شاید تصور این که شهری بتواند گم شود کار سختی باشد، اما این دقیقا همان اتفاقی است که برای چندین و چند شهر در طول تاریخ روی داده است. شهرهایی که روزگاری سکونتگاه پررونقی برای بشر بودند، اما به دلایل گوناگون در تاریخ و زمان گم شده و قرنها بعد مجددا توسط باستانشناسان کشف شدند.
به گزارش ایسنا، شهرهای گمشده، سکونتگاه هایی واقعی بودند که بنابه دلایلی چون جنگ، بلایای طبیعی، تغییرات آْب و هوایی و یا از دست دادن شرکای تجاری خود متروک و به تدریج در زمان فراموش و قرن ها بعد توسط باستان شناسان کشف شدند. در زبر نگاهی خواهیم داشت به مهمترین و جذابترین شهرهای گمشده در تاریخ بشریت.
ماچو پیچو (پرو)
«ماچو پیچو» که از آن به عنوان شهر گمشده «اینکا»ها نام برده میشود، حدود سال ۱۴۵۰ میلادی در ارتفاعات امپراتوری اینکاها ساخته شد. این دژ در ۵۰ مایلی «کوسکو» پایتخت اینکاها قرار دارد و به همین دلیل هرگز مانند سایر شهرهای اینکاها پیدا و ویران نشدهاست. در طول قرنها، جنگلهای اطراف این مجموعه رشد کرده و آن را پوشانده است و به همین دلیل از نظرها پنهان ماندهاست و تنها عده معدودی از وجود آن اطلاع داشتهاند. در بیست و چهارم ژوئیه سال ۱۹۱۱ میلادی، «ماچو پیچو» بوسیله «هیرام بینگهام»، تاریخشناس آمریکایی در یک سخنرانی در دانشگاه ییل به دنیای غرب معرفی شد. او بهوسیله راهنمایی محلیانی که گهگاه به سایت مراجعه میکردند به آنجا هدایت شد. «ماچو پیچو» به عنوان میراث جهانی یونسکو در سال ۱۹۸۳ میلادی به ثبت رسید و به عنوان یک شاهکار خالص معماری و نشانهای منحصربهفرد از تمدن اینکاها اکنون به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جدید شناخته میشود.
انکگور (کامبوج)
شهر انکگور به عنوان پایتخت امپراطوری خمر بین قرن 9 تا 15 پس از میلاد رونق داشت. در سال ۱۴۳۱ میلادی سربازان تایلندی به شهر انگکور هجوم آوردند و آن را ویران کردند. ویرانه شهر به حال خود رها شد و به تدریج گیاهان و درختان در اطراف شهر روییدند و آن را در خود پنهان ساختند تا این که ۱۵۰ سال پیش دوباره کشف شد. در سال ۱۸۵۰ میلادی یک مأمور فرانسوی به قصد میانبر هنگام سفر به این منطقه راه خود را از میان جنگل متراکم و گرمسیری کامبوج کوتاه کرد و در کمال حیرت با ویرانههای یک شهر با شکوه روبرو شد؛ طولی نکشید که باستان شناسان برای جستجو و بازسازی این شهر که به شهر معبدها مشهور است از راه رسیدند. این شهر دارای بیش از هزار معبد کوچک و بزرگ بوده است که این شهر تاریخی را به عنوان بزرگترین اثر تاریخی مذهبی جهان معرفی کرده است. بسیاری از این معابد مرمت شدهاند و این محوطه جهانی یونسکو سالانه پذیرای بیش از یک میلیون علاقهمند از سراسر جهان است.
شهر سوخته (ایران)
شهر سوخته نام بقایای شهری باستانی کشورمان است که در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان در شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شدهاست. این شهر کهن روی آبرفتهای مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنز تمدن جیرفت مقارن است و ایرانیان در حدود ۶۰۰۰ سال پیش در این شهر زندگی میکردهاند. گفته میشود شهر سوخته پیشرفتهترین شهر جهان قدیم بودهاست و حتی بسیار پیشرفتهتر از دولت شهر کرت که سینوهه در کتاب خود از آن یاد کردهاست.
در سیوهشتمین اجلاس یونسکو در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت گردید. این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب میشود که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله هماکنون بهعنوان یکی از پیشرفتهترین شهرهای باستانی دنیا شناخته میشود.
