آیا باغ های جهانی ایران خشک شده‌اند؟
به گزارش تابناک به نقل از همشهری،در باغ‌های جهانی از مناطق کویری بیرجند و یزد گرفته تا باغ ارم شیراز، صدای آب شنیده می‌شود. اما این روزها که با تنش آبی دست به گریبان هستیم و خبر از کاهش سطح آب زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از قنات‌ها را می‌شنویم، به نظر می‌رسد خواه ناخواه سایه سنگین بحران آبی بر روی باغ‌های ایرانی که آوازه جهانی دارند، خواهد افتاد.
باغ‌های جهانی یونسکو مجموعه‌ای از ۹ باغ ایرانی هستند که در سال ۲۰۱۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند و شامل باغ‌های پاسارگاد در مرودشت، ارم در شیراز، چهل‌ستون در اصفهان، فین در کاشان، عباس‌آباد در مازندران، شازده در کرمان، دولت‌آباد در یزد، پهلوان‌پور در مهریز و اکبریه در بیرجند می‌شوند که با نام مجموعه باغ‌های ایرانی ثبت شده‌اند.
ساشا ریاحی‌مقدم، مدیر پایگاه میراث جهانی باغ و قنات ایرانی از حال خوش باغ‌ها و برنامه‌هایی برای حفظ ۹ باغ جهانی ایران خبر می‌دهد.
۵ محور پایش
باغ ایرانی که در دنیای معماری حرفی برای گفتن دارد با تاریخ پیدایش قنات در ایران پیوند خورده و نخستین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته‌است. همین باغ‌هایی که جهانگردان اروپایی از آن‌ها یاد کردند، به جوی آب روان داخل باغ یا گذر قنات شناخته می‌شده و آب در چهارباغ‌ها در ۴ مسیر جاری بوده.
در حال حاضر، ۹ باغ ایرانی در فهرست یونسکو ثبت جهانی شده‌اند و بالا گرفتن تنش آبی در کشور، حفظ و نگهداری از این میراث را جدی‌تر از قبل کرده‌است.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ و قنات ایرانی در بررسی کل ۹ باغ ایرانی ثبت جهانی شده به همشهری می‌گوید: «کم آبی و خشکسالی کشور، فضای سبز و باغات را هم بی‌نصیب نگذاشته‌است. اما خوشبختانه با توجه به پایشی که اخیرا در ۹ باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو انجام شده مشخص شد که از کم آبی آسیب ندیده‌اند.»
ساشا ریاحی‌مقدم ادامه می‌دهد: «پایش از سوی مدیران پایگاه‌های هر یک از ۹باغ جهانی در استان‌های مختلف و با توجه به منبع آب تامین‌کننده هر باغ انجام شده‌است و به ما می‌گوید که جای هیچ نگرانی نیست و باغ‌ها در سلامت کامل هستند.»
تبعات خشکسالی، ناترازی انرژی، تاثیرات جنگ ۱۲روزه، آمادگی و تاب آوری در دوران پسا جنگ در پایش اخیر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
قنات‌های خاموش
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ و قنات ایرانی چند نمونه از پایش اخیر باغ‌های جهانی را با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهد و می‌گوید: «باغ پهلوان‌پور مهریز در یزد از گذشته تا چندی پیش از طریق قنات سیراب می‌شد؛ قناتی که خشکسالی کم و بیش روی آن تاثیر داشته‌است. پایش‌های به موقع سبب شد تا مخازن برای آبیاری باغ از آب چاه پر شود. البته این فقط در مواقعی است که آب قنات از میزان همیشگی کمتر می‌شود و جبران کمبود آب بر عهده آب چاه است.»
چشمه سلیمانیه که باغ فین کاشان را سیراب می‌کند در سال‌های اخیر با کاهش دبی آب روبه‌رو شده و به گفته ریاحی‌مقدم، جبران این کسری با خرید سهم آب بیشتر از چشمه جبران شده‌است.
او می‌افزاید: «سیستم آب‌رسانی برخی از باغات جهانی سیستمی کاملا مهندسی شده و کاملا همسو با نظام طبیعت، توپوگرافی و شیب زمین بوده که در طول تاریخ از بین رفته‌است. به عنوان مثال در باغ عباس‌آباد بهشهر و باغ پاسارگاد روان‌آب نداریم چون در طول تاریخ از بین رفته و با به جای مسیر آب یک محوطه باستانی روبه‌رو هستیم. در باغ عباس‌آباد نگرانی اندکی وجود دارد زیرا سطح آب دریاچه متصل به باغ پایین رفته است و باید منتظر بارش های بعدی باشیم.»
تامین آب این روزهای ۳ باغ چهل‌ستون اصفهان، ارم شیراز و دولت‌آباد یزد نیز از آب چاه است. این‌طور که ریاحی‌مقدم می‌گوید با وجودی که سطح آب چاه این باغات نیز کاهش داشته، ولی درختان سیراب و سرحال هستند.
تلاش برای حفظ میراث جهانی
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ و قنات ایرانی درباره برنامه پیش‌رو پس از پایش باغات جهانی می‌گوید: «یکی از برنامه‌ها، احیای قنات‌هایی است که از گذشته آب باغات را تامین می‌کردند، مثل باغ اکبریه بیرجند و دولت‌آباد یزد که حالا از طریق آب چاه آبیاری می‌شوند. همکاری با نهادهای جهادکشاورزی و آب منطقه‌ای استان برای حفظ آب مورد نیاز باغات نیز از دیگر برنامه‌های ماست.»
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
