تاثیر جغرافیا بر آواهای زبانی
به گزارش تابناک به نقل از ایسنا، صفحه «زبان‌شناسی همگانی» در یادداشتی با عنوان «آیا جغرافیا بر روی آواهای زبانی تاثیرگذار است؟»، ضمن ذکر این مقدمه آورده است: «به نوشته مجله «نشنال جئوگرافیک»، چلِب اِوِرِت، زبان‌شناس از دانشگاه میامی، نویسنده این تحقیق می‌گوید: «نظریه من این بود که وجود آواهایی بخصوص در زبان‌های رایج در ارتفاع‌های بلند معمول‌تر است.»
وی می‌افزاید: «به هیچ وجه معتقد نبودم که مدرک اثبات چنین نظریه‌ای را کشف خواهم کرد، اما وقتی به داده‌های اطلاعاتی نگاه کردم، نحوه پخش این آواها بسیار توجهم را جلب کرد.»
این پژوهشگر با استفاده از پایگاه داده‌های اطلاعاتی دسته‌بندی‌شده حدود ۷۰۰۰ زبان بر مبنای ویژگی‌های خاص آن‌ها، موقعیت مکانی چیزی نزدیک به ۶۰۰ زبان را از مجموع تعداد یادشده مورد بررسی قرار داد.
اِوِرِت به این نتیجه رسید که ۹۲ زبان از مجموع زبان‌های مورد بررسی، دارای همخوان (صامت)های پَرانِشی هستند، آواهایی که از طریق باز کردن و بستن هم‌زمان حفره دهان و چاکنای (فاصله میان تارآواها) تولید می‌شوند. این دسته صداها در زبان انگلیسی وجود ندارند.
بیشتر زبان‌هایی که همخوان‌های پَرانِشی در آن‌ها مشاهده می‌شود در مناطق مرتفع یا در نزدیکی آن‌ها وجود دارند. در این تحقیق منظور از مناطق مرتفع، موقعیت‌های جغرافیایی است که در سطح ۱۵۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌اند.
ریشه چرایی این ویژگی زبانی، آن طور که اِوِرِت می‌گوید، آسان‌تر بودن تولید همخوان‌های پَرانِشی در ارتفاعات بلند است، چرا که در این مناطق فشار هوا با افزایش ارتفاع کاهش یافته و فشردن هوای رقیق، انرژی کمتری نیاز دارد: «برخی می‌گویند این تنها یک تصادف تاریخی است، که موجب شده تا زبان‌های دارای آواهای پرانشی در مناطق مرتفع رواج پیدا کنند».
این زبان‌شناس در عین حال تاکید می‌کند که «چنین چیزی امکان دارد، اما احتمال آن کم است...در واقع [در این الگوی کشف‌شده] هیچ استثنایی وجود ندارد».
البته در عمل یک استثناء وجود دارد. در میان تمامی این مناطق، زبان مردمان یک ناحیه دارای همخوان‌های پَرانِشی نبود: «فلات تبت» که چلِب اِوِرِت می‌گوید هنوز برای تفاوت زبان این منطقه با دیگر نقاط مشابه توضیح علمی نیافته است.»