تروآ (ترکیه)
شهر افسانهای تروآ که بواسطه حماسه ایلیاد هومر به شهرت رسیده است هماکنون در شمال غربی کشور ترکیه قرار دارد و در واقع محلی است که جنگ تروی در آن روی داد. محوطه باستانی تروا دارای چندین لایه خرابه است که قدمت آن به اواخر قرن 13 پیش از میلاد باز میگردد. برای سالیان طولانی گمان میشد شهر تروآ همچون آتلانتیس شهری خیالی است اما «هاینریش شلیمان»، باستانشناس آلمانی، به سال ۱۸۷۰ به حفاری در محل پرداخت و چندین شهر بنا شده بر روی یکدیگر یافت و در آنجا دیوارهای دفاعی درست همانطور که هومر توصیف کرده بود نیز کشف شد. همچنین جواهراتی نیر در این محوطه کشف شده است که به جواهرات هلن نسبت داده شدهاند. در ابتدا گمان می شد این جواهرات مکشوفه گم شده است اما در حقیقت آنها توسط اتحادیه جماهیر شوروی در جریان جنگ جهانی به سرقت رفتهاند و هماکنون در موزه پوشکین نگهداری میشوند. همچنین باستان شناسان دریافتهاند که این شهر در حدود سال 3000 قبل از میلاد ساخته شده است و چندین و چندین بار ویران شده است و هر بار شهر جدید بر روی خرابه های شهر دیگر بنا میشده است.
ممفیس (پایتخت مصر باستان)
ممفیس یا منف پایتخت باستانی پادشاهی کهن مصر باستان از آغاز پیدایش تا ۲۲۰۰ پیش از میلاد بود. پس از آن در پادشاهی نو در سراسر دوران باستان به مرکزی اداری بدل گشت. ویرانههای منف امروزه در ۲۰ کیلومتری جنوب قاهره در کرانه باختری نیل و در 15 کیلومتری جنوب قاهره و در نزدیکی اهرام قرار گرفته است. بقایای این شهر تاریخی در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. هرودوت ساخت این شهر تاریخی را به 3100 سال پیش از میلاد نسبت می دهد. دوران شکوفایی ممفیس با برپایی اسکندریه به سر آمد و اهمیتش پس از این شهر قرار گرفت. با روی کار آمدن روم باز هم ممفیس پس از اسکندریه دومین شهر مهم مصر بود. وضعیت تا پدیدآمدن شهر فسطاط در ۶۴۱ (میلادی) به همین ترتیب بود اما به تدریج شهر رو به فراموشی سپرده شد و سنگهای این شهر برای ساخت زیستگاههایی در گرداگردش به کاربرده شد.
پترا - شهری در دل سنگ (اردن)
«پترا» شهری تاریخی در کشور پادشاهی اردن است که پایتخت حکومت باستانی «نَبَطیها» بوده است. این شهر باستانی در ۲۶۲ کیلومتری جنوب شهر عمّان پایتخت اردن و در غرب راه اصلی بین این شهر و بندر عقبه واقع شدهاست. پترا شهری است که کاملا در دل کوه و در تخته سنگهایی به رنگ گُل سرخ یا رنگ صورتی تراشیده شدهاست. کلمه پترا به زبان یونانی به معنی صخره است و چون این شهر باستانی تماماً در سنگ (صخره) کنده شدهاست آنرا پترا نامیدهاند. پایان حکومت نَبَطیها و خرابی پایتخت شهر پترا به دست رومیان در سال ۱۰۵ میلادی بودهاست، قشون رومیان در سال ۱۰۵ میلادی سرزمین نَبَطیها را محاصره میکنند و آب را به روی ساکنان شهر میبندند و سرانجام بعد از مدتی آن شهر را اشغال میکنند و به حکومت نَبَطیها خاتمه میدهند. در سال ۶۳۶ میلادی عربها توانستند شهر پترا را از نفوذ رومیها برهانند اما زلزلهای که درسالهای ۷۴۶ و ۷۴۸ به این شهر وارد آمد، ساکنان پترا را وادار کرد تا به مناطق اطراف کوچ کنند. امروزه آثار این شهر باستانی پرشکوه در میان کوه به عنوان یادگاری از دوران نَبَطیها بهجا مانده که از مراکز مهم گردشگری کشور اردن به شمار میآید.این شهر تاریخی که از سال 1985 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد در سال ۲۰۰۷ به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جدید شناخته شد.
