست که یا یک حمله سایبری منجر به این اتفاق شده یا اینکه یک اختلال دیگری از همین جنس باعث شده نفتکش‌ها برای ساعاتی اطلاعات خود را منتشر کنند. البته ارسال این اطلاعات پایدار نبوده و پس از یک زمان کوتاه، این فرآیند مجددا تغییر کرده و به همان حالت سابق برگشته است. او تاکید کرد که هیچ پیام خاصی در این اقدام نبوده و تنها یک اختلال، یا حمله سایبری و از این جنس اتفاقات رخ داده است.

ایران در فضای جذب مشتری جدید نیست

شرفی درباره اینگونه تحلیل‌ها که «روشن شدن موقعیت کشتی‌های ایرانی برای فرستادن سیگنال به مشتریان جدیده بوده یا چین دیگر به تعهدات بین‌المللی پایبند نیست»، نیز مخالفت کرد و گفت: اکنون در فضای فنی و تجاری نیستیم که مشتری جدیدی برای نفت خود جلب کنیم.

او خاطرنشان کرد: اگر تمام تلاش دولت و وزارت نفت به این امر معطوف شود که خرید چین را در همین سطح فعلی نگه دارند، یک برد بزرگ برای دولت چهاردهم خواهد بود. این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به اینکه کشور‌های جدید میزبان و خریدار نفت ایران نخواهند بود، درباره تغییرات مبادلات نفتی ایران و چین پس از فعالسازی اسنپ‌بک، توضیح داد: چین هم با توجه به درگیری‌هایی که اکنون با آمریکا دارد، این کارت بازی را هزینه خواهد کرد یعنی چین کاهش خرید نفت از ایران را به عنوان یک کارت بازی به آمریکا می‌فروشد و از آن امتیاز می‌گیرد.

زنجیره مافیایی تراست‌ها

شرفی درباره راهکار‌های ایران برای مقابله با تبعات فعالسازی مکانیسم ماشه، مطرح کرد که اکنون دولتمردان شعار‌های زیادی می‌دهند، اما به احتمال زیاد همان اتفاقات گذشته تکرار شود.

او افزود: طبق اخباری که جسته و گریخته به گوش می‌رسد، ظاهرا شورای عالی امنیت ملی قصد دارد نحوه چیدمان تراست‌ها را تغییر دهد و به نوعی می‌خواهد فروش نفت را در یک مجموعه‌ای متمرکز کند که این روش برگرفته از یک الگوی روسی است و روس‌ها پس از تحریم همین کار را در پیش گرفتند.

این تحلیلگر تصریح کرد: ظاهرا شورای عالی امنیت ملی قصد دارد به این سمت برود که یک سازوکار متمرکز برای فرایند انتقال و صادرات داشته باشد که به احتمال زیاد به موفقیت نخواهد رسید.

به گفته شرفی، اکنون با زنجیره‌ای از مافیای تراست‌ها فعالیت می‌کنیم به این صورت که جریانی منتفع از تحریم به اسم تراست‌ها وجود دارند که به واسطه لابی سیاسی قدرتمندی که در نتیجه ثروت اندوخته فراوانشان در اختیار دارند، در استمرار تحریم‌ها موثرند. او در نهایت تاکید کرد: فکر نمی‌کنم روش خاصی برای مقابله با آثار فعالسازی اسنپ‌بک وجود داشته باشد و چشم‌انداز مثبتی برای جایگاه ایران در بازار انرژی در آینده نزدیک متصور نیستم.