پالمیرا- عروس صحرا (سوریه)
پالمیرا در زمان کهن یکی از مهمترین شهرهای سوریه مرکزی بوده است و یک شهر گذرگاهی اساسی برای مسافران صحرای سوریه محسوب میشده است و آن را با نام عروس صحرا میشناختند. در اواسط قرن اول میلادی، پالمیرا که شهری متمول و زیبا بود در مسیر اتصال امپراطوری پارسی، هند، چین و امپراطوری روم بود و در این دوره زمانی ساکنان عرب شهر آداب و رسوم و طرز لباس پوشیدن اشکانیان ایرانی و همچنین یونانی ها و رومیها را آموختند. مسلمانان در سال 636 به رهبری «خالد ابن ولید» وارد این شهر شدند و قلعهای را بر فراز کوه مشرف به شهر ساختند اما پس از گذشت زمانی و از سال 800 ساکنین آن به تدریج شروع به ترک شهر کردند.
پمپئی- شهری زیر خاکستر (ایتالیا)
ویرانههای پمپئی در نزدیکی ناپل در ایتالیا واقع شدهاست. در آن آثاری از بناها و مردم شهر باستانی پمپئی که بر اثر آتشفشان کوه وزوو ویران شده به چشم میخورد. پش از این تصور میشد مردم این شهر به خاطر گازهای سمی حاصل از آتشفشان کشته شدهاند اما پژوهشهای دیگر نشان داد آنها به خاطر حرارت بالا جان باختهاند. برخی دیگر نیز بر پایه نامههایی که ۲۵ سال پس از این ماجرا نوشته شده به این نتیجه رسیدند که مردم به خاطر استشمام خاکسترهای آتشفشان خفه شدهاند. این شهر پس از آتشفشان، زیر چهار تا شش متر خاک و خاکستر به مدت ۱۵۰۰ سال مدفون شد و به صورت کاملاً اتفاقی در سال ۱۵۹۹ میلادی کشف شد. این شهر تاریخی که جزو میراث جهانی یونسکو محسوب میشود با بیش از دو میلیون و پانصد هزار بازدید کننده در سال یکی از جاذبههای مهم ایتالیا بهشمار میآید.
پالنکه (مکزیک)
شهر باستانی پالنکه از شهرهای کهن مربوط به تمدن مایا بوده که امروز بقایای آن در جنوب مکزیک وجود دارد. قدمت شهر پالنکه به قرن هفتم میلادی باز میگردد با اینحال پس از دورههای درخشانی ناگهان مانند سایر شهرهای مایا بدلیل نامعلومی متروکه شد. ساکنان این شهر به نواحی مرتفع و کوهستانی پناه بردند و زمانی که اسپانیاییها به آن سرزمین رسیدند عملاً با یک شهر باشکوه ولی خالی از سکنه روبرو شدند. این شهر باستانی با چشمانداز جنگلی بسیار زیبا و همچنین معماری منحصر به فرد خود یکی از گنجینههای مکزیک محسوب میشود. این شهر دارای معابد و بناهای سنگی عظیم است، اما مساحتی به نسبت کمتر از سایر شهرهای معروف مایاها دارد. بخشهای زیادی از ماهیت تاریخی این شهر را از رمز گشایی سنگ نبشتههای بدست آمده در کشفیات باستانشناسی دریافتهاند. این شهر باستانی از سال 1987 دروارد فهرست میراث جهانی یونسکو شده است.
اِفِسوس (ترکیه)
افِسوس یکی از شهرهای ایونیا در آناتولی باستان بوده است که امروز ویرانههای آن به عنوان مرکز گردشگری و باستانشناسی در سه کیلومتری جنوب شهر سلجوق استان ازمیر کشور ترکیه قرار دارد. جاذبههای گردشگری این شهر، همه ساله جهانگردان بسیاری را به این منطقه جذب میکند. «افسوس» میزبان یکی از هفت کلیسای آسیا در کتاب «مکاشفه یوحنا» در «عهد جدید» بوده است و شاید انجیل یوحنا در این محل به رشته تحریر درآمده باشد. همچنین بسیاری بر این باورند أصحاب کهف در این شهر زندگی میکردند و در غاری نزدیک به آن، سالهای بسیار به خواب رفتهاند. کشف بسیاری از اسناد مربوط به مسیحیت و مذاهب پیشین، «افسوس» را در زمره مهمترین بقایای تاریخی قرار دادهاست.
